Praseodymium: Scheikundig element met symbool Pr en atoomnummer 59

Het is een zilverwit lanthanide.

Praseodymium
1 18 1 H 2 Periodiek systeem 13 14 15 16 17 He 2 Li Be B C N O F Ne 3 Na Mg 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Al Si P S Cl Ar 4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr 5 Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe 6 Cs Ba ↓ Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn 7 Fr Ra ↓↓ Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og   Lanthaniden La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Actiniden Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Praseodymium
Algemeen
Naam	Praseodymium
Symbool	Pr
Atoomnummer	59
Groep	Scandiumgroep
Periode	Periode 6
Blok	F-blok
Reeks	Lanthaniden
Kleur	Zilverwitgelig
Chemische eigenschappen
Atoommassa (u)	140,9077
Elektronenconfiguratie	[Xe]4f3 6s2
Oxidatietoestanden	+3
Elektronegativiteit (Pauling)	1,13
Atoomstraal (pm)	182
1e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)	527,20
2e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)	1017,93
3e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)	2086,41
Fysische eigenschappen
Dichtheid (kg·m−3)	6773
Smeltpunt (K)	1204
Kookpunt (K)	3790
Aggregatietoestand	Vast
Smeltwarmte (kJ·mol−1)	11,3
Verdampingswarmte (kJ·mol−1)	332,6
Kristalstructuur	Hex
Molair volume (m3·mol−1)	20,80 · 10−6
Specifieke warmte (J·kg−1·K−1)	190
Elektrische weerstand (μΩ·cm)	68
Warmtegeleiding (W·m−1·K−1)	12,5
SI-eenheden en standaardtemperatuur en -druk worden gebruikt, tenzij anders aangegeven
Portaal    Scheikunde

In 1841 veronderstelde de Zweedse chemicus Carl Gustaf Mosander dat hij het element didymium had ontdekt. Paul Émile Lecoq de Boisbaudran toonde in 1879 aan dat Mosanders didymium een combinatie van samarium en een ander onbekend element was, door het samarium er uit te isoleren. Dat het residu opzichzelf ook weer een mengsel van twee andere elementen was, bewees Carl Auer von Welsbach in 1885 door het te scheiden in neodymium en praseodymium.

De naam praseodymium is een samentrekking van de Griekse woorden prasios (groen) en didymos (tweeling). In 1994 is er voorgesteld om het element Berzelium te noemen om verwarring te voorkomen. Tot op heden wordt echter de oude naam praseodymium gehanteerd.

Praseodymium wordt in beperkte mate voor industriële toepassingen gebruikt:

• Legering met magnesium resulteert in een zeer sterk metaal dat kan worden gebruikt in motoren voor luchtvaart en ruimtevaart.
• In de glasindustrie wordt praseodymium(III)oxide gebruikt om glas groen te kleuren en in combinatie met zirkonium(IV)oxide vormt het een diepgele kleur.
• De legering praseodymium-ijzer-boor is sterk ferromagnetisch en wordt gebruikt voor magneten die lage temperaturen moeten doorstaan.

Praseodymium is een zacht metaal. Hoewel het minder corrosiegevoelig is dan sommige andere lanthaniden, ontstaat er bij blootstelling aan de lucht spoedig een groene oxidelaag. Om deze reden moet praseodymium worden opgeslagen onder olie of luchtdicht verpakt in glas of plastic.

Praseodymium wordt aangetroffen in de mineralen monaziet en bastnäsiet en kan hieruit worden geïsoleerd met behulp van ionenwisselaars.

  Zie Isotopen van praseodymium voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In de natuur wordt er slechts één stabiele praseodymium isotoop (¹⁴¹Pr ) aangetroffen. Er zijn 38 radioactieve isotopen bekend waarvan ¹⁴³Pr met een halveringstijd van ruim 13 dagen het meest stabiel is.

Over de eventuele schadelijke gevolgen van praseodymium is weinig bekend.

• Lenntech.nl - praseodymium
• (en) EnvironmentalChemistry.com - praseodymium
• (en) WebElements.com - praseodymium

 

Zie de categorie Praseodymium van Wiki Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.