Werb

Werb (wot łaćonskeho verbum słowo), tež słowjeso, je słowna družina, kotraž ma wěste morfologiske, syntaktiske a semantiske přiznamjenja.

Wón wupraji činy, podawki a procesy.

Morfologija

Morfologiske přiznamjenje werbow je konjugacija. Werby móžeja sćěhowace kategorije měć:

  • genus verbi
  • modus
  • tempus

W někotrych rěčach móžeja dalše kategorije wustupować:

  • wašnje čina (němsce Aktionsart)
  • aspekt (němsce Aspekt, na př. we słowjanskich rěčach, tuž tež w serbšćinje)
  • medium (němsce Medium)
  • deponens (němsce Deponens)
  • gerundium (němsce Gerundium)
  • gerundiwum (němsce Gerundivum)
  • supinum (němsce Supinum, na př. w delnjoserbšćinje z kóncowku -t, w litawšćinje z kóncowku -tų)

Kongruenca

Wotwisnje wot mjenowanych kategorijow werby w rozdźělnych rěčach, na př. we wjele indoeuropskich rěčach, po wosobje a numerusu wariěruja. Tajka kongruenca tež w serbšćinje wustupuje, ale w někotrych rěčach faluje. Na př. někotre germanske rěče, kaž na př. afrikaanšćina, danšćina, norwegšćina tajku kongruencu wjace nimaja. Nimo toho kongruenca faluje we wěstych rěčnych swójbach, na př. w tibeto-chinskich rěčach.

W někotrych rěčach samo kongruenca po direktnym a indirektnym objekće wustupuje nic jenož po subjekće, kaž na př. w baskišćinje, georgišćinje, rěči kečua.

Syntaksa

Werby wustupuja jako sadowe čłony. Po funkciji jako predikat sady so rozeznawaja:

  • połnowoznamowe werby (na př. čitać, hić, spać)
  • pomocne werby
    • modalne werby (na př. směć, móc, dyrbjeć)
    • fazowe werby (na př. počeć)
    • tempusowe werby (na př. być)
    • genusowe werby (na př. bu-, dać, dóstać)
    • modusowe werby (na př. by-)
    • kopulatiwne werby (na př. być, wostać)

Semantika

Semantisce werby so móžeja po sćěhowacych kriterijach rozeznawać:

  • skutkowanske werby (němsce Tätigkeitsverb, na př. pisać, čitać, pućować)
  • procesowe werby (němsce Vorgangsverb, na př. kćěć, palić, klinčeć)
  • stawowe werby (němsce Zustandsverb, na př. wobsahować, wostać)
  • wjedrowe werby (němsce Witterungsverb, na př. dešćować so, tać)
  • podawkowe werby (němsce Ereignisverb, na př. so stać)

Žórła

    Powšitkowne
  • Helmut Glück (Hrsg.): Metzler Lexikon Sprache. Metzler, Stuttgart u. Weimar 1993. ISBN 3-476-00937-8, strona 675 (němsce)
  • Lexikon sprachwissenschaftlicher Termini, VEB Bibliographisches Institut Leipzig, 1985, strona 262 (němsce)
    Po rěčach
  • Helmut Faska: Pućnik po hornjoserbšćinje, Ludowe nakładnistwo Domowina, Bautzen, 2003, ISBN 3-7420-1103-0, strony 23+

Tags:

Werb MorfologijaWerb SyntaksaWerb SemantikaWerb ŽórłaWerbŁaćonšćina

🔥 Trending searches on Wiki Hornjoserbsce:

Waginalny wobchad1737ReformacijaNižozemšćinaDruha swětowa wójnaPyšny kobołkWaginaPłódBiologijaGrjekšćinaUniwersitaYIOmanTeologijaFonemŠilalėZSewjeroatlantiski zwjazkNAwstriskaWobrazowkaDźěłowy systemJužna Osetiska18. apryla1878BałdrijanAlpska husowkaSplažny wobchadNew York CityAtlantiski oceanMoskwaHanzo NjepilaKirgiska10. februaraDelnjoserbšćinaGabunSilwesterAkuša17. aprylaNowomyrhorodZemja10. awgustaSoftwaraNěmsko-hornjoserbska lisćina městnych mjenowHTMLAzijaOrgazmArmenskaKofi AnnanKStara Nowgorodska narěčSlepjanska narěčZjednoćene kralestwo1930Analny wobchadKasijaKosowoDubPortugalskaZjednoćene arabske emiraty🡆 More