Խեցգետնանմաններ
| Խեցգետնանմաններ | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 Diastylis rathkei | ||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||
| ||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||
| Crustacea | ||||||
|
Խեցգետնանմաններ (լատին․՝ Crustaceae), հոդվածոտանիների տիպի ջրային կենդանիների դաս։ Մի քանի մմ-ից մինչև 80 սմ մեծություն ունեցող կենդանիներ են։ Մարմինը կազմված է գլխից, կրծքից, փորիկից և ծածկված է խիտինային կուտիկուլայով, որը հաճախ կիր է պարունակում և զրահ առաջացնում։ Գլուխը 5 հատվածից է, ունի 2 զույգ բեղիկներ (անտենաներ և անտենուլներ), վերին ծնոտներ և 2 զույգ ստորին ծնոտ։ Բեղիկները ծառայում են հոտառության և շոշափելիքի, երբեմն շարժման համար։ Տեսողության օրգանները ֆասետային բարդ աչքերն են, որոնք ճյուղաբեղիկների մոտ ձուլվում են և մեկ աչք կազմում։ Խորջրյա տեսակները զուրկ են աչքերից։
Խեցգետնանմանների արյունատար համակարգը բաց է, մկանոտ սիրտը գտնվում է մարմնի մեջքի կողմում։ Շնչառության օրգանները խռիկներն են, որոշ տեսակներ շնչում են մաշկով։ Արտաթորության օրգանները ցելոմոդուկտներն են։ Նյարդային համակարգը բաղկացած է վերկլանային և ենթակլանային հանգույցներից ու փորի նյարդային շղթայից, թիաոտների մոտ այն նյարդային սանդուղքի տիպի է։ Մարսողության համակարգը 3 բաժնից է՝ առջևի, միջին և ետին աղի։ Մակաբույծ որոշ տեսակների աղիները ետ են զարգացած։
Բաժանասեռ են՝ առանձին նստակյաց ձևեր հերմաֆրոդիտ են։ Բեղմնավորությունն արտաքին է։ Որոշ խեցգետնանմաններ (օրինակ՝ վահանակիրները, ճյուղաբեղերը, որոշ խեցիավորներ, խռիկավորներ) բազմանում են կուսածնությամբ։ Հայտնի է մոտ 20 000 տեսակ։ Ապրում են ծովերում, կազմում պլանկտոնի հիմնական և բենթոսի զգալի մասը, որոշ խեցգետնանմաններ մակաբույծ են։ Սնվում են բակտերիաներով, միաբջիջ օրգանիզմներով, հատակային ձևերը՝ օրգանական նյութերի մնացորդներով։ Ունեն տնտեսական նշանակություն, պլանկտոնային ձևերը ջրային կենդանիների հիմնական սնունդն են, որոշ տեսակներ օգտագործվում են որպես սննդամթերք։ Խեցգետնանմանների առանձին տեսակներ բազմացնում են ձկնաբուծարաններում՝ մատղաշ ձկներին կերակրելու համար։ Մակաբույծ խեցգետնանմանները մեծ վնաս են հասցնում ձկներին, վարակիչ հիվանդությունների տարածման միջնորդ տերեր են։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 49)։  |
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խեցգետնանմաններ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Խեցգետնանմաններ» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Խեցգետնանմաններ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.