Francošćina: Romaniska rěč
Francošćina (francosce français, la langue française) je romaniska rěč, kotraž rěči so wot něhdźe 128 milionow ludźi jako prěnja rěč.
Francošćina je jedna ze 24 oficialnych rěčow Europskeje unije a nimo toho pódla jendźelšćiny a němčiny tež dźěłowa rěč unije.
| kraje | Francoska, Kanada, Belgiska, Šwicarska, Luxemburgska, Kanalne kupy a 50 dalšich krajow (wosebje Afrika, Oceanija, Antile) | |
| rěčnicy | trochowane 290 milionow (wot toho 74 milionow maćernorěčnikow) | |
| znamjenja a klasifikacija | ||
|---|---|---|
| klasifikacija | Indoeuropske rěče
| |
| družina pisma | łaćonski alfabet | |
| rěčne kody | ||
| ISO 639-1: | fr | |
| ISO 639-2: | (B) fre | (T) fra |
| ISO 639-3 (SIL): | ||
| karće | ||
 | ||
Francoskorěčny swět
| ||
 | ||
| Rěčne znajomosće francošćiny w čłonskich statach Europskeje Unije | ||
| wikipedija | ||
Wurjekowanje
Konsonanty
| Bilabialne | Labiodentalne | Labial-palatalne | Labial-welarne | Alweolarne | Postalweolarne | Palatalne | Welarne | Uwularne | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ploziw | p b | t d | k g | ||||||
| Nazal | m | n | ɲ ¹ | ŋ ² | |||||
| Frikatiw | f v | s z | ʃ ʒ | ʁ ³ | |||||
| Aproksimant | ɥ 4 | w 4 | l | j 4 |
¹ W nětčišim wurjekowanju zbližuje so fonem /ɲ/ [nj].
² Fonem /ŋ/ je nastał před poměrnje krótkim časom, přez wupožčowanje słowow jendźelskeho pochada. Wón so druhdy jako /ɲ/ wurjekuje.
³ Wotwisnje wot rěčnika móže so [ʁ] narunować přez [ʀ] abo [r]. Tajke zwuki su alofony.
4 /ɥ/, /w/ a /j/ woprawdźe njejsu konsontanty; wone su aproksimanty (tež połkonsonanty abo połwokaly).
Wokale
Francošćina wobsahuje tři abo štyri nazalne wokale, po dialektach.
| Prědni | Centralny | Zadni | |
|---|---|---|---|
| Wuski | i y | u | |
| Srjedźowuski | e ø | o | |
| ə ¹ | |||
| Srjedźowuski | ɛ ɛ:² ɛ̃ œ œ̃ ¹ | ɔ ɔ̃ | |
| Šěroki | a | ɑ ³ ɑ̃ |
¹ Při nětčišim wurjekowanju regionalnych wariantach francošćiny, /ə/ přibližuje k /ø/, a /œ̃/ přibližuje al /ɛ̃/.
² Rozeznawanje mjez /ɛ/ a /ɛ:/, kaž w słowomaj mettre (meti) kaj maître (šef) so we Francoskej zhubi, ale wjace eksistuje w Kanadźe. We Francoskej, rozeznawanje nastupa traće, ale w Kanadźe je jara rozdźěl kajkosće.
³ W někotrych regionach Francoskeje je /ɑ/ zhubił a so přez /a/ narunał.
Gramatika
Nomina
Francošćina ma dwaj genusaj a dwaj numerusaj, ale hižo nima pady, z wuwzaćom pronomenow.
Werb
We francošćinje su konjugacije. Werby wariěruja po gramatiskej wosobje, modusu a času. Su tři skupiny werbow (a dwaj pomocnej werbaj).
Na přikład: werby kotrež konjuguja w indikatiwje prezenca.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
 | Tutón zapisk wo rěčnej temje je hišće jara krótki. Móžeš pomhać jón dale wutwarjeć. K tomu stłóč horjeka na Wobdźěłać. Jeli eksistuje w druhej rěči hižo bóle wuwity zapisk ze samsnej temu, móžeš tež z tutoho přełožować. | Jeli ma zapisk wjace hač jedyn njedostatk, wužij prošu předłohu |
bołharšćina | čěšćina | danšćina | estišćina | finšćina | francošćina | grjekšćina | iršćina | italšćina | jendźelšćina | letišćina | litawšćina | madźaršćina | maltašćina | němčina | nižozemšćina | pólšćina | portugalšćina | rumunšćina | słowakšćina | słowjenšćina | španišćina | šwedšćina
This article uses material from the Wikipedia Hornjoserbsce article Francošćina, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Wobsah pod CC BY-SA 4.0 k dispoziciji steji, jeli njeje so hinak podało. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Hornjoserbsce (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.