Этано́л (эти́л спирты, метилкарбино́л, шарап спирт йәки алкого́ль, ябай һөйләү телендә «спирт») — формулой C2H5OH бер атомлы спирт (эмпирик формулаһы C2H6O), башҡа варианты: CH3-CH2-OH, бер атлмлы спирттәрҙең гомологик рәтендә икенсе вәкил, нормаль шарттарҙв осоусан, яныусан, төҫһөҙ, үтә күренмәле шыйыҡса.
Алкоголле эсемлектәрҙең тәьҫир итеүсе компоненты, кешенең үҙәк нерв системаһына акыр тәьҫир итеүсе психоактив матдә, депрессант.
Этил спирты яғыулыҡ, иретеүсе булараҡ һәм спирт термометрҙарында ҡулланыла.
Этил спиртын ауыуҙың ике ысулы бар — микробиологик (спиртлы әсеү) һәм синтетик (этилен гидратацияһы):
Составында углевод булған органик продукттарҙың (йөҙөм, емеше) сүпрә һәм бактерия ферменттары тәьҫире ярҙамында спиртлы әсәү элек-электән билдәле булған. Крахмал, картуф, дөгө, кукурузда шулай уҡ эшкәртелә, яғыулыҡ спирты алыу өсөн шәкәр ҡамышы һәм башҡалар эшкәртелә. Реакция бик ҡатмарлы, схемаһын түбәндәге тигеҙләмә менән бирергә була:
Әсегән иретмәлә этонол 15%-тан артмай, сөнки ҡуйыртылған иремәлә сүпрә йәшәргә яраһыҙ. Был ысул менән алынған этанолды таҙартырға һәм ҡуйыртырға кәрәк, ғәҙәттә дистилляция ысулы менән.
Аҙыү сеймалынан хәҙерге заман этил спиртын алыу технологияһы түбәндәге стадияларҙан тора:
В промышленных масштабах этиловый спирт получают из сырья, содержащего Сәнәғәт масштабында целлюлоза (үҙағас, һалам) булған сеймалды гидролиз юлы менән алалар. Барлыҡҡа килгән пентоз һәм гексоз ҡатнашмаһын спиртҡа тиклем әсетәләр. В странах Западной Европы и Америки эта технология не получила распространения, но в СССР (ныне в России) существовала развитая промышленность кормовых гидролизных дрожжей и гидролизного этанола.
Сәнәғәттә, беренсе ысул менән бер рәттән, этилен гидротацияһын ҡулланалар. Гидратацияны ике юл менән үткәрергә була.
аралаш стадиялағы көкөрт кислотаһы эфирын артабан гидратациялау (80—90 °С ткмпературала һәм 80—90 °С баҫымда):
Диэтил эфиры барлыҡҡа килеүе реакцияны ҡатмарлаштыра.
Тышҡы күренеше: ғәҙәти шарттарҙа төҫһөҙ осоусан шайыҡса. Этил спирты һыуҙан еңелерәк. Башҡа органик матдәләрҙе яҡши иретеүсе.
: | |
Молекуляр массаһы | 46,069 а. е. м. |
Эреү температураһы | −114,15 °C |
Ҡайныу температураһы | 78,39 °C |
Критик нөктә | 241 °C (6,3 МПа баҫымында) |
Иреүсенлек | бензол һыу, глицерином, диэтилланған эфир, ацетон, метанол, һеркә кислотаһы, хлороформ менән бутала. |
Показатель преломления | 1,3611(температурный коэффициент показателя преломления 4,0·10−4,справедлив в интервале температур 10—30 °C) |
Стандартная энтальпия образования ΔH | −234,8 кДж/моль (г) (при 298 К) |
Стандартная энтропия образования S | 281,38 Дж/моль·K (г) (при 298 К) |
Стандартная мольная теплоёмкость Cp | 1,197 Дж/моль·K (г) (при 298 К) |
Энтальпия плавления ΔHпл | 4,81 кДж/моль |
Энтальпия кипения ΔHкип | 839,3 кДж/моль |
95,57 % этанол + 4,43 % һыу ҡушылмаһы азеотроп ҡушылма булып тора, т. е. әммә ҡыуған ваҡытта айырыла.
Һелтеле металдар менән тәьҫир итешә, этилат һәм водород барлыҡҡа килә.
Карбон кислоталары менән ҡатмарлы эфирҙар барлыҡҡа килтерә:
Көкөрт кислотаһы булғанда (120 °C түбенерәк температурала) дегидратация реакцияһына керә, деэтил эфиры барлыҡҡа килә:
120 °C юғары температурала көкөрт кислотаһы булғанда тулылармаған углеводородтар барлыҡҡа килтерә:
Кислород булған һауала йылы булеп сығарып яна:
Һелтеле металдар һәм уларҙын гидраттары менән тәьҫир итәшә, этилатар барлыҡҡа килә.
Цинк хлориды булғанда гидрогалогенирование реакцияһына инә:
Этанол эске яныула двигательдәрҙә яғыулыҡ итеп файҙаланыла (донъяла беренсе немец «Фау-2» баллистик ракетаһында яғыулыҡ урынына этанол ҡулланылған). Спирттың классик нефть яғыулыҡтары менән ҡушылмай ҡатлауланғанға ҡулланыу сикләнгән. Юғары октанла яғыулыҡ һәм бензин компоненты булараҡ ҡулланыла.
йоғошһоҙландырыу һәм киптереү сараһы,
Төрлө матделәрҙе иреткес булараҡ хушбуй, одеколон, аэрозолдар составына инә һәм төп компоненты булып тора. Теш пастаһы, шампуньдар һ.б. составында ҡулланыла.
Һыу менән бер рәттән спиртлы эсемлектәрҙең төп компоненты (араҡы, виски, джин, һыра һ.б.) Әсеү юлы менән алынған һайһы бер эсемлектәрҙә, әммә алкогольһыҙ һаналған эсемлектәрҙә бар (кефир,кеүәҫ, ҡумыҙ, алкогольһыҙ һыра һ.б.). Кефирҙа этанол бик әҙ кимәлдә (0,12 %), йылы урында оҙаҡ торған кефирҙа 1 % булыуы мөмкин. Ҡумыҙҙа 1—3 % этанол (әсеһендә 4,5 %), кеүәҫтә — 0,5 -тән 1,2 %-ҡа тиклем.
Аҙыҡ ароматизаторҙары иреткесе. Икмәк-күмәс өсөн консервант һәм кондитер сәнәғәтендә ҡулланыла.
Аҙыҡ-түлеккә өҫтәмә булараҡ теркәлгән E1510.
Этанолдың энергия ҡиммәте — 7,1 ккал/г.
Биологик препатараттарҙы консерациялау өсөн ҡулланыла.
Илдәр буйынса этанол етештереү, млн литр. ethanolrfa.org мәғлүмәте.
2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010est | |
АҠШ | 13 362 | 16 117 | 19 946 | 24 565 | 34 776 | 40 068 | 45 360 |
Бразилия | 15 078 | 15 978 | 16 977 | 18 972,58 | 24 464,9 | ||
Евросоюз | - | - | - | 2 155,73 | 2 773 | ||
Китай | 1 837,08 | 1 897,18 | |||||
Индия | 199,58 | 249,48 | |||||
Франция | - | - | |||||
Германия | - | - | |||||
Рәсәй | 609 | 536 | 517 | 700 | |||
ЮАР | - | - | |||||
Великобритания | - | - | |||||
Испания | - | - | |||||
Таиланд | 299,37 | 339,4 | |||||
Колумбия | 283,12 | 299,37 | |||||
Бөтә донъя : | 40 710 | 45 927 | 50 989 | 49 524,42 | 65 527,05 |
Этанол Викимилектә |
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Этанол, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.