Нью-Йорк

Нью Йорк
Хула гербĕ
Патшалăх:	АПШ
Регион:	Çĕнĕ Йорк
Никĕсленĕ:	1624
Хула, çултан:	1653
Халăх йышĕ, пин çын:	8 405 837 çын (2013)
Хула лаптăкĕ:	1213,369839 тăваткал километр км2
Геогр. анлăхĕ:	40° 43' с.ш.
Геогр. вăрăмлăхĕ:	74° 00'з.д

New York City), — АПШ-н чи пысăк хули, тĕнчери чи пысăк агломерацисен шутне кĕрет. Хула йышĕ 8 405 837 çын, агломерацийĕ — 23,9 млн (2013 çулхи шут). Нью Йорк Атлантика океанĕн çыранĕнче, Çĕнĕ Йорк штачĕн кăнтăр-тухăç пайĕнче вырнаçнă. Хулана XVII ĕмĕрте Холланд колонисчĕсем никĕсленĕ. 1664 çулччен хулана Çĕн Амстердам тесе чĕннĕ. 1785 - 1790 çулсенче Пĕрлешӳллĕ Штатсен тĕпхули пулнă.

Нью Йоркра пурĕ 5 район (боро): Манхэттен, Бронкс, Бруклин, Квинс, Статен-Айленд. Тĕп паллă вырăнсем Манхэттен бороĕнче вырнаçнă. Вĕсенчен: историкла тӳпехырсем (Эмпайр-стейт-билдинг, Крайслер-билдинг), Рокфеллер центрĕ, Вулворт-билдинг, Нью-Йоркри паянкун ӳнер музейĕ. ӳнер Метрополитен-музейĕ, Метрополитен-опера, Соломон Гуггенхайм музейĕ (сăрлавӳнер), Американ çут çанталăк историйĕн музейĕ (динозаврсен скелечĕсем тата планетари), легендарлă хотель «Челси», ПНО штаб-квартирĕ, Харлем.

Нью Йорк — тĕнчери чи пĕлтерĕшлĕ финанс, политика, экономика тата культура центрĕ.

Тĕп статья: Нью-Йорк историйĕ

 

Халь Нью-Йорк вырнаçнă территорире европеецсем киличченех Манахаттоу и Канарси индеецсен йăхĕсем пурăннă. Çакна хулан çуртсемпе купаламан районесенче, тĕслĕхрен Инвуд-Хилл-парк тата Риверсайд-паркра тупнă çĕмренсем тата ытти артефактсем çирĕплетеççĕ. Европеецсен поселенийĕсем кунта 1624 çулта курăннă. 1625 çулта Манхэттенăн кăнтăр вĕçĕнче холландсем Çĕн Амстердам (гол. Nieuw Amsterdam) поселени никĕсленĕ. 1664 çулта, Стёйвесант губернатортан хирĕç тăнине тĕл пулмасăрах, хулана акăлчансем ярса илнĕ, çавăн хыççăн хулан ятне Йорк герцог ярса илес инициаторăн ячĕпе Нью-Йорк (акăл. Çĕн Йорк) тесе улăштарнă. Иккĕмĕш англо-холланд вăрçин пĕтĕмлетĕвĕсемпе 1667 çулта холландцем Нью-Йорка Суринам колони çине улăштарса акăлчансене официаллă панă.

Нью Йорк храмĕсем

• Богослав Йăван соборĕ (Нью Йорк)
• Троица чиркĕвĕ (Нью Йорк)
• Таса Павел чиркĕвĕ (Нью Йорк)
• Грейс-черч (Нью Йорк)

•   Каир (арап. القاهرة), Египет — 1982
•   Монреаль (фр. Montréal, акăл. Montreal), Канада
•   Пекин (китай 北京), Китай (нарăс, 25 1983)
•   Токио(яп. 東京), Япони — 1960
•   Мадрид, Испани — 1982
• Шаблон:Доминикан республикин ялавĕ Санто-Доминго, Доминикан республики — 1983
•   Будапешт, Венгри — 1992
•   Рим, Итали — 1992
•   Иерусалим, Израиль — 1993
•   Лондон, Аслă Британи — 2001
•   Йоханнесбург, Кăнтăр Африка Республики — 2003
•   Сантьяго, Чили — 2005
•  , Шаблон:Ялавлани/Иллинойс Чикаго, АПШ - Чикаго Тĕплĕх Биржи
•   Франкфурт-Майн-çинчи, Германи - Франкфурт Тĕплĕх Биржи
•   Токио, Япони - Токио Тĕплĕх Биржи
•   Лондон, Аслă Британи - Лондон Тĕплĕх Биржи
•   Гонконг, Китай - Гонконг Тĕплĕх Биржи
•   Торонто, Канада - Торонто Тĕплĕх Биржи
•   Шанхай, Китай - Шанхай Тĕплĕх Биржи
•   Мадрид, Испани - Мадрид Тĕплĕх Биржи
•   Милан, Итали
•   Бомбей, Инди - Бомбей Тĕплĕх Биржи
•   Сеул, Кăнтăр Корей - Корей Тĕплĕх Биржи
•   Цюрих, Швейцари - Швейцари Тĕплĕх Биржи
•   Сан-Паулу, Бразили - Сан-Паулу Тĕплĕх Биржи
•   Дели, Инди - Инди Тĕплĕх Биржи
•   Мускав, Раççей - ММВБ
•   Йоханнесбург, КАР - Йоханнесбург Тĕплĕх Биржи
•   Тайбэй, Тайвань - Тайвань Тĕплĕх Биржи
•   Сидней, Австрали - Австрали Тĕплĕх Биржи

• Ирӗклӗх статуйи
• Гарлем

• Ирвинг Вашинтон «Çĕнĕ Йорк историйĕ

	Нью-Йорк Викиампарта?

• Çĕнĕ Йорк — хула инфраструктури 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 7-мӗшӗнче архивланӑ.

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.