Metel o liw llwyd yw haearn, sy'n elfen gemegol yn y tabl cyfnodol ac iddo'r symbol Fe (o'r Lladin ferrum 'haearn') a'r rhif 26.
Elfen chweched gyffredinaf y bydysawd ydyw, sy'n bodoli mewn pedwar isotop sefydlog: 54Fe (5.845%), 56Fe (91.754%), 57Fe (2.119%), a 58Fe (0.282%).
Enghraifft o'r canlynol | elfen gemegol, metel |
---|---|
Math | meddyginiaeth, native element as a mineral, primary metabolite |
Màs | 55.845 ±0.002 uned Dalton |
Fformiwla gemegol | Fe |
Clefydau i'w trin | Iron deficiency anemia, hypochromic anemia |
Dyddiad darganfod | c. Mileniwm 5. CC |
Symbol | Fe |
Rhif atomig | 26 |
Trefn yr electronnau | [Ar] 3d⁶ 4s² |
Electronegatifedd | 1.83 |
Cyflwr ocsidiad | 1.83 |
Rhan o | elfen cyfnod 4, Elfen Grŵp 8 |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
Haearn | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Symbol | Fe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rhif | 26 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dwysedd | 7874 kg m-3 |
Metel ydyw, ond anaml y'i ceir mewn ffurf fetelig ar wyneb y ddaear, gan ei fod yn ocsideiddio ym mhresenoldeb ocsigen a gwlybwr. Defnyddir y mwyn hematit (Fe2O3) yn amlaf i gynhyrchu haearn. Gall priodweddau haearn eu newid gan greu aloion ohono gydag amryw o fetelau eraill (a rhai an-fetelau, yn enwedig carbon a silicon) i ffurfio duroedd.
Mae haearn yn rhan anhepgor o ddeiet achos y'i ddefnyddir i ffurfio hemoglobin yn y gwaed. Serch hynny, gall gormodedd o haearn fod yn wenwynig ac mae'n un o'r achosion tocsicolegol cyffredinaf o farwolaeth plant dan 6 oed.
This article uses material from the Wikipedia Cymraeg article Haearn, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Rhoddir testun y dudalen ar gael ar delerau'r drwydded CC BY-SA 4.0, heblaw ei fod wedi nodi'n wahanol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Cymraeg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.