रावण

पुलस्त्य ऋषीच्या विश्रवा नांवाच्या पुताचो हो पूत. रामायणांत हाचे आवयचें नांव कैकसी अशें सांगलां. पूण केशिनी आनी पुष्पोत्कटा अशींच तिचीं नांवां मेळटात. आवय वंशाकडल्यान रावण राक्षस आनी बापाय वंशाकडल्यान तो ब्राह्मण आशिल्लो. ताचो बापूय अग्निहोत्री आनी तपसंपन्न आशिल्लो. तरी रावणाक आवय वंळण लागिल्लें. तो त्या काळांत महाबळिश्ट आशिल्लो आनी ताचेकडेन शुरता, हुशारकाय, चिकाटी, निर्भयता आनी स्वाभिमान हे गूण जशे आसले तशें मदांधकाय, दुश्टकाय सारकिल्ले दुर्गूणय आसले. कुंभकर्ण आनी बिभीषण अशें ताका दोन भाव आनी शुर्पणखा ही भयण आशिल्ली. मंदोदरी ही ताची पट्टराणी. इंद्रजित, देवंताक, नरांतक, त्रिशिरस आनी अंतिकाय हे पूत आशिल्ले.

रावणाक धा तोंडां आनी वीस हात आशिल्ल्याचें कांयकडेन वर्णन मेळटा. ताचेवयल्यान ताका दशनान हें नांव पडलां आसुंये. वाल्मिकीन ताका दोन हात आनी दोन तोंड आशिल्ल्याचें सांगलां. तरी वाल्मिकीरामायणांत कांयकडे ताचो दशग्रीव असो उल्लेख आसा. कुबेर हो ताचो सावत्र भाव. ताचेकडेन भरपूर आस्पत आनी पुष्कळ विमान आशिल्लें. एक दीस तो विमानांत बसून बापायाक मेळपाक वता आसताना रावणाचे आवयन ताका पळयलो. तिका मत्सर जालो, तिणें रावणाक कुबेरावरी श्रीमंत जावंक सांगलें. तेन्ना रावणाक गोकर्णाक वचून धा हजार वर्सां तपच्श्रार्या केली. दग एक हजार वर्साच्या निमाणें ब्रह्मादेवान प्रसन्न जावन मनशाकडल्यान तुका मरणाचो भंय ना असो वर दिलो, अशी ताचे संबंदी कथा आसा.

ह्या वरा उपरांत तो आनिकूय बळिश्ट जालो. लंका ही कुबेराची राजधानी आशिल्ली. रावणान आडांगीपणान तिचेर जैत मेळयलें. हाचेभायर ताणें मरुत्त, अनरण्य ह्या आदी जायत्या राजांक हारयले. इंद्र आदी देवांकय ताणें हारयले. पातळाचेर जैत मेळोवपाक गेल्लेकडेन बळीन ताचो पराभव केलो. कार्तवीय अर्जूनान ताका धोणुचे दोरयेन बांदून दवरिल्लो. पुलस्त्याचे सांगणेन ताची सुटका जाली. दंडकारण्यात ताणें साधुरुप घेवन सीतेक उबारुन व्हेली. ताणें सीतेक वश करपाक जायते उपाय केले. पूण सीता ताका वश जाली ना. निमाणें रामाकडे जाल्ल्या झुजांत ताका मरण आयलें.

रामायणांत रावणाच्या गुण दुर्गुणाविशीं म्हायती मेळटा ते प्रमाण तो याचकांक दान दितालो, ताचेर अवलंबून आशिल्ल्यांक पाळोदितालो. तशेंच तो व्हड तत्वज्ञानी आनी धर्म- कर्माच्या आचरणांत अग्रगण्य आशिल्लो. पूण ह्या सगळ्या गुणांचेर मात करपी दुर्गुण ताचेकडेन आशिल्लो. ताकालागून ताचेकडे आशिल्ल्या गिणांचो बऱ्या कामाखातीर उपेग जालो ना. कांय रामायणांत आडवाद म्हणटा तशें रावणाचें उदात्तीकरण करपाचो यत्न जाला आसलो, तरी वाल्मिकीरामायणांत ताका एक खलपुरुश म्हणूनच चड चितरावप जाला. लोक मानसांतय ताची प्रतिमा चड प्रमाणांत घोळटा.