She çheer 'syn Aishey ee Israel (Ewnish: יִשְרָאֵל, Yisra'el; Arabish: إسرائيل, Isrā'īl).
T'ee soit er slyst hiar yiass y Veanvooir. T'ee çhemmal rish y Livaan 'sy twoaie, rish y Teer 'sy niar hwoaie, rish y Jordaan as y Vroogh Heear 'sy niar, rish yn Egypt as Straih Ghaza 'sy neear yiass, as rish Lhoob Aqaba 'sy Vooir Ruy 'sy jiass. Ta'n çheer jeant seose jeh shiartanse dy hroyn çheer-oaylleeagh gyn bwooise er y nhee dy nee çheer veg t'ayn. Ayns Bun-leighyn y steat, ta Israel cur sheese urree hene myr Steat Ewagh as Deynlagh. Cha nel steat elley erbee ayn 'sy theihll raad ta'n chooid smoo jeh ny cummaltee ayn nyn Ewnyn.
מְדִינַת יִשְׂרָאֵל Medīnat Yisrā'el دَوْلَة إِسْرَائِيل Dawlat Isrā'īl Steat Israel | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
Arrane ashoonagh: Hatikvah Y Jerkallys | ||||||
Preeu-valley (as y balley smoo) | Jerusalem1 31°47′ Hwoaie 35°13′ Hiar | |||||
Çhengey oikoil | Ewnish, Arabish | |||||
Possanyn kynneeagh | 76% Ewnyn 19% Arabee 5% possanyn mynlagh | |||||
Reiltys | Deynlaghys ard-whaiylagh | |||||
- | Eaghtyrane | Shimon Peres | ||||
- | Ard-vinishter | Benjamin Netanyahu | ||||
- | Loayreyder y Knesset | Yuli-Yoel Edelstein | ||||
Seyrsnys | veih Anney Goaldagh ny Palasteen | |||||
- | Fogrey magh | 14 Boaldyn, 1948 (05 Iyar 5708) | ||||
Eaghtyr | ||||||
- | Yn clane | 20,770 km² (151-d) 8,019 mi ker | ||||
- | Ushtey (%) | ~2 | ||||
Earroo yn phobble | ||||||
- | Ooley 2013 | 8,051,200 (96-oo) | ||||
- | Coontey-pobble 1995 | 5,548,523 | ||||
- | Glooaght | 324/km² (34-oo) 839/mi ker | ||||
LTS (CCK) | Ooley 2007 | |||||
- | Yn clane | $232.7 billioon (44-oo) | ||||
- | Yn dooinney | $33,299 (22-oo) | ||||
LTS (ennymagh) | Ooley 2007 | |||||
- | Yn clane | $154.3 billioon | ||||
- | Yn dooinney | $22,073 | ||||
Gini (2005) | 38.6 | |||||
ALD (2007) | ▬ 0.932 (ard) (23-oo) | |||||
Argid | Sheqel noa (ILS ) | |||||
Traa ynnydagh | IST (UTC+2) | |||||
- | Souree (TTLS) | (UTC+3) | ||||
Coad eddyr-voggyl | .il | |||||
Coad çhellvane | +972 | |||||
1 | Ta Slattys Jerusalem gra dy vel Jerusalem ny phreeu-valley, agh cha nel y chooid smoo dy çheeraghyn ny cruinney cur enney er. Ta ny thieyn çhaghteraght oc soit ayns Tel Aviv, Ramat Gan as Herzliya. |
She Tel Aviv caayr argidoil Israel, as she Jerusalem y chaayr smoo rere earroo yn phobble. Ta Israel hene coontey Jerusalem myr preeu-valley yn steat, ga nagh vel y soiaghey shen er enney ec ram çheeraghyn. 'Sy vlein 2012 va 7,956,000 deiney cummal ayns Israel; 5,995,700 nyn Ewnyn, 1,642,000 nyn Arabee (goaill stiagh ny Droosee as ny Bedoonee).
She pobblaght gheynlagh fo corys parlamaidagh eh Israel. Ta oltey yn pharlamaid, marish pohlldey veih tromlagh y pharlamaid, çheet dy ve ny Ard-vinishter. She fer toshee jeh'n phartee politickagh smoo ayn yn ard-vinishter son y chooid smoo. She toshiagh y reiltys as toshiagh yn ard-choyrle yn ard-vinishter. Ta 120 oltey goll er reih da'n pharlamaid, as eh er enney myr y Knesset. Ta olteynys 'sy Knesset bunnit er corys tuarystallys coreiragh jeh ny parteeyn politickagh, marish toshiaght reihyssagh jeh 2%. Rere shen, s'mennick dy vel co-reiltyssyn ayn.
Ta reihyssyn da'n pharlamaid goll er taghyrt dagh kiare bleean rere slattys, agh foddee co-reiltyssyn neuhickyr ny voteyn rouailtys barrant ec y Knesset cur y reiltys ass bree ny s'leaie. Ta Bun-leighyn Israel gobbraghey myr bunraght neuchoadit. Hoshee yn Knesset draghtey bunraght oikoil 'sy vlein 2003 va bunnit er ny leighyn shen. She toshiagh y steat Eaghtyrane Israel, agh cha nel mooarane currym echey faagail magh currymyn er lheh as currymyn jesh-chliaghtagh..
'Sy vlein 2012, va Israel rang-oardit 'sy 92h ynnyd rere Press Freedom Index ("Ayndagh Seyrsnys yn Ym-ysseraght") ec Reporters Without Borders – y rhenk s'yrjey 'syn ard echey. Rere creear as coontys Freedom in the World ("Seyrsnys 'sy Theihll") 'sy vlein 2013 ec y cholught Freedom House, as eh geearree cur towse er y teyrsnys deynlagh as politickagh ayns dagh ashoon, va Israel coontit myr yn un çheer heyr 'sy Niar Meanagh as ayns Twoaie yn Affrick.
Ta Israel goll er rheynn magh ayns shey slyst reiragh, ta goll er enney 'syn Ewnish myr mehozot (מחוזות; un. mahoz) – Meanagh, Haifa, Jerusalem, Twoaie, Jiass, as Slyst Tel Aviv, myrane lesh Ard Judaea as ny Samaar 'sy Vroogh Heear. Cha nel Judaea as y Tamaar as ayrnyn jeh Slyst Jerusalem as y Lyst Hwoaie coontit dy h-eddyrashoonagh myr cooid jeh Israel hene. Ta ny slystyn hene goll er rheynn magh ayns as queig fo-lyst jeig, ta goll er enney 'syn Ewnish myr nafot (נפות, un. nafa). Ta dagh fo-lyst goll er rheynn magh ayns jeih ard najooragh as daeed.
# (rere y chaslys-çheerey) | Slyst | Preeu-valley | Fo-lyst | Earroo yn phobble |
---|---|---|---|---|
1 | Twoaie | Nasair | Kinneret, Safed, Acre, Golan, Glion Jezreel | 1,242,100 |
2 | Haifa | Haifa | Haifa, Hadera | 880,000 |
4 | Meanagh | Ramla | Rishon LeZion, Strah Sharon (Netanya), Petah Tikva, Ramla, Rehovot | 1,770,200 |
3 | Tel Aviv | Tel Aviv | Bat Yam, Bnei Brak, Giv'atayim, Holon, Ramat Gan, Tel Aviv | 1,227,000 |
5 | Jerusalem | Jerusalem | Jerusalem | 910,300 |
6 | Jiass | Beersheba | Ashkelon, Beersheba | 1,053,600 |
7 | Judea as y Tamaar | Modi'in Illit | Judea as y Tamaar | 2,592,555 (seyraanee Eaghtyrys ny Palasteen da'n chooid smoo as 350,143 cummaltee Israelagh) |
She bun ta'n art shoh. Cur rish, son foays y yannoo da Wiki. |
This article uses material from the Wikipedia Gaelg article Israel, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Gaelg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.