झांशीची राणी लक्ष्मीबाई

19 नोव्हेंबर 1835 या दिसा काशी बनारस हांगा कर्हापडे ब्राह्मण कुंटुंबांत जालो. जल्मावेळावयलें तिजे नाव मनकर्णिका. आवय-बापूय तिका अपुर्बायेन मनुबाई म्ह्ण्टालें. तिचो बापूय मोरोपंत तांबे हो दुसरो चिमाजी आप्पा हांचो खासगी कारभारी आशिल्लो.

मनुबाई 3-4 वर्साची आसतनाच तिची आवय भागीरथीबाई अकस्मात भायर पडली.तेन्ना मनुबाईक घेवन तिचो बापूय ब्रह्यावर्त हांगा दुसरो बाजीराव पेशवे घराण्याच्या राजकी वातावरणांत आनी बाजीरावाचे पोसके चले नानासाहेब आनी रावसाहेब तशेंच तात्या टोपे हाम्च्या सांगातांत तिचें भुरगेपण गेलें.तांचेवांगडा तिणें मराठी भास,मोडी लिपी आनी हेर शिकप घेतलें.पशवे तिका अपुर्बायेन ‘छबिली’ म्हणटाले.घोड्यार बसप,तरसाद वावडप,तुबक चलोवप,शिकार करप ह्या ताकदीच्या खेळांतूय ती कसबी जाली. ती सुंदर, बुध्दीमान,शूर आनी धाडसी आशिल्ली. 

1842 त म्हळ्यार पिरायेच्या आठव्या वर्सा मनुबाईचें लग्र झांशीचो महाराज गंगाधरराव हाचेवांगडा जालें आनी ती झांशीची रानी लक्ष्मीबाई जाली. तिचो बापूय मोरोपंत हाका झाशीच्या दरबारांत सरदारकी मेळ्ळी. झाशींक आसतना ती राज्यकारभाराचें बरेतरेन प्रशासन करपाक शिकली.तिच्या हेर गुणांकूय हांगा बरी पोसवण मेळ्ळी.गंगाधरराव आनी लक्ष्मीबाई हांकां 1851 त एक चलो जालो पूण तो रोखडोच भायर पडलो.मागीर गंगाधररावान आपल्याच घराण्यांतलो पांच वर्सां पिरायेचो आनंदराव हो भुरगो पोसको घेतलो आनी ताचें नांव दामोदर अशें दवरलें.1853 त गंगाधराव हाका मरण आयलें.उपरांत 1854 त लॉर्ड डलहैसी हाणें ‘पोसकीं भुरगीं’ नामंजूर थारावन झांशी संस्थान खालसा केलें.पोसको वारस नामंजूर केलो हाचेविशींचे गाराणे तिणें ब्रिटीश सरकारामुखार मांडली,पूण ताचो कांयच उपेग जालो ना.कांय थाराविक वर्सुकी निवृत्तिवेतनाचेर तिका किल्लो सोडचो पडलो.राज्य खालसा जाल्ल्यान तिका खूब खंत भोगली.देवधर्म,पुजा,दानधर्म आनी हेर आध्यत्मिक कार्यावळींनी ती आपलो वेळ घालोवपाक लागली.1859 त क्रांतीझूज सुरू जालें आनी क्रांतीचें ल्हार झांशीक पातळ्ळें.थंयच्या हिंदी सैनिकांनी सगळ्या ब्रिटीश अधिकार्या नी कत्तल करुन झांशीचो किल्लो कबीज केलो.तांणी राणी लक्ष्मीबाईक झांशीचें राज्य आपल्या हातांत घेवपाची विनंती केली आनी राणयेन खोशयेन राज्य कारभारचीं सूत्रां हातांत घोतली सुमार 10 म्हयने झांशी प्रांताचेर राणी लक्ष्मीबाईचें राज्य चालू आशिल्लें.ह्या काळांत झांशीचे शिमेवेल्या दतिया आनी ओछी ह्या संस्थानिकांनी झांशीक रेवंडो घालो,तेन्ना तिणें व्हडा धाडसान तांचेआड झूज दिवन ह्या दोन संस्थानांकडेन शांततायाची कबलात केली. उपरांत,झांशी संस्थानांत जाल्ले ब्रिटिशांचे कत्तलींत रानी लक्ष्मीबाई जापसालदार आसा असो आरोप दवरून गव्हर्नर कनिन हाणें तिका धरपाखातीर सर ह्यू रोज हाका धाडलो. व्हडा सैन्यासयत रोज हाणें 20 मार्च 1858 दिसा झांशीक रेवंडो घालो.राणयेन तात्या टोपे,नानासाहेब पेशवे हांकां मदत करपाक आपयले.इकरा दीस तिणें ब्रिटिशांचो खर प्रतिकार केलो. बाराव्या दिसा ब्रिटिशांनी शारांत घुसून कत्तल जाळपोळ आनी फितुरीय वाडटाली.ताका लागून राणयेक पळून वचपाबगर आनी कांयच उपाय नाशिल्लो. निमाणें ती पोसक्या भुरग्याक फाटीक बांदून दादल्यांच्या भेसांत  सुमार 300 वेंचिक लोकांक घेवन झांशीतल्यान भायर सरली.