तरस

कूळ हायनिडी. हायनिडी कुळांत हायना आनी क्रोक्युटा हे दोन वंश आस्पावतात. तरसाच्यो वट्ट तीन जाती आसात-आंगार पटे आशिल्लो तरस, आनी थिपके आशिल्लो तरस. पटे आशिल्लो तरस नैर्ऋत्य आशियेंत मेळटा, जाल्यार पुडी कोरचो तरस दक्षिण आफ्रिकेंतल्या ऱ्होडेशिया आनी मोझँबिकाचे उत्तरेक मेळटा आनी थिपके आशिल्लो तरस आफ्रिकेंत सहरा रेंवटाचे दक्षिणेक मेळटा. भारतात फक्त पटे आशिल्लो तरस मेंळटा.

ताचें शास्त्रीय नांव हायना अशें आसा. ताची लांबाय सुमार 150 सेंमी. शेंपडी 46 सेंमी. उंचाय 90 सेंमी. आनी वजन सुमार 30.54 किग्रॅ आसता. भारतीय तरसाचो रंग भुरकट हळडुवो वा गोबराकोराचो आसता आनी केंस भुरभुरीत आसतात.

मानेवयले केंस लांब आनी दाट आशिल्ल्यान आयाळीभाशेन दिसतात. तोंड काळें आनी सुण्यावरीच आसता. कान सदां सरळ उबे आसतात. तोंडाचो जबडो इतलो घट आसता की वाग आनी शींव हांचे कडेन फोडूंक जायना असलीं हाडां तो सहज फोडटा. तोंड, पांय आनी नाखंटा सुण्यावरीच आसतात, पूण दांतांची बसका तरसाद माजराच्या कुळांतले मोनजातीवरी आसता. ताचें हड्डें रुंद आसून फाटीच देंवत गेल्ल्यान ताका कुबड आशिल्ल्या भाशेन दिसता. ताचे वासाची गांठ आसून तातूंतल्यान तो एके तरेचो फवारो सोडटा.

तळया लागसल्ले वा दोंगराचे खांचींत वा व्हड फातराआड तो रावता. के ह्या जनावरान केल्ल्या बिळांतय तो रावता. तो निशाचर आसून एकलो वा जो आनी कुशिल्ले प्राणी ही ताची मुखेल खावड. तो चड करुन अशक्त प्राणी मास मांस मेळना जाल्यार तो बोकड्यो मेंढरां आनी सुणी मारुन खाता. ताका कुशिल्लें मास खावपाची संवय आशिल्ल्यान ताका रानाचो आरोग्यरक्षक म्हळां. कांय तरस फिसकारतात जाल्यार कांय तरसांचो आवाज मनशाच्या हांसपा भाशेन आसता. मादी तरसाक चड करुन 2-4 पिलां जातात. पिलांच्या आंगार स्पश्ट काळे पटे आसतात. पूण व्हड जातकच हे पटे अस्पश्ट अशे जातात. पुडी कोराच्या तरसाचें शास्त्रीय नांव हायना. ब्रुनिया आनी थिपके शास्त्रीय नांव क्रोक्युटा क्रोक्युटा. आफ्रिकेंतलें तरस सदांच कळपान बैलासारक्या व्हड व्हड प्राण्याचेर लेगीत हल्लो करतात. शींव आनी वाघ जनावरांक, तांच्या उतारवयांत, पिडापीड करपाक लेगीत तरस फाटीं रावना. तरस फाटीं रावना.