आयर्विन, लॉर्ड एडवर्ड फ्रेड्रिक लिंडले वूड

भारताचो 1925 ते 1931 ह्या काळांतलो गव्हर्नर-जनरल. ताका लॉर्ड हॅलिफॅक्स म्हणूनय वळखतात. ताणें ऑक्सफर्ड शारांत आपलें शिक्षण पुराय केलें. 1910 वर्सा हुजूर पक्षावटेन पार्लमेंटाचेर ताची वेंचणूक जाल्ली. पयल्या म्हाझुजाच्या काळांत ‘ यॉर्कशर ड्रॅगन्स ’ ह्या सैन्य विभागाचो मेजर आसतना ताणें भोव बरी कामगिरी केल्ली. 1921 वर्सा वसाहती खात्याचो अंडर सेक्रेटरी ऑफ स्टेट म्हूण तांची नेमणूक जाली. 1922 ते 1924 ह्या काळांत तो ब्रिटीश शिक्षण मंडळाचो अध्यक्ष आशिल्लो.

1925 वर्सा हिंदुस्थानाचो गव्हर्नर जनरल (1925-1931) म्हूण ताची नेमणूक जाली. 1926 वर्सा तो भारतांत आयलो. ह्या काळांत भारतांत हिंदू आनी मुसलमान हांच्यात जातीय झगडीं जातालीं. तेन्ना जातीय ताण वाडचो न्हय ह्या हेतान ताणें हिंदू-मुसलमानांक एकठांय बसोवन एकचार घडोवन हाडपाचो उपाट यत्न केलो.

1914 तलो ‘ इंडियन रिलीफ अॅक्ट ’ मान्य जावनय दक्षिण आफ्रिकेंत गेल्ल्या भारतीय कामगारांचेर अन्याय जाता हें पळोवन गांधीजीन चळवळ सुरू केली. तेन्ना आयर्विन हाणें केप टाऊन हांगा हिंदुस्थान आनी आफ्रिका सरकार हांच्या प्रतिनिधींची परिशद घेतली. हे परिशदेंत मान्य जाल्ल्या प्रमाण ताणें श्रीनिवास शास्त्री आनी गांधी हाका हिंदुस्थानाचो प्रतिनिधी म्हूण आफ्रिकेंत धाडलो.

काँग्रेसीचे वाडटें चळवळीचेर नियंत्रण दवरपाखातीर 30 ऑक्टोबर 1929 ह्या दिसा ताणें हिंदुस्थानाक वसाहतीचें स्वराज्य दिवपाचो पार्लमेंटाचो हेत जाहीर केलो.

1929 वर्सा लखनौ शारांत जाल्ल्या अधिवेशनांत काँग्रेसीन पुराय स्वातंत्र्याचें ध्येय जाहीर करून महात्मा गांधीच्या हाताखाला सविनय कायदेभंगाची चळवळ सुरू केली. ही चळवळ बंद करूंक ब्रिटीश सरकारान काँग्रेसीच्या फुडाऱ्यांक धरले. ह्या वेळार आयर्विनान सर तेजबहाद्दर सपु आनी बॅरिस्टर जयकर हांचे मध्यस्थीन गांधीकडेन उलोवणी केलीं.

5 मार्च 1931 दिसा गांधी आनी आयर्विन कबलात जाली. हे कबलातीवेल्यान महात्मा गांधीन सविनय कायदेभंगाची चळवळ फाटीं घेतली आनी ब्रिटीश सरकारान राजकी कैद्यांची सुटका केली.

लॉर्ड आयर्विनाचे कारकिर्दीत शेतीविशींच्यो आनी हेर समाजीक सुदारणां जाल्यो. 1926 वर्सा बायलांक मतदानाचो हक्क मेळ्ळो. आयर्विनाच्या पालवाक लागून, लिनलिथगोचे अध्यक्षतेखाला नेमिल्ल्या शेतकी आयोगाचो अहवाल 1928 वर्सा उजवाडाक आयलो. 1929 वर्सा, शेतकामांत उदरगत करचेपासत ‘ इम्पीरियल काउन्सिल ऑफ अॅग्रिकल्चर ’ ह्या मंडळाची थापणूक जाली. सारडा (शारदा) ह्या कायद्याकय ताणें मान्यताय दिली. ह्या कायद्याप्रमाण चलयांची पिराय लग्नाच्या वेळार 18 वर्सांसकल आसूंक फावना, हें थारलें.

भारतांतल्यान परत ऑक्सफर्डाक वतकच 1933 वर्सा, ताची ऑक्सफर्ड विद्यापीठाचो कुलगुरू म्हूण नेमणूक जाली. 1935 वर्सा झुजाखात्याचो सचिव आनी 1937 ‘ लॉर्ड प्रझिडेंट ऑफ काउन्सिल ’ ह्या पदार ताणें कामां केलीं.

संयमशील राज्यअधिकारी म्हूण भारताच्या इतिहासांत ताणें नांव जोडलां.