Ekósia

Oĩ Ingyatérra ha Gales ndive upe ypa'ũme hérava Vyretáña Guasu, ijyvy apekue ha'e niko mbohapýgui peteĩ pe ypa'ũ apekuégui; oreko avei 790 ypa'ũ michĩ ambuéva. Ijerére ojejuhu yvate ha kuarahyreike gotyo paraguasu Atlántiko; kuarahyresẽ ngotyo para Yvatevogua, ñemby gotyo Ingyatérra ha ñemby kuarahyreike gotyo yrape Yvatevogua ha para Irilánda. Ekósia yvy apekue ha'e 78.772 km², oikohápe 5.463.300 tekove, ojeipapaháicha 2019-pe. Itavusu ha'e táva Endimbúgo, ha táva Glasgow itáva tuichavéva, upépe ha ijerére oiko 40% opaite Ekósia retãyguágui.

Escocia Alba Scotland
Tetã Tavetã Joaju pegua
Ekósia poyvi Escudo de armas de Escocia
Ñe'ẽ akã: «Nemo me impune lacessit» (Latinañe'ẽme: «Ndaipóri chemoñemyrõva ha opyta ñenupã'ỹréva»)
Purahéi guasu: Ekósia momorãheikuéra, umíva apytépe oĩ «Flower of Scotland» (Ingleñe'ẽme: «Ekósia poty») ha «Scotland the Brave» (ingleñe'ẽme: «Ekósia pe Ipy'aguasúva»)
Tavusu	Endimbugo
Táva ava hetakuevéva	Glasgow
Ñe'ẽ tee	Ingleñe'ẽ, escocés, gaélico escocés
Tetãkue	Tetã Tavetã Joaju pegua
Sãmbyhyhára	Nicola Sturgeon
Fundación  • Tavetã Ekósia  • Unión con Inglaterra  • Kuatia Joajurã (1707)	843 24 jasyapy ary 1603 1 jasypo ary 1707
Apekue
• Opa	78,782 km²
• Y	1,9% km²
Ava hetakue (2019)
• Total	5,463,300 hab.
• Ava hetakue yvy rendáre	67,5/km2 hab/km²
Hetãgua	Ekosiagua
PIB (nominal)
• Total	USD 245.000 sua
• PIB per cápita	USD 45.905
• Viru	Libra esterlina (£, GBP)
IDH (2007)	0,939 – Iporãite
Prefijo telefónico	44
ISO 3166-2	GB-SCT
[editar datos en Wikidata]

Ekósia réra ou «Scotus» pegua, ñe'ẽngue latinañe'ẽme he'iséva «Irilandagua» (hetárõ oje'e «Scoti», «Irilandaguakuéra»). Oiko upéicha gaelikokuéra Irilánda pegua oho akue ko yvy pehẽnguépe, ha umi Rróma ymaguare retãygua ombohéra «Scotia» Irilándape (ñe'ẽngue «Scotus» ojeipurúvo kuñanguérape). Umi Irilánda retãygua oho akue opyta hag̃ua Ekósia ko'ãgaguápe ojehero «Scoti». Umi Rróma retãygua oipuru «Kalendóña» ombohéra hag̃ua Ekósia ko'ãgagua.

Tavetã Ekósia ha'e akue peteĩ tetã hekosãsóva ary 1707 peve, upe jave ojejapo Kuatia Joajurã 1707 pegua Ingyatérra ndive, ojapo hag̃ua tetã pyahu ipeteĩva, héra Tavetã Joaju Vyretáña Guasu pegua. Oñembojoaju rire, nomoambuéi heko me'ẽ, upe guive Ekósia rekorãnguéra ha heko me'ẽ oikoe Gales, Ingyatérra ha Yvate Irilánda reko me'ẽgui. Ekósia heko me'ẽ hi'arégui, hekombo'e ypykatu ha ijeroviapy oikoe ambue Tavetã Joaju retãnguéra mba'égui, ojehecha upéicha Ekósia reko tee ha mba'éicha okakuaa ára ha ára, ymaite guive.

Oñepyrũ saro'y XIX jave, Ekósia rekuáipe, temiandu omosãsoséva hetã Tavetã Joaju poguýgui ha oñemoherakuã saro'y XX paha guive; upe aty ojokuaikuaáva héra Scottish National Party, ojeruréva Amandaje Guasúpe toñemosãso Ekósia, ohupyty Amandaje Guasu vore tuichavéva pe jeporavo guasúpe oiko kuri jasypo 2011-me. Ary 2014 aja, Ekósia rekuái ha karai David Cameron rekuái Tavetã Joajúpe ojojekopyty ojapo hag̃ua Porandu Guasu oikuaarã Ekósia retãyguakuéra oipotápa hetã hekosãsotaha, upe Porandu Guasu oiko ára 18 jasyporundy upe aryitépe, umíva oipota Ekósia topyta Tavetã Joaju poguýpe hetave umi ndoipotáivagui, upéicha Ekósia oĩ gueteri upe tetã poguýpe.

•   Wiki Commons oguereko ta'ãnga Ekósia reheguaCommons.