रामानुजाचार्य

1017, पेरुंबुदुर, तमिळनाडू मरण: 1137 श्रीरंगम) एक वैष्णव आचेर्य आनी विशिश्टाव्दैताचो पुरस्कार्तो. ताच्या बापायचें नांव केशव सोमयाजी आनी आवयचें नांव कांतिमती. कांतिमतीचो भाव जेन्ना आपले भयणीक चलो जाला म्हण मेळपाक आयलो तेन्ना ताका त्या भुरग्याचे तकलेभोंवतणी एक तेजोवलय दिसलें. तशेंच ताच्या आंगाचेर प्रभू रामचंद्रचो धाकटो भाव लक्ष्मण हाचींय लक्षणां दिसलीं म्हणून ताणें त्या भुरग्याचें नांव रामानुज दवरलें. रामानुजाचें मुळावें शिक्षण बापायकडेनच जालें, ताचे उपरांत तो कांचीक यादवप्रकाश ह्या व्हड अव्दैती आचार्याकडेन वेदान्ताचें अध्ययन करपाखातीर गेलो. थोड्याच तेंपान ताणें वेदान्त तत्वज्ञान आत्मासात केलें. पूण मुखार उपनिषदांतल्या कांय वाक्यांचो अर्थ लावपांत ताचो गुरुकडेन मतभेद जावपाक लागलो. यादवप्रकाशाक तें मानवलें ना. ताकालागून रामानुजाविशीं ताका जें आपलेपण दिसलातें तें ना. ताकालागून रामानुजाविशीं ताका जें आपलेपण दिसतालें तें ना जालें.

तो ताचो मत्सर करपाक लागलो. रामानुज अवदैतवादाचो कट्टर विरोधक जावन आपलो नवो पंथ स्थापतलो अशी जेन्ना ताची खात्री जाली, तेन्ना अपल्या ह्या परंपरागत अव्दैत सिध्दान्ताची राखण करपाखातीर ताणें रामानुजाक ह्या संवसारांतल्यान ना करपाचें थारायलें. आपल्या काटांत ताणें आपल्या शिश्यांकय सामील करुन घेतले. सगळ्यांनी मेळून काशीयात्रेक वचचें आनी वाटेर रामानुजाक मारचो अशें ताणीं थारयलें. रामानुजनाचो मावसभाव गोविंदय यादवप्रकाशाचो शिश्य आशिल्लो. तोय रामानुजावांगडा वचपाक भायर सरलो. गोविंदान रामानुजाक गुरुच्या कपटकारस्थानाची गजाल सांगली. तें आयकून रामानुजाक परत घरा वचपाचो निश्र्चेव केलो आनी एके काळखे राती कोणाक कळनासतना तो गटांतल्यान भायर सरलो.

पूण भोंवतणच्या रानांतल्यान वाट कशी सोदून काडची हें ताक कळ्ळेंना. तेन्ना ताणें वरदराजाचें स्मरण केलें. तेन्ना वरदराजा आनी लक्ष्मी भिल्ल-भिल्लिणीचें रुप घेवन थंय प्रगटलीं. तांणीं रामानुजाक कांचीमेरेन पावयलो.रामानुजान घरा वचून घडिल्ली सगळी गजाल आपले आवयक सांगली. ताचे उपरांत कांय दीस ताणें घराच अध्ययन करपाचें थारायलें. ह्याच वेळार आवयचे आज्ञेन रामानुज लग्नय जालो.रामानुजाची नामना श्रीरंगमाक आशिल्ल्या यामुनाचार्याच्या कानार गेल्ली. आपल्याफाटल्यान ताकाच श्रीरंगमच्या देवळाचो उत्तराध्कारी करचो अशें ताणें थारायलें. आपल्या शिश्याक ताणें रामानुजाक श्रीरंगनाक आपोवन हाडपाक धाडलो. पूण रामानुज थंय पावचेपयलींच यामुनाचार्य सोंपलो. रामानुजान जेन्ना ताचें निमणें दर्शन घेतलें तेन्ना ताचीं हाताचीं तीन बोटां दोडील्लीं आशिल्लीं. तेविशीं ताणें लागींच्या लोकांक विचारलें. आपल्यो अद्यों उरिल्ल्यो इत्सा मेजत आसतानाच ताका मरण आयलें म्हणपाचें लोकांनी ताका सांगलें. त्यो तीन इत्सा अशो – 1) ब्रह्मसूत्रांचेर भाश्य बरोवप 2) त्या वेळावयल्या दिल्लिच्या बादशहाकडेन आशिल्ले मूर्तीचो ताबो घेवप आनी 3) दिग्जिय करुन विशिष्टाव्दैत मताचो प्रचार करप.कांय जाणांच्या मताप्रमाण ह्यो तीन इत्सा वेगळ्यो आशिल्ल्यो. त्यो अशो – 1) ब्रह्मासूत्रांचेर भाश्य करप. 2) द्राविड वेदाचो प्रचार करप आनी 3) दोन पुरुशां, पराशर आनी श्ठकोप ह्यो उपाधी दिवप.

रामानुजान ह्यो तीनय इत्सा पुराय करपाची प्रतिज्ञा केली. तेन्नाच यामुनाचार्याचीं दोडिल्लीं बोटां सरळ जालीं. ताचेर निमणें संस्कांर करुन तो कांचीक य परतलो.कांचीक परत आयल्या उपरांत रामानुज वरजराजाची उपासना करपाक लागलो. तेचवांगडा ताचें शिकपय चालूच आशिल्लें. फुडें ताणें स म्हयने पेरियनमबी हाचेकडल्यान वेदान्त सुत्रां आनी तीन हजार गाथा शिकून घेतल्यो.रामानुजाच्या लग्ना उपरांतचें जिवीत व्हडलेंशें सुखी नाशिल्लें. देखून ताणें आपले बायलेक कुळार धाडली आनी संन्यास घेतलो. मागीर वरदराजाच्या देवळालागीं ताणें एक मठ उबारलो आनी तो थंय रावपाक लागलो. ताका जायते शिश्य आनी शिश्याक मेळ्ळ्यो. ताचो पयलो गुरु यादव प्रकाशानय उपरांत ताचें शिश्यत्व आपणायलें.

ताचें उपरांत यामुनाचार्याचो पूत वरदरंग रामानुजाकडेन आयलो आनी ताका श्रीरंगमाक घेवन गेलो. थंय गेल्या उपरांत श्रीरंगंनाथाच्या देवळाचीं आनी थंयच्या मठाचीं सगळीं सुत्रां ताणें आपल्या हातांत घेतलीं. मागीर ताणें गोष्ठीपुर्णाकडच्यान परत दीक्षा घेतलीं.गोष्ठीपुर्णान ताका ‘ऊँ नमो नारायणाय’ हो मंत्र दिलो आनी ताचें गुपीत समजावन सांगलें. हो मंत्र कोणाक दिवं नाका अशीय ताणें आज्ञा दिली. पूण हो मंत्र आयकाल्यार मुक्ती मेळटा म्हणपाचें जेन्ना ताका कळ्ळें तेन्ना तो एका देवळाच्या माथ्यार चडलो आनी व्हडा व्हडान तो मंत्र उच्चारपाक लागलो. जायत्या बायलां – दादल्यांनी तो मंत्र आयकलो. ही गजाल कळटकच गोष्ठीपुर्णाक खूब तिडक आयली. ताणें रामानुजाक आपयलो आनी सांगलें – तुवें गुरुची आज्ञा मोडली, आतां तुका जायतो काळ नरकांतच रावचें पडटलें. हाचेर रामानुजान म्हणटलें – जर तुमचे कृपेन हे सगळे बायल – दादलें मुक्त जातले आनी हांव नरकांत वतलों जाल्यार म्हाका खोसच जातली.रामानुजाचें हें उलोवणें आयकून गुरु प्रसन्न जालो आनी म्हणपाक लागलो – आयजपसून विशिष्टाव्दैतवाद तुज्याच नांवान रामानुजदर्शन म्हणून नामनेक पावलो.

एक फावट यज्ञमूर्ती नांवाचो एक अव्दैतवादी संन्यासी आनी रामानुजाचो अठरा दीस शास्त्रार्थ जालो. तातूंत यज्ञमूर्तीचो पराभव जालो. यज्ञमबर्तीन मागीर वैष्णव मत आपणायलें आनी रामानुजाचें शिश्यत्व पत्करलें.मागीर रामानुजान यामुनाचार्याच्या मड्यालागीं केल्ल्यो प्रतिज्ञा पुराय करपाचें थारायलें. ब्रह्मसूत्रांचेर विशिष्टाव्दैती भाश्य बरोवप ही पयली प्रतिज्ञा आशिल्ली भाश्य बरोवपाच्या पयलीं शंकराचार्यान आपल्या भाश्यांत तुस्त केल्लो बोधायनवृत्ती नांवाचो ग्रंथ काश्मीरांत वचून मेळ्यलो. ताचे उपरांत श्रीरंगमाक परत येवन रामानुजान ब्रह्मासूत्रांचेर श्रीभाश्य नांवाचें भाश्य बरयलें. मागीर तो परत काश्मीराक गेलो. थंय सरस्वतीपिठान ताच्या भाश्याची तुस्त केली.

थंयच्या पंडितांनी ताका हयग्रीवाची मूर्त भेट दिली. आयजय म्हैसूरच्या परकालमठांत ती मूर्त आसा आनी तिचो नेमान पुजा जाता. ताचे उपरांत दिल्लीक वचून ताणें त्या काळावयल्या बाद्शहाकडच्यान विष्णुची मूर्त मेळयली अशें सांगतात. फुडें ताणें आपल्या मताचो देशभर प्रचार केलो. अशेंतरेन ताणें यामुनाचार्याच्यो तीनय इत्सा पुराय केल्यो. रामानुजाचो शिरश्य कुरेशाक खूब वर्सांनी दोन पूत जाले. रामनुजाचे आज्ञेप्रमाण तातुंतल्या एकाक पराशर नांव दवरलें. कांय लोकांच्या मतान यामुनाचार्याची ही एक अपुरी इत्सा आशिल्ली तीय हे गजालीन पुराय जाली.त्या काळांलतो चोळ देशाचो राजा कुलोत्तुंग वा दुसरो राजेंद्र चोळ शैव आशिल्लो. रामानुज वैष्णव धर्माचो प्रचार करता हें ताका सहन जालेंना. शिवापरस खंयचेंच दैवत व्हड न्हय अशी मान्यता रामानुजनाकडल्यान घेवंची असो सल्लो राजाच्या सल्लागरांनी राजाक दिलो. तेन्ना राजान रामानुजाक हाडपाक सेवाकाक धाडले. सेवक मठांत पावलें तेन्ना रामानुज न्हावपाक म्हण न्हंयचेर गेल्लो.कुरेशान गुरुचेर आयिल्लें संकट वळखलें आनी संन्याशाचो भेस आंगाच चडोवन पेरियनंबी वा महापुर्ण हाच्यावांगडा तो राजदरबारांत गेलो. शिव हो एकच व्हड देव हें ताणेंय मान्य करुंक ना. देखून राजान त्या दोगांचेय दोळे काडपाक लायले. ते त्रास सोंसना जावन पेरियनंबी मेलो.

ताचे उपरांत शिश्यांचो सल्लो मानून रामानुज श्रीरंगमच्यान होयसळ राज्यांतल्या तोंडण्णूर ह्या गांवांत गेलो आनी जायती वर्सां थंय रावलो. थंयचो राजा बिहिदेव जैन आशिल्लो. रामानुजजाचें व्हडपण मानन उपरांत ताणें वैष्णव पंथ आपणायलो. रामानुजान ताक विष्णुवर्धन अशें नांव दिलें. रामानुजान मागीर राजाच्या पालवान मेलकोटे वा तिरुनारायणपुरमाक नारायणाचें एक देवूळ बांदलें. आनीकाय पांच जाग्यांनी तांणी विष्णुचीं देवळां बांदलीं.रामानुज मेलकोटाक बारा वर्सां रावलो. इतल्यांत चोळ राजा मेलो म्हणपाची खबर कळ्ळी आनी तो श्रीरंगमाक आयलो. थंय ताणें चडशा सगळ्या आळवारांच्या मुर्तींची स्थापन केली. मागीर तो तिरुपतीक गेलो. तिरुपतीची मूर्त दर्यांत उडयल्ली ती ताणें वयर काडली आनी परत तिची स्थापना केली.

ताचे उपरांत रामानुज श्रीरंगम सोडून खंयच गेलो ना. कुरेशाचो पूत पराशर भट्टर हाका ताणें आपलो उत्तराधिकारी नेमलो आनी आपल्या वैष्णवमताच्या प्रचाराखातीर चौद्यातर शिश्यांची तजवीज केली. अशतरेन आपलें सगळें जिवीत अध्ययन आनी धर्मप्रचार हातूंत घालोवन रामानुज 120 वर्सां जगलो आनी शेवटाक विष्णु रुपांत विलीन जालो.आपल्या मताच्या प्रचाराखातीर रामानुजान श्रीभाष्याव्यतिरिक्त वेदान्तदीप, वेदान्ततत्वसार, गीताभाष्य, अष्टादशरहस्य, कूटसन्दोह, गुणरत्नकोष, न्यायरत्नमाला, नारायणमन्त्रार्थ, नित्याराधनविधा, पच्ञरात्ररक्षा, मुण्डकोपनिषद्व्याख्या, विष्णुविग्रहशंसनस्तोत्र सारकिल्ल्या जायत्या ग्रंथांची रचणूक केली.