Viaf

VIAF;
viaf.org(անգլ.)
Տեսակ	name authority file?, data set?, առցանց ծառայություն, ինտերնետ-որոնողական համակարգ և digital catalog?
Գրանցում	չկա
Լեզու	բազմալեզու
Սեփականատեր	OCLC
Բացված	2003
Ընթացիկ կարգավիճակ	գործում և զարգանում է
	VIAF Վիքիպահեստում

VIAF-ը հանդիսանում է միջազգայնորեն ճանաչված դասակարգման համակարգ։ Սա մի քանի ազգային գրադարանների համատեղ նախագիծ է և կառավարվում է Առցանցային համակարգչային գրադարանային կենտրոնի (OCLC) կողմից։ Նախագիծը նախաձեռնել են Գերմանական ազգային գրադարանը և ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի Գրադարանը։ Նախագիծը հիմնադրվել է 2000 թվականին։

Նախագծի համառոտ պատմություն

1998 թվականի ԱՄՆ-ի Կոնգրեսի Գրադարանը (LC), Գերմանական գրադարան (DNB) և OCLC ձեռնամուխ եղան հայեցակարգային նախագծի ստեղծման, որպեսզի անձնական անունների մատենագիտական գրառումները կապվեն միասնական համակարգով։

VIAF Կոնսորցիումը ձևավորվել է LC, DNB և OCLC գրավոր համաձայնությամբ 2003 թվականի օգոստոսին։ Համաձայնագիրը ստորագրվել է Բեռլինում կայացած IFLA 69-րդ Գլխավոր կոնֆերանսին։

Ֆրանսիայի ազգային գրադարանը (BNF) համաձայնագրին միացել է 2007 թվականի հոկտեմբերի 5-ի կոնսորցիումում։

Այս չորս կազմակերպությունները՝ LC, DNB, BnF և OCLC, ստանձնեցին կոնսորցիումում ղեկավարների դերը՝ ընդհանուր պատասխանատվություն ունենալով VIAF-ի, VIAF հոսթինգի և ծրագրային ապահովման մատակարարման, ինչպես նաև տվյալների մատենագրական բովանդակության համար։ Լրացուցիչ կազմակերպություններն արդեն ավելի ուշ միացան կոնսորցիումին՝ տրամադրելով ելակետային նիշքերը և VIAF-ի առաջխաղացման համար փորձ։

2010 թվականին հաստատությունների ղեկավարների շրջանում սկսվեցին լուրջ բանակցություններ և քննարկումներ VIAF-ի համար համապատասխան երկարաժամկետ կազմակերպական պայմանավորվածության համար։ Բազմաթիվ տարբերակների և աշխատանքի սկզբունքների քննարկումից հետո հեղինակները համաձայնեցին VIAF-ը վերագրել OCLC ծառայությանը։ 2011 թվականին քննարկվեցին անցման մանրամասները և բոլոր մասնակիցների համաձայնությունից հետո 2012 թվականին սկսվեց անցումը։

Նախագծի նկարագրություն

Համակարգի նպատակն է կապել մի քանի ազգային նույնականացուցիչներ (ինչպես, օրինակ, գերմանական GND, (նախկինում PND անձանց համար), ամերիկյան LCCN, ֆրանսիակն BNF և այլ) դասակարգման և որոնման միասնական համակարգում։ VIAF գրառումը ստանում է ստանդարտ եզակի համար, պարունակում է սկզբնաղբյուրի նախնական գրանցումների ամբողջական հավաքածուն, ինչպես նաև հղվում է դեպի բնօրինակ աղբյուրները։ Տվյալներն ազատորեն հասանելի համացանցի միջոցով և կարող են օգտագործվել հետազոտությունների և տվյալների փոխանակման նպատակով նաև գրադարանային ֆոնդերի միջոցով էլեկտրոնային տարբերակով։ Փոխադարձ թարմացումը կատարվում է ըստ Բաց արխիվների նախաձեռնության (OAI)։

Նիշքերի համարներն ավելացվում են նաև Վիքիպեդիայի կենսագրական և այլ հոդվածներում։

Օգտագործելով VIAF կայքի միջերեսը (ինտերֆեյս)՝ համակարգը թույլ է տալիս մատենագիտական գրառումների որոնում կատարել բնագրի լեզվով կամ օգտվողի լեզվով։ Տվյալների արտածումը տեղի է ունենում նույնանուն գրառումների միաձուլման ճանապարհով։ Որոնման ընթացքում օգտագործվում է ներքին ինդեքսավորումը։ Դա արվել է, որպեսզի բացառվի արգելափակումը և խուսափվի կայքի ծանրաբեռումից։ Հավաքագրման և որոնման ալգորիթմները բաժանվում են երեք կատեգորիայի՝ ուժեղ, չափավոր և թույլ, որպեսզի ապահովի ավելի մեծ անվտանգություն VIAF վիրտուալ ընդլայնված գրառումների կառուցման ժամանակ։ Գործողությունն օգտագործում է OAI պրոտոկոլ կենտրոնական սերվերից ազգային և տարածաշրջանային գործակալություններից նույնականացման նիշքի մետատվյալները հավաքագրելիս։ Համակարգը իրենից ներկայացնում է վիրտուալ ենթակարգավորում, քանի որ ամբողջական գրառումը մնում է նույնականված նիշքի բնօրինակում, իսկ տվյալների միայն մի փոքր մասն է հավաքված կենտրոնական սերվերում։ Ներկայումս նախագծում մասնակցում են 38 կատալոգագիր հաստատություններ, այդ թվում՝ 11-ը թեսթային ռեժիմում (նրանց թվում է անգլերեն Վիքիպեդիան)։ Ժամանակի ընթացքում դրանց քանակն ավելանում է։ Թեև VIAF գործառույթները ճշգրիտ են միայն շնորհիվ գործակալությունների կողմից տրամադրած տվյալների որակի, VIAF-ը դառնում է ավելի հետևողական և հուսալի համակարգ։

Մասնակիցներ գրադարաններ

Հ/հ	Հայերեն անվանում	Բնօրինակ անվանում	Տեղակայություն	Երկիր	Դասակարգման ծածկագիր	Ցուցիչի օրինակ
1	Իտալական գրադարանների միասնական կատալոգի ինստիտուտ	Istituto Centrale per il Catalogo Unico	Հռոմ	Իտալիա	ICCU	IT/ICCU/RAVV/088390
2	Գերմանիայի ազգային գրադարան	Deutsche Nationalbibliothek	Մայնի Ֆրանկֆուրտ	Գերմանիա	GND	DNB/11864291X
3	Գեթի հետազոտական ինստիտուտ	Getty Research Institute	Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա	ԱՄՆ	JPG	ULAN/500327036
4	Կանադայի գրադարան և արխիվ	Bibliothèque et Archives Canada	Օտտավա, Օնտարիո	Կանադա	LAC	LAC/0040H0370F
5	Ալեքսանդրինի գրադարան	Bibliotheca Alexandrina	Ալեքսանդրիա	Եգիպտոս	EGAXA	EGAXA/vtls000791617
6	Կոնգրեսի գրադարան + 8 գրադարան	Library of Congress (NACO consortium)	Վաշինգտոն ԿՇ	ԱՄՆ	LCCN	n/79/068416
7	Ազգային խորհրդարանային գրադարան (Ճապոնիա)	国立国会図書館	Տոկիո և Կիոտո	Ճապոնիա	NDL	NDL/00458898
8	Ավստրալիայի ազգային գրադարան	National Library of Australia	Կանբերրա	Ավստրալիա	NLA	NLA/000036180076
9	Ֆրանսիայի ազգային գրադարան	Bibliothèque nationale de France	Փարիզ	Ֆրանսիա	BNF	cb11926775j
10	Իսրայելի ազգային գրադարան	הספרייה הלאומית	Երուսաղեմ	Իսրայել	NLI	NLI/000131866
11	Պորտուգալիայի ազգային գրադարան	Biblioteca Nacional de Portugal	Լիսաբոն	Պորտուգալիա	BNP	PTBNP/56654
12	Իսպանիայի ազգային գրադարան	Biblioteca Nacional de España	Մադրիդ	Իսպանիա	BNE	BNE/XX933715
13	Շվեդիայի ազգային գրադարան	Kungliga Biblioteket	Ստոկհոլմ	Շվեդիա	SELIBR	SELIBR/97268
14	Չեխիայի ազգային գրադարան	Národní knihovna České republiky	Պրահա	Չեխիա	NKC	NKC/jn19981002230
15	Սեչենյի անվան ազգային գրադարան	Országos Széchényi Könyvtár	Բուդապեշտ	Հունգարիա	NSZL	NSZL/000000001730
16	RERO: Արևմտյան Շվեյցարիայի գրադարանային ցանց	Réseau des bibliothèques de Suisse occidentale or Westschweizer Bibliothekverbund		Շվեյցարիա	RERO	RERO/vtls013481645
17	Ֆրանսիական համալսարանների գրադարանային կոնսորցիում	Système universitaire de documentation		Ֆրանսիա	SUDOC	SUDOC/085948470
18	Շվեյցարիայի ազգային գրադարան	Schweizerische Nationalbibliothek, Bibliothèque nationale suisse, Biblioteca nazionale svizzera, Rete delle bibliotheche della Svizzera occidentale	Բեռն	Շվեյցարիա	SWNL	SWNL/vtls000204495
19	NUKAT: Լեհաստանի գիտական գրադարանների միասանական կատալոգ	NUKAT: katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych	Վարշավա	Լեհաստան	NUKAT	NUKAT/n/94202820
20	Վատիկանի գրադարան	Bibliotheca Apostolica Vaticana	-	Վատիկան	BAV	BAV/ADV10242315
21	BIBSYS	BIBSYS	Տրոնհեյմ	Նորվեգիա	BIBSYS	BIBSYS/x90952390
22	Ֆլամանդական հանրային գրադարաններ	Flemish Public Libraries	Բրյուսել	Բելգիա	BIBNET	BIBSYS/x90952390
23	Դանիայի թագավորական գրադարան + 1 գրադարան	Danish Library Center	Կոպենհագեն	Դանիա	ВВС	8709791159102x
24	Լատվիայի ազգային գրադարան	Latvijas Nacionālā bibliotēka	Ռիգա	Լատվիա	LNB-LNC	LNB-LNC10-000012145
25	Լեհաստանի ազգային գրադարան	Biblioteka Narodowa w Warszawie	Վարշավա	Լեհաստան	NLP	NLP-a21143511
26	Կատալոնիայի գրադարան	Biblioteca de Catalunya	Բարսելոնա	Իսպանիա	BNC	BNC-a10604303
27	Լյուքսեմբուրգի ազգային գրադարան	Bibliothèque nationale de Luxembourg	Լյուքսեմբուրգ	Լյուքսեմբուրգ

Գրադարաններ և ծրագրեր, որոնք ներգրավված են փորձարկման ռեժիմում

Հ/հ	Հայերեն անվանում	Բնօրինակ անվանում	Տեղակայություն	Երկիր	Դասակարգման ծածկագիր	Ցուցիչի օրինակ
1	Ռուսաստանի ազգային գրադարան	Российская национальная библиотека	Սանկտ Պետերբուրգ	Ռուսաստան	RSL	RSL/nafpn-000084026
2	Նիդերլանդների ազգային գրադարան	Koninklijke Bibliotheek	Հաագա	Նիդերլանդներ	NTA	NTA/068808658
3	Ազգային ժողովի գրադարան	国家图书馆管理局	-	Սինգապուր	NLB	NLB/18487957
4	Լիբանանի ազգային գրադարան	المكتبة الوطنية اللبنانية‎	Բեյրութ	Լիբանան	LNL	LNL/33485
5	Պերսևս նախագիծ	‎‎Perseus	Թաֆթսի համալսարան (Մաքս Պլանկի միություն)	ԱՄՆ ( Գերմանիա)	PERSEUS	PERSEUS/author.236.1
6	Վիքիպեդիա	‎‎Wikipedia	Սան Ֆրանցիսկո	ԱՄՆ		Wiki
7	International Standard Name Identifier	ISNI	Լոնդոն	Միացյալ Թագավորություն	ISNI	ISNI/0000 0001 2137 6443
8	Զագրեբի ազգային և համալսարանական գրադարան	Nacionalna i sveučilišna knjižnica u Zagrebu	Զագրեբ	Խորվաթիա
9	2 չփաստաթղթավորված նախագիծ

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

Virtual International Authority File

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «VIAF» հոդվածին։

This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article VIAF, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.