Бутан
Бутан, албан ёсоор Бутаны Хаант Улс нь Гималайн нурууны зүүн хошуунд орших далайд гарцгүй, өмнөд Азийн орон юм.
Бутан улс нь зүүн, урд, баруун талдаа Энэтхэг, хойд талдаа Хятад улсуудтай хил залгадгаас гадна Балба, Бангладеш улсуудтай ойролцоо байрладаг.
Бутаны Хаант Улс འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ (Зонка) Druk Gyal Khap | |
|---|---|
 Далбаа  Сүлд | |
| Төрийн дуулал: འབྲུག་ཙན་དན་ Друк Цэндэн "Аянгат лууны улс" | |
.svg) | |
| Нийслэл ба томоохон хот | Тхимпху 27°28.0′N 89°38.5′E / 27.4667°N 89.6417°E |
| Албан ёсны хэл | Зонка хэл |
| Шашин (2020) |
|
| Ард түмний нэршил | Бутанчууд |
| Төр засаг | Нэгдмэл парламентын хагас-үндсэн хуульт хаант засаг |
• Хаан | Жигмэдгэсэрнамжил Ванчиг |
• Ерөнхий Сайд | Лотай Цэрин |
| Хууль тогтоох байгууллага | Парламент |
• Дээд танхим | Үндэсний Зөвлөл |
• Доод танхим | Үндэсний Ассамблей |
| Түүх | |
• Бутаны нэгдэл | 1616–1634 |
• Десигийн удирдлагын эрин үе | 1650–1905 |
• Ванчигийн овгийн эхлэл | 12 сарын 17, 1907 он |
• Энэтхэг-Бутаны гэрээ | 8 сарын 8, 1949 он |
| 9 сарын 21, 1971 он | |
• Үндсэн хуульт хаант засаг | 7 сарын 18, 2008 он |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 38,394 км2 (133) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 1.1 |
| Хүн ам | |
• 2021 тооцоо | 777,486 (165) |
• 2022 тооллого | 727,145 |
• Нягтаршил | 19.3/км2 (162) |
| ДНБ (ХАЧТ) | 2022 тооцоо |
• Нийт | $9.8 тэрбум (166) |
• Нэг хүнд ноогдох | $12,970 (95) |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2022 тооцоо |
• Нийт | $2.6 тэрбум (178) |
• Нэг хүнд ноогдох | $3,144 (124) |
| ОТББИ (2017) | 37.4 дундаж |
| ХХИ (2021) | ▼ 0.666 дундаж · 127 |
| Мөнгөний нэгж | Нгултрум (BTN) Энэтхэг рупи (₹) (INR) |
| Цагийн бүс | UTC+06 (BTT) |
| Огнооны формат | ЖЖЖЖ-СС-ӨӨ |
| Жолооны тал | зүүн |
| Утасны томьёо | +975 |
| Домэйн нэр | .bt |
Бутан нь 17-р зууны үед төрт улсгүй, салангид олон жижиг хамжлагат ёс тогтож байсныг 1616 онд Төвөддөө хавчигдсан лам Агваан Намжил ирж нэгтгэн, улс болгосноор өнөөгийн Бутаны суурийг тавьжээ. Агваан Намжилийг 1654 онд өөд болсноос хойш, дотоодын тэмцэл, хөрш улсуудын эзэмшилд орж гарч явсаар, 1910 онд Британид хүлээн зөвшөөрөгдөж, холбоотон болсноор тусгаар улс болсон.
Бутанчуудын дийлэнх нь Төвөдийн Буддын шашны шүтлэгтэй. Хэмжээлшгүй эрхт хаант ёстой байсан Бутан 2007 онд Үндсэн хуульт хаант улс болсон юм. Одоогийн хаан нь Жигмэдгэсэрнамжил Ванчиг, улсын нийслэл нь Тхимпху хот юм.
Бутан нь нийт 38,394 ам дөрвөлжин километр нутагтай, 691,141 хүн амтай болох ба эдгээр үзүүлэлтээр жижиг орны ангилалд багтах юм. Бутанд аман ярианы 24 хэл байгаагаас Жонха хэл нь албан ёсны улсын хэл болдог.
Бутаны Хаант Улс Өмнөд Азид БНХАУ, Энэтхэг улстай хиллэн оршино. Д.т.д. 7554 м хүртэл өргөгдсөн Брахмапутра голын са газрын өргөн хөндийгөөр хэрчигдсэн тус орны уулын доод хэсэг тропикийн, дээд хэсэг нэлээд хүйтэн уур амьсгалтай. Мөнх ногоон навчит болон навчаа гөвдөг шилмүүст ойтой. Үнэт мод, төмрийн хүдэр, нүүрс, гөлтгөнө, гялтгануур зэрэг баялагтай.
Бутаны хүн ам нь бхоти болон төвөд, балба, энэтхэг гаралтай хүмүүсээс бүрдэнэ. Албан ёсны хэл нь зонг-кэ буюу бхоти.
Тус улс нь феодалын харилцаа ноёрхсон хөдөө аж ахуйн орон бөгөөд ажил эрхэлдэг хүн амын 95 хувь хөдөө аж ахуйд ажилладаг. Голын хөндий, уулын хормойгоор усалгаатай газар тариалан эрхэлнэ. Газар тариаланд тутрага, буудай, арвай, шар будаа, эрдэнэ шиш, гурвалжин будаа, төмс, хөвөн тариалж хүнсний ногоо, жимс, цэцэрлэгийн аж ахуй голлодог. Бэлчээрийн мал аж ахуйтай. Үхэр, сарлаг, хонь, луус, гахай өсгөнө.
Гар үйлдвэрийн аргаар хөвөн, хивс, сүлжмэл эдлэл, хөдөө аж ахуйн ба гэр ахуйн хэрэгсэл, мод, металлаар гоёл чимэглэлийн зүйл хийнэ.
Төмрийн хүдэр, нүүрс, гөлтгөнө, гялтгануур олборлодог. Гадаадад модон эдлэл, лаазалсан жимс, заар гаргана.
Бутан Энэтхэгтэй гэрээ бүхий онцгой харилцаатай оршдог. Хоёр улсын 1949 оны гэрээ ёсоор Бутан нь батлан хамгаалах асуудал болон дотоодын бүх хэрэгтээ бүрэн дүүрэн бие даасан боловч гадаад бодлогын салбарт Энэтхэгийн засгийн газрын зөвлөгөөг мөрдлөг болгодог. Тхимпху хотод Энэтхэгийн засгийн газрын улс төрийн төлөөлөгчийн байнгын өргөө байна.
Бутан бол Үндсэн хууль бүхий хаант улс юм. Энэ улс шуудангийн маркаараа дэлхийд алдартай бөгөөд энэ нь ихээхэн орлогын эх үүсвэр болдог байна.
Бутаны засгийн газар эвсэлд үл нэгдэх, улс орнуудтай найрамдалтай, энх тайвнаар зэрэгцэн орших бодлого явуулж байна.
Мөнгөний нэгж нь нгултрум (тикчунг)
Эшлэл
This article uses material from the Wikipedia Монгол article Бутан, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Тусгай тайлбар байхгүй бол энэ агуулгыг CC BY-SA 4.0 лицензийн дагуу хэрэглэх боломжтой. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Монгол (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.