Batade

Batade yito binatangi u'atiyo mohelu wopato wawu mohhuntapa, wawa'iyo hulinta. Batade bibiyahu (Capra aegagrus hircus) de'uwito yito subspesies batade linggelo uhetumula lohihilawo hilolade to Asia Barat Daya (daerah "Bulan sabit usuuburu" wawu Turki) wawu Eropa. Batade linggelo la'i wawu bilango biyasaliyo o tunge, dabo tunge lo batade la'i lebe damango. Batade yito o danggu, patahu hetihela ode yitaato wawu lambutiyo motulidu wawu mo'alato.

Haya'o batade linggelo, ja wayitiyo patahu kira-kira 1,3 meter - 1,4 meter, patahiyo 12 sentimeter - 15 sentimeter. Buheto batade bilango 50 kilogram sambe 55 kilogram, wawu buheto batade la'i sambe 120 kilogram. Batade linggelo lola-lolade monto Spanyol sambe ode India, wawu monto India ode huliyaliyo sambe ode Mongolia wawu Siberia. Taambati u otohila lo batade yito datahu u obotu.

Batade maa hebiyahu lo manusia kira-kira mulai 8000 meyalo 9000 taawunu yilalu mayi. Biasaliyo batade hitumula to lembo'a 5 sambe 20. To'u hipololohe u'aalolo, lembo'a lo batade botiye hidudu'a to batade bilango u panggola, batade la'i tayadiyo modaha nga'amila wayito lembo'a aamani to'u hina'owa hipololohe u'aalo. Wakutu lo batade mololohe u'aalolo monto dumodupo sambe lo'u huyi. U'aalo lo batade biasaliyo hu'oyoto wawu duungo ayu-ayuwaalo.

Batade mohala'o lo'u motutu. Batade mowali motutu 2 (duluwo) sambe 5 (limo) to'u lapato ilomboda'a 150 sambe 154 lo'u huyi. To delomo u ngotaawunu, batade mowali motutu po'ooluwo. Batade botiye ma lowali hewani kurubani to hari raya Idul Adha lo umati Isilamu. To wakutu nabi Ismail ma oloto liyamoliyo nabi Ibrahim todelomo parenta lo Eya, batade ulowali gantiliyo.