पां. पु. शिरोडकार

पु. शिरोडकार हो एक नामनेचो सुटके झुजारी आशिल्लो.

पां. पु. शिरोडकार हांचो जल्म 12 ऑक्टोबर 1916 वर्सा म्हापशें शारांत जालो. तांचें मुळावें शिकप मराठींतल्यान जाल्यार पुर्तुगेज लायसियमाचें 7 व्या वर्साचें शिकप पुराय करून ‘डिप्लोमा इन पुर्तुगेज लॉ’ हें कायद्याचें शिकप तांणी घेतलें. फुडाराक वकिली करून फाकीवंत वकील म्हणून तांणी नामना जोडली.

1939 वर्सा सावन तांणी गोंयचे मुक्ती चळवळींत वांटो घेतलो. गोंयचे मुक्ती खातीर स्थापन केल्ल्या नॅशनल काँग्रेस गोंयचे कार्यकारिणीचे ते पयलीं वांगडी आनी उपरांत अध्यक्ष जाले. लोकांमदीं स्वातंत्र्याची जागृताय करपाचे नदरेन ते बसका, सभा घेताले.

‘दियारियु द आंगोल’ हातूंतय तांणी पुर्तुगेजींतल्यान लेख बरयले. ‘आवेसे’ ह्या दिसाळ्यांत मराठी- पुर्तुगेज भाशेचे सहसंपादक मेहणूनय तांणी वावर केला. गोवन युथ लिगाचे ते कार्यकारिणी वांगडी आशिल्ले. तशेंच ते काँग्रेस सोशलिस्ट पार्टीचे सचिव म्हणून वावुरले. आंगोलाक आसतना तांणी लो. टिळकांच्या ‘गीता रहस्याचो’ पुर्तुगेजींत अणकार केलो. तांणी ‘भारतीय समाज विघटक जातिवर्ण व्यवस्था’ हो ग्रंथ मराठींतल्यान बरयलो आनी तांकां गोंय कला अकादमीचो पुरस्कारूय लाबलो. ‘आठवणी माझ्या कारावासाच्या, काळ्या निळ्या पाण्याच्या’ हें तांचें आपजिणेत्मक दुसरें मराठी पुस्तक म्हणल्यार ‘इतिहासाच्या दृष्टिकोनातून गोमंतकातील मराठी परंपरेचा उद्गम व विकास’ हें तांचें तिसरें पुस्तक जावन आसा. ‘जातीवर्णाचें समाजशास्त्र’ हें तांचें कोंकणी पुस्तक बरेंच गाजलां. तांणी गोंय मुक्ती तशेंच गोंयच्या संदर्भांत इतिहासीक संशोधनात्मक लेख बरयले.

चळवळीच्या कामाक नेट हाडपा खातीर तांणी पेपरांतली नोकरी सोडली आनी गोंय काँग्रेसचे वांगडी जावन ते परत कार्यरत जाले. 25 सप्टेंबर 1946 ह्या दिसा तांकां पुर्तुगेज पुलिसांनी अटक केली आनी तांकां 4 म्हयन्यांची बंदखण भोगची पडली. आग्वाद बंदखणींत आसतना सत्याग्रही म्हणून वागणूक न दिल्ल्यान तांणी थंय 14 दिसांचो उपास केलो.

गोंय काँग्रेसचे सचिव जाले उपरांत तांणी 15 मे 1947 ह्या दिसा करमळे सभा घेतली. ते खातीर तांकां परत अटक जाली. फुडें ते संघटनेचे अध्यक्ष जाले. तांच्या यजमानपणाखाला जाल्ल्या करमळे अधिवेशनांत संस्थेची घटना संमत करून घेतली आनी पुराय स्वातंत्र आनी भारतांत गोंयच्या विलिनीकरणाचो थाराव मानून घेतलो. आंगोलाक आसतना थंय तांणी राजकी चळवळींत आनी थंयच्या स्वातंत्र्याच्या उठावांतूय वांटो घेतलो, म्हणून परत तीन म्हयन्यांची बंदखण तांच्या वांट्याक आयली. ‘सां पावलो फोर्ट’ बंदखणींत तांकां दवरलें. थंय आसतनाच ‘लुआडा जॉनील दे आंगोला’ चे सहसंपादक म्हणूनय तांणी काम पळयलें.

16 डिसेंबर 1947 ह्या दिसा तांकां परत अटक जाली आनी प्रादेशीक लश्करी न्यायालया मुखार उबें केलें. न्यायालयान तांकां आंगोलाक फोर्ट रोकाडस हांगां धाडपाचें फर्मान काडलें. 1 जून 1952 ते 12 मे 1956 मेरेन ते सादे बांदेरियाक आशिल्ले. ताचे उपरांत तांकां आंगोलाक दवरलें. लागीं लागीं 15 वर्सां वयर बंदखण आनी बिजनवास तांणी भोगले. मागीर तांकां लिस्बनाक धाडलें. थंयच्यान ते कराचीक पावले आनी गोंय मेकळें जाल्या उपरांत स म्हयन्यांनी ते मायघरा पवतले.

फुडाराक ते पुण्यांत वचून ‘सकाळ’ चे उपसंपादक जाले. उपरांत ते मुंबय गेले आनी ‘नवशक्ती’ चे वृत्तसंपादक म्हणून वावुरले.1964 भौशीक वेंचणुकेंत शिवोले मतदार संघांतल्यान ते वेंचून आयले आनी गोंय, दमण आनी दीव विधानसभेचे पयले सभापती म्हणून तांची बिनविरोधी निवड जाली. मराठी भाशेचे ते खांपे अभिमानी आसले आनी राज्यभाशा प्रस्थापन समितीचे अध्यक्ष म्हणून वावुरले. गोमंतक मराठी अकादमीचे ते मानद अधिसदस्य जावन आसले.

केंद्र सरकारान 1973 त ताम्रपट भेटोवन तांचो गौरव केला, तर गोंय शासनान 18 जून 1981 ह्या दिसा तांचो भोवमान केला. वाराणसी सारनाथ हांगां भरिल्ल्या अखील भारतीय स्वतंत्रता संग्राम सेनानी समितीच्या 13 व्या अधिवेशनांत ‘राष्ट्रवीर’ पदवेन तांकां सन्मानीत केल्यात. अश्या ह्या सुटके झुजाऱ्यांक ऑगस्ट 2000 त देवाचें आपोवणें आयलें.