Չեչեներեն: հիմնականում Չեչենիայում տարածված լեզու

Չեչեներեն (չեչեներեն՝ Нохчийн мотт), նախական լեզուներից մեկը։ Տարածված է Չեչնիայում, Ինգուշիայում, Դաղստանի Խասավյուրտի շրջանում և Վրաստանի Ախմետի մունիցիպալիտետում։ 2010 թվականի մարդահամարի տվյալների համաձայն, Ռուսաստանում չեչեներենով խոսում է 1 354 705 մարդ։ Չեչեներենը Չեչնիայի պաշտոնական (ռուսերենի հետ միասին) և Դաղստանի գրական լեզուներից մեկն է։

Չեչեներեն: հիմնականում Չեչենիայում տարածված լեզու
Չեչեներեն
Нохчийн мотт
Տեսակլեզու և կենդանի լեզու
ԵնթադասՎեյնախյան լեզուներ
ԵրկրներՌուսաստան Ռուսաստան
Թուրքիա Թուրքիա
ՇրջաններՉեչնիա, Ինգուշեթիա, Դաղստան և այլն։
Պաշտոնական կարգավիճակՌուսաստան Ռուսաստան՝
Խոսողների քանակ1 393 900 ± 0 մարդ (2010)
Վերահսկող կազմակերպությունChechen Academy of Sciences?
Լեզվակիրների թիվը1 354 705 մարդ Ռուսաստանում (2010)
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի լեզվի կարգավիճակխոցելի
ԴասակարգումՀյուսիսկովկասյան վերընտանիք (չճանաչված)
Գրերի համակարգկյուրեղագիր, լատինական այբուբեն և Chechen writing?
IETFce
ԳՕՍՏ 7.75–97չեչ 785
ISO 639-1ce
ISO 639-2che
ISO 639-3che
Չեչեներեն: հիմնականում Չեչենիայում տարածված լեզու Chechen language Վիքիպահեստում

Չեչեներենով են հրատարակվաում տարածաշրջանային թերթեր Չեչնիայում («Դայմոխկ», «Ազատ Չեչնիա» ռադիոթերթ) և Դաղստանում («Նիյսո-Դաղստան»)

Գրային համակարգ

Իսլամի տարածման հետ Չեչնիայում հաստատվել է արաբական գրային համակարգը, որը կիրառվում էր Չեչնիայում մինչև 1926 թվականը։ 1925 թվականին չեչեներենի համար տեղայնացվել է լատինական այբուբենը, իսկ 1938 թ.-ին՝ կիրիլիկ։ 1992 թվականին Իչկերիայի Չեչենական Հանրապետության խորհրդարանը օրինականացրել է չեչեներենը լատինական այբուբենի հիման վրա։ Նոր այբուբենի անցկացման նախագիծը այդպես էլ չիրականացվեց 1994 թվականի վերջին սկսված ռազմական գործողությունների պատճառով։ Այժմ Չեչնիայում լատինատառ այբուբենը չի օգտագործվում։

Ողջույնի խոսքեր

Մարշալլա կամ մարշալլա խաթար՝ ավանդական չեչենական ողջույնի խոսքերն են, լեզվային էթիկետի մի մասը։ Ի տարբերություն չեչենական միջավայրում միայն տղամարդկանց կողմից օգտագործվող «Ասսալամ ալեյքում» (Ассалам Іалайкум) բառակապակցությունից, «մարշալլան» ունի համընդհանուր տարածում ինչպես տղամարդկանց, այդպես էլ կանանց մոտ։

Ծանոթագրություններ

Չեչեներեն: հիմնականում Չեչենիայում տարածված լեզու Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չեչեներեն» հոդվածին։

Tags:

ԴաղստանԻնգուշիաԽասավյուրտի շրջանՉեչնիաՎրաստան

🔥 Trending searches on Wiki Հայերեն:

Ռացիոնալ թիվՂազարոս ԱղայանԱրաբական խալիֆայությունԿապույտ հազՔրիստոնեության ընդունումը ՀայաստանումԱնիԾծմբական թթուՈւիլյամ ՇեքսպիրՆախադասությունԳայլերՆոր ԶելանդիաԲեզոարյան այծԱծխաջուրԿալցիումՄոլորակՀայաստանի կուսակցությունների ցանկՎիտամին CՀայոց լեզվի պատմությունՇեղանկյունԿունիլինգուսԲանաստեղծությունԱդամ ՍմիթՀռոմեական կայսրությունՄթնոլորտի աղտոտումԱյբուբենԴատաԼեքսԴանիել ՎարուժանՈւղիղ խնդիրՎանաձորԿարո ՓայլանՄարդու կմախքՄիխայիլ ԻվանովՀայրենական մեծ պատերազմՍակավարյունությունՔառօրյա պատերազմՍարօ ԹաթյոսՄասոնականությունԵրեխայի իրավունքներՓոշոտումՀայաստանի բնաշխարհ (հանրագիտարան)ՈրոշիչԵղջերուներՄամուլԴերբայական դարձվածի շարադասությունն ու կետադրությունըՀայաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիաԲաշ-Ապարանի ճակատամարտԹռչնագիրԱլերգիաԱպրիլի 22Հայկ նահապետԵրազԱբել ԱբելյանԼյարդի ցիռոզԱղմուկ ականջներումՀետգրությունԲջջային հեռախոսԹաջ ՄահալՀամամոլորակային հիմնախնդիրներՕլիմպիական խաղերՀայաստանի թռչունների ցանկՏրական հոլովԱկրոստիքոսԱլեքսանդր ԹամանյանՁկներԽաչքարՊյութագորասի թեորեմԿոկորդաբորբԽորանարդԼիբանանՊրիզմաՄայիսյան հերոսամարտերՄագնեզիումԵրևանի մետրոպոլիտենԵրկիրՍաղմոսավանքԷվոլյուցիաՏիգրան Համասյան🡆 More