Un encoro, presa, represa, vaira ou encalco é unha barreira fabricada con pedra, formigón ou outros materiais, que se constrúe nun río coa finalidade de depositar parte da auga para un posterior aproveitamento en abastecemento ou regadío, para elevar o seu nivel co obxectivo de derivala a canalizacions de rego, ou para a produción de enerxía mecánica ao transformar a enerxía potencial do almacenamento en enerxía cinética, e esta novamente en mecánica ao accionar a forza da auga un elemento móbil.
A enerxía mecánica pode aproveitarse directamente, como nos antigos muíños, ou de forma indirecta para producir enerxía eléctrica, como se fai nas centrais hidroeléctricas.
A construción dos primeiros encoros fixeronse en Mesopotamia no Oriente Medio. Os encoros foron usados para controlar os niveis da auga dos ríos Tigris e Éufrates que eran moi variables e difícil de prever en función da climatoloxía da zona.
A presa máis antiga coñecida é a presa de Jawa que se atopa en Jawa, a uns 100 km ao nordeste da capital de Xordania, Amán. Trátase dunha presa de gravidade orixinalmente de 9 m de altura e 1 m de ancho, feita de pedra e soportada por unha ampla rampla de terra de 50 m de lonxitude. Esta estrutura foi datada no 3000 a.C.
A presa de Sadd el-Kafara situada en Wadi al-Garawi, a uns 25 km ao sur do Cairo, foi construída no antigo Exipto, ao redor do ano 2800 ou 2600 antes de Cristo, tiña 102 metros de longo e constaba de dous muros paralelos duns 24 m na base separados por 36 m reenchidos de entullos. Tratábase dun encoro (barreira) para controlar o uadi, pero foi destruído polas fortes choivas durante a súa construción ou pouco tempo despois.
A presa máis antiga aínda en funcionamento sería a de Quatinah, situada en Siria, que sería construída na época do faraón Seti I (que reinaría entre os anos 1290 e o 1279 a.C.), e sería ampliada durante o período romano. Con todo hai autores que consideran que o encoro é totalmente romano e foi construído en tempos de Diocleciano (245 - 312) co propósito de prover auga para a rega. Hoxe en día aínda proporciona auga a cidade de Homs, situada a uns sete quilómetros ao noroeste do encoro.
Eflatun Pinar é un santuario cunha fonte preto de Konya (Turquía), onde hai unha pequena presa do tempo dos hititas que sería construída entre os séculos XV e XIII a.C.
Os romanos tamén foron uns grandes construtores de presas, a máis grande coñecida é a que había preto de Subiaco (Italia) sobre o río Aniene (o Anio romano) , construída entre os anos 54 e 68, esta tiña 50 metros de altura e foi a máis grande do mundo ata a súa destrución, ocorrida en 1305. Ademais do encoro de Homs, hai dúas construcións da época romana que aínda están en funcionamento, trátase dos encoros de Cornalvo e Proserpina, ambos de pequeno tamaño e situados na provincia de Badaxoz (España). A técnica construtiva máis utilizada, con moita diferenza, polos romanos foi a presa de gravidade, pero foron os primeiros en utilizar o encoro de arco no encoro de Glanum (século I, situada preto de Saint-Rémy-de-Provence, no departamento francés de Bocas do Ródano), ou o encoro de arcos múltiples (século I, encoro de Esparragalejo, provincia de Badaxoz).
O encoro de Kallanai ou Grand Anicut é un encoro de derivación construída sobre o río Kaveri en Tamil Nadu (India), durante o século II. Esta foi construída con pedra, durante a dinastía Chola, para desviar auga para a irrigación, ten 300 metros de longo, 4,5 m de altura e 20 m de anchura e aínda se utiliza.
O sistema de irrigación de Dujiangyan, situado na actual provincia de Sichuan, é o máis antigo da China e é Patrimonio da Humanidade desde o ano 2000, conta cunha toma que foi construída polo primeiro ministro Sunshu Ao do reino Chu sobre o río Min (Min Jiang) para crear un grande encoro destinado a alimentar o sistema de irrigación.
En Persia os encoros ponte foron utilizados para aproveitar a enerxía hidráulica por medio de rodas hidráulicas, a miúdo utilizadas para elevar a auga. A primeira foi construída en Dezful para abastecer de auga á cidade. Tamén se coñecían os encoros de derivación de auga.
Segundo a súa planta, pódense distinguir tres tipos:
Segundo a súa estrutura poden ser:
A combinación de formas e tipoloxías de estrutura dan unhas construcións dignas de ser vistas e case sempre diferentes unhas das outras.
A principal utilidade dos encoros galegos é a de produción de enerxía hidroeléctrica. Dos 11 000 megavatios instalados, o 65% proceden das centrais hidráulicas e eólicas.
Os principais encoros por potencia instalada son:
Os de maior capacidade son:
Commons ten máis contidos multimedia sobre: Encoro |
Vexa a entrada do Galizionario acerca de encoro |
This article uses material from the Wikipedia Galego article Encoro, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Todo o contido está dispoñible baixo a licenza CC BY-SA 4.0, agás que se indique o contrario. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Galego (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.