Թերթաբեղիկավորներ
Scarabaeus
| Թերթաբեղիկավորներ | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||
| ||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||
| Scarabaeidae Latreille, 1802 | ||||||||||
| Տիպիկ ներկայացուցիչներ | ||||||||||
|
Թերթաբեղիկավորներ (լատին․՝ Scarabaeidae), բզեզների մեծ ընտանիք։ Հայտնի է մոտ 20 հազար, Հայաստանում՝ 23 տեսակ՝ եգիպտացորենի հնգատամը (Pentodon idiota), անդրկովկասյան ռնգեղջյուրը (Oryctes latipennis), կովկասյան մայիսյան բզեզը (լատին․՝ Melolontha pectoralis) և այլն։ Տարածված են ամենուրեք, հատկապես՝ արևադարձերում։
Արտաքին կառուցվածք
Մարմինը հաստ է, խոշոր, երկարությունը՝ 2-150 մմ, մերկ կամ ծածկված մազիկներով, խոզաններով, թեփուկներով։ Բեղիկները ծնկաձև են, հատվածավոր, վերջին 3-7 հոդերը մի կողմից թիթեղաձև լայնացած են և կազմում են անհամաչափ գուրզ, որը կարող է բացվել հովանոցի նման։ Գլուխն ազատ է, ակնառու՝ վերևից, առջևի ոտքերը փորող են (այդպիսին կարող են լինել նաև միջին և հետևի ոտքերը), թաթերը կազմված են 5 գլանաձև հոդերից։
Թրթուր
Թրթուրը C-աձև է, սպիտակ, մազոտ, գլուխը՝ մեծ, մուգ դեղին, վարը՝ առանց հավելուկների։ Ոտքերը երկար են, քայլելու համար ոչ պիտանի, ծառայում են կերը բռնելուն։ Թաքնված կյանք են վարում։ Զարգանում են հողում, բուսական մնացորդների կուտակումներում, փտած բնափայտում։
Սննդառություն
Սնվում են բույսերի վերգետնյա մասերով, գոմաղբով, բուսական մնացորդներով։
Տնտեսական նշանակություն
Որոշ տեսակներ (օրինակ՝ կովկասյան մայիսյան բզեզը) մեծ վնաս են հասցնում տնկարկներին, անտառներին, մյուսները հողում զարգացող արմատակերներ են՝ գյուղատնտեսության լուրջ վնասատուներ։ Առանձին տեսակներ հաճախ ընկնում են ջրամբարները, կեղտոտում ջուրը և կարող են տարածել զանազան հիվանդություններ, որոշները որդերի (հելմինթներ) միջանկյալ տերեր են։
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թերթաբեղիկավորներ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թերթաբեղիկավորներ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։  |
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 178)։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Թերթաբեղիկավորներ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.