અમરેલી: ભારતના ગુજરાત રાજ્યનું એક નગર

આ શહેર ખાતે અમરેલી જિલ્લાનું મુખ્ય મથક તેમ જ અમરેલી તાલુકાનું મથક છે.

અમરેલી
શહેર
અમરેલી ટાવર
અમરેલી
અક્ષાંશ-રેખાંશ: 21°36′11″N 71°13′19″E / 21.603177°N 71.222083°E / 21.603177; 71.222083
દેશ	ભારત
રાજ્ય	ગુજરાત
જિલ્લો	અમરેલી જિલ્લો
તાલુકો	અમરેલી તાલુકો
ઊંચાઇ	૧૨૮ m (૪૨૦ ft)
વસ્તી  (૨૦૧૧)
• કુલ	૧,૧૭,૯૬૭
સમય વિસ્તાર	UTC+૫:૩૦ (IST)
પિનકોડ	૩૬૫૬૦૧
ટેલિફોન કોડ	૦૨૭૯૨

એમ માનવામાં આવે છે કે સન ૫૩૪માં અનુમાનજીના નામે આ જગ્યા ઓળખાતી હતી. ત્યાર બાદ અમલીક અને પછી અમરાવતીનાં નામો પણ આ જગ્યા માટે વપરાતાં હતાં. અમરેલીનું પૌરાણીક સંસ્કૃત નામ અમરાવલી હતું. પછીથી ગાયકવાડી શાસન સમયમાં ગાયકવાડી સુબા વિઠ્ઠલરાવે આ ગામની આબાદી રામજી વિરડિયાને સોંપતા તેમણે આ ગામનું તોરણ બાંધી ગામ વસાવ્યું હોવાની નોંધ મળે છે. વડોદરાના ગાયકવાડની રીયાસતનાં ભાગ રુપે અમરેલીમાં સન ૧૮૮૬માં ફરજીયાત છતાં મફત ભણતરની નીતિનું અમલીકરણ કરવામાં આવેલું.

અમરેલી શહેરના ઇતિહાસના કેટલાક અવશેષો ગિરધરભાઈ સંગ્રહાલયમાં સચવાયેલા છે.

અઢારમી સદીમાં વર્તમાન અમરેલીના માત્ર પશ્ચિમ અને દક્ષિણ વિસ્તારમાં જ લોકો વસવાટ કરતા હતા. આ વિસ્તાર આજે જુની અમરેલી તરીકે ઓળખાય છે. જુના કોટ નામના કિલ્લાનો ઉપયોગ જેલ તરીકે થતો હતો. આધુનિક અમરેલીએ 1793 થી વિકાસ કરવાનું શરૂ કર્યું, જ્યારે ભાવનગરના વખાતસિંહે ચિતલના પડોશી કાઠીનો કબજો તોડી પાડ્યો, જેના કારણે તેના ઘણા લોકો અમરેલી અને જેતપુરમાં રહેવા ગયા.

• ડો. જીવરાજ નારાયણ મહેતા - ગુજરાતનાં પ્રથમ મુખ્યમંત્રી.
• રમેશ પારેખ - કવિ.
• મૂળદાસ - જાણીતા સંત કવિ.
• દીના પાઠક - અભિનેત્રી.