Has: 108. pierwiastek chemiczny

Ten artykuł dotyczy pierwiastka chemicznego. Zobacz też: Wojciech Jerzy Has – reżyser filmowy.

hassium), czasem błędnie nazywany hass, wcześniej unniloctium (Uno) – pierwiastek chemiczny, metal przejściowy. Nazwa pochodzi od jednego z niemieckich krajów związkowych – Hesji.

Has

bohr ← has → meitner
Os ↑ Hs ↓ Upo 108 Hs
Ogólne informacje
Nazwa, symbol, l.a.	has, Hs, 108 (łac. hassium)
Grupa, okres, blok	8, 7, d
Stopień utlenienia	VIII
Właściwości metaliczne	metal przejściowy
Masa atomowa	[269]
Numer CAS	54037-57-9
Właściwości atomowe Konfiguracja elektronowa [Rn]5f146d67s2 Zapełnienie powłok 2, 8, 18, 32, 32, 14, 2 (wizualizacja powłok)
Najbardziej stabilne izotopy izotop wyst. o.p.r. s.r. e.r. MeV p.r. 267Hs {syn.} 52 ms α 9,87 263Sg 267mHs {syn.} 0,8 s α 9,83 263Sg 269Hs {syn.} 9,7 s α 8,97 265Sg 270Hs {syn.} 7,9 s α 8,88 266Sg 271Hs {syn.} 40? s α 9,13 267Sg 277Hs? {syn.} 16,5 min SF
Niebezpieczeństwa Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Wiarygodne źródła oznakowania tej substancji według kryteriów GHS są niedostępne.
Multimedia w Wiki Commons
Hasło w Wikisłowniku

Ma właściwości chemiczne podobne do osmu, podobnie jak on tworzy czterotlenek o wzorze chemicznym HsO₄.

Pierwsze doniesienia o odkryciu pierwiastka 108 pochodzą z lat 60. XX w., kiedy to rosyjski naukowiec, Wiktor Czerdyncew, ogłosił jego odkrycie w minerale molibdenicie i nadał mu nazwę sergenium (pol. „sergen”), co nie zostało jednak uznane przez środowisko naukowe. Pierwiastek ten został otrzymany po raz pierwszy w wyniku bombardowania tarczy z ²⁰⁷Pb i ²⁰⁸Pb atomami ⁵⁸Fe. Pierwszeństwo odkrycia jest kontrowersyjne. Eksperyment ten wykonano w roku 1983 w Zjednoczonym Instytucie Badań Jądrowych w Dubnej i w roku 1984 w Instytucie Badań Ciężkich Jonów w Darmstadt (zespół kierowany przez Petera Armbrustera i Gottfrieda Münzenberga). Ostatecznie wyniki z roku 1984 zostały uznane przez komitet IUPAC/IUPAP za bardziej przekonywające i pierwszeństwo odkrycia przyznano zespołowi niemieckiemu. Odkrywcy zaproponowali dla nowego pierwiastka nazwę hassium, natomiast IUPAC proponował hahnium (Hn) na cześć Otto Hahna. Spór ten został rozstrzygnięty dopiero w latach 90.: w roku 1990 American Chemical Society zaczęło stosować nazwę hassium i w roku 1997 IUPAC ostatecznie zaakceptował tę nazwę.