Nowy Jork

Tyn artikel je ô mjeśće w USA. Dej pozōr tyż: inkše artikle uo tym mjańe.

"Mjasto, kere ńigdy ńy zasypjo", zwane tyž "Wjelgim Jabkym" ("Big Apple"). Ležy na wschodńim (atlantyckym) wybřežu USA, při ujśću řyk Hudson i East River do Zatoki Nowojorskij.

-74 (Nowy Jork)

Nowy Jork
Wapyn Nowygo Jorku Fana Nowygo Jorku
Państwo	Zjednoczōne Sztaty
Stan	Nowy Jork
Burmistř	Eric Adams (2024)
Plac	1223,59 km²
Położyńe	40°42'00'' N 74°00'00'' W
Wysokość	středńo 6 m n.p.m.
Ludźi (2020) • liczba ludźi • gynstość • aglomeracyja	8 804 190 11 313,81 os./km² 20 140 470
Nr kerunkowy	212
Pocztowy kod	10001-10292
Mjasta partnerske	Tokjo Pekin Madryt Kajir Santo Domingo Řim Budapešt Jerozolima Lůndyn Sydney Johannesburg Amsterdam Toronto
Położyńe na karće kraju Nowy Jork
Neczajta mjasta
Galeryjo zdjyńć w Wiki Commons

Ůwožany za śwjatowe cyntrům m.in. reklamowe i medjalne (do ńydowna tyž finansowe). W Nowym Jorku mjeśći śe guůvno śedźiba UoNZ.

Novy Jork zouožůny zostou we 1614 bez Holyndrůw na wyspje Manhattan kej faktorja handlowo, we 1625 zouožůno uośedle Nieuw Amsterdam (Nowy Amsterdam), guůwny port kolůńji Nowe Ńiderlandy. Prawa mjejske Nowy Amsterdam zyskou we 1653. We 1664 wroz s kolůńjům zostou zdobyty bez Anglikůw i přemjanowany na Nowy Jork. W roku 1673 Holyndři uodzyskali mjasto, nale na mocy pokoju we Westminster 19 lutygo 1674 uoddali mjasto Anglikům we zamjan za uznańy holynderskych praw do Surinamu. W XVIII stolećo podčas wojny uo ńypodleguość USA (1775–83) brytyjske wojsko prowadźiuo uokupacyje mjasta. W lotach 1785–90 bůu śedźibům wuadz USA. We 1929 krach na geudźe nowojorskij započůntkowoú wjelgi śwjatowy kryzys gospodarčy. 11 wřeśńa 2001 přeprowadzůno zamach terrorystyčny na World Trade Center, wskutek kerygo zginyuo ůng. 3000 ludźi, we tym 343 stražokůw FDNY (Fire Department New York City abo Fire Department New York) a zńiščůny zostou couky kůmpleks WTC.