व्हॉलीबॉल

इनडोर आनी आउटडोर व्हॉलीबॉल अशें ह्या खेळाचें दोन प्रकार आसात. इंडोर हो लाकडी वा सिन्थेटीक लादयेर (इण्ततज्ञ), इमारती भितरल्या खेळांगणांत खएळपाचो खेळ. हातूंत दर एका संघांत 6 खेळगडे आसतात. आउटडोर हो भायर रेंव वा तणाच्या खेळांगणांत खेळपाचो खेळ. संवसारांत हो 'टू मॅन व्हॉलीबॉल' म्हूण प्रसिद्द आसा. हातूंत दर एका पंगडान मुखेलपणान दोन आनी कांय वेळा तीन, चार वा स खेळगडे आसतात. दोनूय प्रकारच्या व्हॉलीबॉल खेळाखातीर नेम सारकेच आसता. भारतांत आउटडोर हो प्रकार चड करून स खेलगडे घेवन खेळटात.

विलीयम जी मोरगन ह्या अमेरिकन शारिरीक शिक्षकान ह्या खेळाची कल्पना 1895त मुखार हाडली. 1811त सुरू जाल्ल्या बास्केटबडल खेलांतल्यानूच ताका व्हॉलीबॉल हो नवो खेळ सुरू करपाक प्रेरणा मेळ्ळी अशें ताणें सांगले. 1918त ह्या खेळांतल्यान दर एक पंगडाची संख्या 'स' अशी थारायली.

व्हॉलीबॉल खेळाची पयली अतरराट्रिय सर्त 1918त फिलिपिन्सच्या मानिला शारांत जाली. 'इंटरनेश्नल व्हॉलीबॉल फॅडरेशन' ची स्थापणूक 1047त जावन ते संस्थेन पयली जागतीक सर्त 1949 घडोवन हाडली. जाल्या ऑलेम्पीक खेळांत व्हॉलाबॉलाचो 1964त प्रवेश केलो. सद्या फ्रेड्रेशनाचे 175 वयर देश वांगडी आसून, ही संस्था दर वर्सा व्हॉलीबॉल सर्त आयोजीत करता. सद्या हो खेळ आशिया आनी युरोपांत चड लोकप्रिय आसा.

ह्या खेळांत वापर जावपी बॉलाचें वयलें आवरण चामड्याचें आसता. बॉलाचो व्यास सु. 20 सेंमी. आसून वजन लागीं लागीं 270 ग्राम आसता.

खेळांगणाची लांबाय 18 मीटर आसून रूंदाय 9 मीटर आसता. म्हळ्यार दर एक चवकट 9x9 मीटर असो आसता. खेळांगणाच्या मदी दोन खांब्यांक जाळी (Net) बांदतात. हे जाळयेची वयली देग दादल्याखातीर 2.43 मीटर उंच जाल्यार बायलांखातीर 2.24 मीटर उंच आसता.

खेळांगणांत स खेळगड्याखातीर स सुवाती मांडल्यात त्यो अशो- रायट बॅक, सँटर बॅक, लॅफ्ट बॅक आनी रायट फोरवर्ड, संटर फोरवर्ड, लेफ्ट फोरवर्ड. सर्व्हीस करपा वेळार दर एका खेळ गड्याक आपल्या सर्व्हीस प्रमाण वांट्याक आयिल्ल्या सुवातेर रावचें पडटा. पूण सर्व्हीस केले उपरांत बॉल हवेंत आसतना ते आपल्या सुवाती बदलूंक शकतात. पूण फाटलो खेळगडी जाळयेकडेन येवन ट मारपाक शकना. रायट बॅकाक सर्व्हीस करपाक पयली संद मेळटा. मूठ मारून केल्ली सर्व्हीस जाळयेक तेंकनासतना सर्व्हीस घेवपाक अर्दांत पावंक जाय, सर्व्हीस घेंतल्यानी बॉल बरेतरेन परतूपाक जाय. अशें तरेन दोनीय एका मेका आड शॉट मारून ला प्लेसींग करून गूण मेळोवपाखातीर झुजतात. पूण सर्व्हीस करतल्या पंगडाकूच गूण मेळटा. पूण सद्या ह्या नेमांत हदल जावन यशस्वीपणान बॉल दुसऱ्या अर्दान परतीतल्याक गूण मेळटा. सर्व्हीस करतल्या पंगडाच्यान चूक जायना वा तांच्या खेळागणांभितर जमिनीक बॉल तेकत जाल्यार विरोधी पंगडाक सर्व्हीस करपाची संद मेळटा. दर एका अर्दातल्यान खेळगड्यांक जाळयेवयल्या बॉल विरोधकाच्या अर्दान मारचेपयली फकत तिनूच खेप बॉलाक तेंकपाक मेळटा. पूण शॉट आडयता आसतना (ब्लॉक) बॉलाक तेंकल्यार तो स्पर्श हिशोबाक धरिनात तेचपरी एकूच खेळगडी सेगीत दोन खेप बॉलाक स्पर्श करपाक शकना.

पंगडाक गूण अशे रितीन मेळपाक शकता

• जर विरोधकांच्या खेळांगणांभितर (inside the court) दुसऱ्या पंगडान बॉल मारलो जाल्यार,
• सर्व्हीस घेतल्या पंगडान तिनावयर चडखेप बॉलाक स्पर्श केल्यार,
• सर्व्हीस घेतल्यांनी बॉल खेळांगणाभायर मारलो जाल्या वा तांका तेकून बॉल भायर पडलो जाल्यार,
• सर्व्हीस घेतना वा बॉलाक परतितना खंयच्याय पंगडाचो खेळगडो जाळयेक वा क्रोस लायनीक तेंकत जाल्यार वा हेर चूक करित जाल्यार.

दर एका गूणा फाटल्यान रायट बॅकाक सर्व्हीस करपाची संद मेळटा. शयड आउट जायत मेरेन सर्व्हीस करपाचो हक्क ताचोच. दर एक सायड आइटफाटल्यान विरोधी पंगडाक सर्व्हीस करपाची संद मेळटा. पूण ताचें पयलीं त्या पंगडातल्यान दर एका खेळगड्याक दक्षिणावर्त (clockwise) घुवन दुसरी सुवात घेवंची पडटा. देखीक रायट फोरवर्ड रायट बॅकाची सुवात घेता आनी रयट बॅक हो सेंटर बॅक जाता. अशें रितीन प्रत्येकाची सुवात बदलता. जो पंगड पयलीं पंदरा गूण जोडटा, तो सॅट जिखता. पूण विरोधी पंगडाचें गूण तेरा सकयल आसपाक जाय. पूण खंयचोय सॅट सतरा गूणांवयर आसपाक शकना. सॅट 16-16 गूण मेळून 'टाय' जायत जाल्यार सतरावो गूण पयलीं जोडपी पंगड, तो सॅट जिखता. सद्या एक सॅट 25 गुणांचो आसता. व्हॉलिबॉल सर्ती तीन वा पांच सॅटांच्यो आयोजीत करता.

ऑलिम्पिक चॅम्पीयनशीप (1964 सावन)

जागतीक वस्तादपण (1949 सावन)

• दादलो

1. सोव्हीएत युनियन - (1949, 1952, 1960, 1962 1978, 1982)
2. झेकोस्लॉव्हाकीया- (1956, 1966)
3. अस्तंत जर्मनी- (GDR)(1970)
4. पोलंड- (1974)
5. अमेरिका- (1986)
6. इटली- (1990)

• बायलां

1. सोव्हीएत युनियन (1952, 1956, 1960, 1970, 1990)
2. जपान- (1962, 1967, 1974)
3. चीन- (1982, 1986)
4. क्यूबा- (1978)

जागतीक करंड

• दादले - (1965 सावन)

1. सोव्हीएत युनियन- (1965, 1977, 1981, 1991)
2. अस्तंत जर्मनी (GDR) (1969)
3. अमेरिका- (1985)
4. क्यूबा- (1989)

• बायलां- (1973 सावन)

1. चीन- (1981, 1991)
2. क्यूबा- (1989, 1991)
3. सोव्हीएत युनियन- (1973)
4. जपान- (1977)

आउट डोअर व्हॉलीबॉलाचो एक प्रकार. प्रोफेशनल बिच व्हॉलीबॉलांत एका पंगडांत फक्त दोन खेळगडे आसतात. खेळांगणाचो आवाठ आनी नेम हे इंडोअर व्हॉलीबॉल खेळासारकेच. हो प्रकार कॅलिफोर्नीयात 1940त सुरू जावन, उपरांत 1960 मेरेन ताका खूब प्रसिध्दी मेळ्ळी. ह्या खेळाच्या सर्ती घडोवन हाडपाखातीर आनी तांचेर नियंत्रण दवरपाखातीर 1981त 'द अॅसोसिएशन ऑफ व्हॉलीबॉल प्रॉफेशनल्स' हे संस्थेची स्थापणूक जाल्या.