Haisiam
Is é an haisiam dúil cheimiceach uimhir a 108 i dtábla peiriadach na ndúl agus is í an tsiombail cheimiceach a sheasann dó ná Hs.
Is dúil shintéiseach é, agus an comhalta is troime de ghrúpa 8 (VIII) na ndúl. Rinneadh fionnachtain na dúile seo sa bhliain 1984 in Dubna in aice le Moscó sa Rúis (an tAontas Sóivéadach san am sin). Tá sé deimhnithe go turgnamhach gur ball d'ochtú grúpa an tábla pheiriadaigh é an haisiam ó thaobh na ceimice de, nó is dual dó +8 mar staid ocsaídiúcháin díreach cosúil leis an oismiam atá suite os a chionn sa tábla peiriadach.
| Substaint cheimiceach | dúil cheimiceach agus dúile sintéiseacha |
|---|---|
| Haisiam sa tábla peiriadach | |
| Siombail cheimiceach | Hs agus Uno |
| Uimhir adamhach | 108 |
| Cumraíocht leictreon | [Rn] 5f¹⁴ 6d⁶ 7s² |
| Peiriad, Grúpa | peiread 7 grúpa 8 |
| Airíonna fisiceacha | |
| Dlús | kg/m⁻³ |
| Stair | |
| Aimsitheoir | GSI Helmholtz Centre for Heavy Ion Research (en)  |
| Fionnachtain | 1984 |
| Eapainm | Hessen |
 | |
Tá roinnt iseatóp ag an haisiam, agus iad go léir éagobhsaí radaighníomhach. Is é an t-iseatóp úd Hs-270 an ceann is fadsaolaí acu, agus é thart ar 10 soicind ar leathré. Mar sin déanann maisuimhir an iseatóip sin gnó an mheáchain adamhaigh don haisiam. Níl mórán difríochta idir é agus Hs-269 ó thaobh na leathré de, áfach. Tá níos mó ná 100 adamh haisiam sintéisithe go nuige seo trí chomhleá - trí bhiosmat a bhombardú le núicléis mhangainéise, mar shampla. Tagann alfa-mheath ar an haisiam, ach ón taobh eile is é an haisiam is toradh d'alfa-mheath an darmstaidtiam.
Tagairtí
| Is síol faoin substaint cheimiceach é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |
This article uses material from the Wikipedia Gaeilge article Haisiam, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Gaeilge (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.