तांबोळी

तांबूल हया संस्कृत उतरावयल्यान तांबोळी हें उतर आयलां. हे लोक विडयाचीं पानां विकपाचो वेवसाय करतात. हे लोक भारतांत सगल्या वाठारांनी दिश्टी पडटात. महाराष्ट्रांतल्या तांबोळ्यांमदी लिंगायत, मराठा आणि मुसलमान अशे तीन पोटभेद आसात. अशें सांगतात की, शंबर सवायशें वर्सांआदीं हे लोक गुजरात आनी पंजाब ह्या महाराष्ट्रांत आयले. नागवेलीचीं पानां विकप आनी गोरवां पोसप हे तांचे मुखेल धंदे. तांचेमदीं कांय जाण अजुनूय गुजराती भास उलयतात आनी गजराती भेस करतात. ते आपलीं धर्मीक कृत्यां ब्राह्मण आनी जंगम पुरयताकडल्यान करतात.

राजस्थांतल्या तांबोळ्यांमदी चौरासी, पनगरिया, महोबिया, जैस्वार, गंगपारी आनी परदेसी अशे पोटभेद आसात. तांचेमदीं बालविवाहाची पद्दत आसा. जातींतल्या कोणाय तरणाटयान त्या लग्नाचो दंड म्हणून म्हालो ते चलयेच्या केंसांचो एक आगळ, खंयच्या तरी एका तळ्याचे देगेर कापता. चलयेक त्या दिसा उपास करचो पडटा. तिच्या कुटुंबाकडल्यान त्या दिसा ते जातीक मेजवानी मेळटा. हे जातींत भुरग्याचो बारसो सव्या वा बारव्या दिसा करतात. तांचेमदीं नागपंचमीक नागाचे पुजेक चड म्हत्व आसा. तेविशीं एक कथा प्रचलीत आसा ती अशी-पुर्विल्ल्या काळांत धर्तरेचेर विडयाचें पान नाशिल्लें. पान जाय आशिल्लें. देखून पांडवांनी तें हाडपाक आपलो दूत, वसुकीक, हे नागाचे राणयेकडेन पाताळांत धाडलो. तिणें आपले करंगखळीचो थोडो भाग कापून दिलो. धर्तरेचेर हाडून ताणें तो भुंयेत पुरलो, तेन्ना तातूंतल्यान नागवेल आयली. तेन्नाच्यान विडयांच्या पानांचे वेलीक नागवेल अशें नांव पडलें. बराई जातीचो असो समज आसा की तांबोळ्यांक नाग केन्नाच चाबना.