Урысыху, Урысыху Республикэ (урысыху-бз. Беларусь, Рэспубліка Беларусь, урбз. Белоруссия, Республика Беларусь) — кърал КъуэкӀыпӀэ Еуропэм.
1991 гъэм нэгъунэ Совет Социал Республикэ Урысыху щыта. Къэралым ицӀэр къызхэкӀыр пэсырей урысыбзэм "белая" (хужь) иэ (хуит) тэтэрхэмрэ монголхэмрэ шъхьакӀэ шхуиӀу иэ я фашэм шъхьакӀэ, хуыжьу зэрахьат абы "Русь" пышъэжьауэ.
Урысыху Республикэ урысыху-бз. Рэспубліка Беларусь урбз. Республика Беларусь | |||||
28°46′00″ в. д. / 53.516667° с. ш. 28.766667° в. д. (G) | |||||
Къэрал уэрэд: «Мы, беларусы» ( едэӀун (info)) | |||||
Хуитыныгъэм и махуэ | 1991 дыгъэгъазэм и 25 (зхэкӀар РССЗ) | ||||
Нэхъышъхьэбзэхэр | урысыхубзэрэ урысыбзэрэ | ||||
Къалэ нэхъышъхьэр | Минск | ||||
Къалэ нэхъ инхэр | Минск, Гомел | ||||
ӀэнатӀэ хабзэр | Президентым и республикэ | ||||
Президент | Александр Лукашенко | ||||
ШӀыпӀэр • Псори • % псым пӀэуэ иубыдыр | 84-нэ дунем 207 560 км² куэдкъым | ||||
Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2010) • Ӏувагъыр | 9,469,900 цӀыху 45,7 цӀыху/км² | ||||
ВКӀуП • КъыхэкӀыр (2010) • Зы цӀыхум къытехуэр | $124,510 млрд (60-нэ) $13 134 | ||||
Сомыр (Валутэр) | Урысыху рубл | ||||
Интернет-доменхэр | .by | ||||
Телефон кодыр | +375 | ||||
Зэманыгъуэхэр | +3 | ||||
Абы пэмыкӀыу Урысыхум икъэралым (псоуэ иэ янукъуэ гуэрэхэр) хэт хэкухэр: Литуа, УрыскъуафӀцӀэ, Полесиэ, Берестей шӀыпӀэ, Витебск шӀыпӀэ, Полоцк шӀыпӀэ, Смолен шӀыпӀэ.
Икъэралгъунэр къуэкӀыпӀэмрэ ишъхъэрэмкӀэрэ Урысейм иде ирокӀуэ, Латвиэмрэ Литуамрэ ишъхъэрэмрэ ишъхъэрэ-къуэхьапӀэмкӀэрэ. Полшэм - къэхьапӀэмкӀэрэ, Украинэм - ипшъэмкӀэ.
VIII - IX илъэсишъэхэм Ӏашъэныгъэхэр зэфӀэувэн щыкӀидзэм лъэпӀкъхэмрэ хэкухэмрэ зэпылъын кӀадзэ, къалэхэр яшъын кӀадзэ.
Нэхъ пэсырей дыдэхэм ящыщхэр Полоцк (япэдыду тхылъ-тхыдэм игугъ щашъыр 862 гъэм), Витебск (къалэ щыхъуар 947 гъэм) Туров (япэдыду тхылъ-тхыдэм игугъ щашъыр 980 гъэм).
XIII илъэсишъэхэм литоу пщы Миндовг иӀанатӀэмкӀэ литой шӀыпӀэхэмрэ къуэкӀыпӀэ слауан шӀыпӀэхэмрэ зэхегъыхьа а зэманм Еуропэм нэхъ къэрал ин ешъыр - Пщышхуэ Къэрал Литоу.
1569 гъэм Пщышхуэ Къэрал Литоумрэм Полшэ къэрэлымрэ зэхохьари Посполит къэрал яшъыр.
XVIII илъэсишъэхэм Посполит къэралыр щэуэ зэгуохур (1772, 1793, 1795), иджырей Урысыху шӀыпӀэр Урысейм хокӀуэ.
1990 гъэм Урысыхур къэрал хит мэхъур.
Урысыхур 6 хэкукӀэ гуэча:
Калэ нэхъ инхэмрэ джылу дэсымрэ:
Урысыхум 2009 гъэмкӀэ джылъэ бжыгъэмкӀэ ирагъэкӀуэкӀам къэралым 9 489 000 джылу дэс ЛъэпӀкъхэм ящыщу, нэхъыбу дэсхэр:
Мыр тхыгъэ нэмгъэсащ хэкумэтхымкӀэ. Проектым удэӀэпыкъуфынущ, бгъэтэрэзу нэхъыбэ иптхэм. Мы псалъашъхьэр зэфӀэкӀыгъуэфкӀэ нэхъ тэрэзымкӀэ зэхъукӀын хуэй. |
This article uses material from the Wikipedia Адыгэбзэ (Adighabze) article Урысыху, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Текстыр уи пащхьэ илъщ лицензэ Creative Commons Attribution/Share-Alike-м теухуауэ, изыныкъуэхэм нэгъуэщI лицензэ иIэнкIи мэхъу. Нэхъ гурIуэгъуэу ухемэ еплъ Къызэрыбгъэсэбэпыным и щыхьэт. «Уикипедиэ» — зарегистрированнэ торговэ маркэ мыкоммерческэ зэIущIэныгъэм «Викимедым и Фонд». Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Адыгэбзэ (Adighabze) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.