आनातॉल फ्रांस

नोबॅल पुरस्कार फावो जाल्लो नामनेचो फ्रांसेझ कादंबरीकार. ताचे मुळ नांव आनातॉल फ्रांस्वा तीवो. पॅरिसांतल्या ‘कॉलेज स्तानिस्लास’ हे रोमन कॅथलिक शाळेंत ताणें आपलें शिक्षण पुराय केलें. ताच्या बापायचो पुस्तकां विकपाचो वेवसाय आशिल्ल्यान ताका खूब प्रमाणांत वाचन करूंक मेळ्ळें. ताणें ग्रीसी-लॅटीन साहित्यकृतीचो पुराय अभ्यास केलो. तातूंतल्यान ताचेर मानवतावादी विचारांचे संस्कार जाले.

सुरवेक ताणें कविता बरोवंक सुरवात केली. ‘पारनॅसिअन’ ह्या कलावादी फ्रांसेझ काव्यसंप्रदायाचो प्रभाव ताचे कवितेचेर दिश्टी पडटा. ते नदरेन ताचो ‘पोॲम दॉरे’ (१८७३) हो उल्लेख करपासारको कविता झेलो. पूण ताची ल क्रीम द सिल्वेस्त बॉनार ही कादंबरी १८८१ वर्सा उजवाडा येतकच कादंबरीकार म्हणून ताची नामना जाली. फुडें ताच्यो ताईस (१८९०), ला रोतिसरी द ला रॅन पेदोक (१८९३), लेखोपिनिआँ द मस्य जेरोम व्कान्यार (१८९३), लिस्वार काँतांपॉरॅन ह्यो कादंबर्ये उजवाडाक आयल्यो. ताचे लिस्त्वार काँतांपॉरॅन हे कादंबरेचे चार खंड आसून तांची नांवां अशीं – लॉर्म द्यू माय (१८९७) इंग्लीश नांव द एल्म ट्री ऑन द मॉल; ल मानकॅ दोझिएअ (१८९७) इंग्लीश नांव द विकर-पर्क वुमन; लानो दा मेस्तीत (१८९९) इंग्लीश नांव द ॲमेथिस्ट रिंग; आनी मस्य बॅरजॅर आ पारी (१९०१) इंग्लीश नांव मस्य बॅरजॅर इन पॅरीस. ताच्या कादंबरीवरवीं पॅरिसांतल्या समकालीन समाजांतल्या वेगवेगळ्या वर्गांचें संकुचीतपण, पूर्वग्रहदुशीत नदर ह्या सारक्या दोशांचेर ताणें बोट दवरलां. हेभायर ताणें लांफॅर क्रँकबीच (१९०१) ही कथा, क्रँकबीच (१९०३) ही नाट्यकृती, ल दियेझाँ स्वाफ (१९१२) आनी लील द पँग्वँ ह्यो रुपात्मक कादंबरी उजवाडा आयल्यात.

ताणें १८८६-१८९३ ह्या काळांत ल तां (द टायम) ह्या नेमाळ्याखातीर जायते लेख बरयलें. ताचे सुरवेचे लेख साहित्यीक विशयांवयले आसले तरी फुडें तो इगर्ज आनी प्रस्थापित समाजीक-राजकीय संस्थांचेर खर टिका करपी लेख बरोवंक लागलो. ताणें ‘ल तां’ ह्या नेमाळ्याखातीर बरयल्ले लेख ला व्हि लितेरॅर (४ खंड, १८८९-९२) ह्या नांवान संग्रहीत केल्ले आसा. ताचे बरपावळींत ल लिव्र द माँ आमी (१८८५; माय फ्रँड्स बूक) आनी ‘ल पॅतीत पॅर’ (१९१८-लिटल पॅर) ह्या स्मृतिचित्रांचो आस्पाव जाता.

१८९६ फ्रांसेझ अकादमीचेर ताची नेमणूक जाल्ली. १९२१ वर्सा ताका साहित्याचो नोबॅल पुरस्कार दिवन ताच्या साहित्यिक वावराचो भोवमान केलो.