Prazeodimiom
Un elfenn gimiek eo ar prazeodimiom ; Pr eo e arouez kimiek, 59 e niver atomek ha 140,908 e dolz atomek.
 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Keriom – Prazeodimiom – Neodimiom | ||||
| ||||
| Perzhioù hollek | ||||
| Niver atomek | 59 | |||
| Rummad kimiek | Lantanidoù | |||
| Strollad | Lantanidoù | |||
| Trovezh | 6 | |||
| Bloc'h | f | |||
| Tolz atomek | 140,908 | |||
| Aozadur elektronek | ||||
| [Xe] 4f3 6s2 Dasparzh an elektronoù : 2, 8, 18, 21, 8, 2 | ||||
 | ||||
| Perzhioù atomek | ||||
| Niver oksidadur | +4, + 3, +2 Oksidenn vazennek skañv | |||
| Tredanleiegezh | 1,13 (Skeul Linus Pauling) | |||
| Gremmoù ionadur | 1 : 528,064 kJ/mol 2 : 1 017,919 kJ/mol 3 : 2 086,397 kJ/mol 4 : 3 760,995 kJ/mol 5 : 5 550,797 kJ/mol | |||
| Skin atomek | 240 pm | |||
| Skin kenamsav | 190 pm | |||
| Skin Van der Vaals | (stlenn ebet) | |||
| Perzhioù fizikel | ||||
| Arvez | Kaled | |||
| Douester (≈20 °C) | 6,779 g/cm3 | |||
| Teuzverk | 931 °C | |||
| Bervverk | 3 520 °C | |||
| Tredanharzusted | 700 nΩ•m (e 20 °C) | |||
| Neuz an elfenn | ||||
 | ||||
 | ||||
Istor
E 1839 e tizoloas ar c'himiour svedat Carl Gustaf Mosander an didumiom, a zo ur meskaj eus tri douar rouez ; unan anezho eo ar c'heriom 58Ce, bet dizoloet gant Axel Erdmann e 1839 ivez.
E 1885 e voe hiniennekaet an div elfenn all gant ur c'himiour aostrian, ar baron Carl Auer von Wesbach : ar prazeodimiom 58Pr hag an neodimiom 60Nd.
Eus ar gresianeg πράσιος prasios, "gwer (liv)", ha διδύμος didumos, "gevell" e teu prazeodimiom ; gwer eo ar prazeodimiom pa vez oksidet, ha kevret gant keriom ha neodimiom en e gaver er c'hailhoù.
Kenderc'hadur
Er c'hailhoù bastnäsit (Pr,La,Y)CO3F ha monazit (Pr,La,Th,Nd,Y)PO4 pergen e kaver prazeodimiom..
Perzhioù
Ur metal liv an argant gwenn, blot, govelius hag orjalennus eo ar prazeodimiom.
Gwelloc'h eget al lantanidoù all ez harz ar prazeodimiom ouzh an daskrign, hogen aes a-walc'h e vez oksidet en aer ; liv gwer a zeu war ar bloc'had Pr neuze, ha diskolpañ a ra an oksidenn, ar pezh a laka muioc'h a vetal en aer : setu perak e vez miret ar prazeodimiom en eoul pe er gwer.
Kewarellek eo ar prazeodimiom e gwreverkoù tommoc'h eget -272,15°C, da lavaret eo e vez desachet gant ur gwarellvaez diavaez ; ne chom gwarellegezh ebet er metal pa vez lazhet ar gwarellvaez.
Kimiek
Par da re ar c'heriom eo perzhioù kimiek ar prazeodimiom.
- E 150 °C e tev ar prazeodimiom da reiñ oksidenn prazeodimiom(III,IV) :
- 12 Pr + 11 O2 → 2 Pr6O11
- Dazgwerediñ gorrek a ra Pr gant dour yen, ha buan gant dour zomm da reiñ hidroksidenn prazeodimiom :
- 2 Pr [k] + 6 H2O [d] → 2 Pr(OH)3 [dz] + 3 H2 [g]
- Gant an holl halogenoù e tazgwered ar prazeodimiom ivez :
- 2 Pr (k) + 3 F2 (g) → 2 PrF3 (k) [liv gwer]
- 2 Pr (k) + 3 Cl2 (g) → 2 PrCl3 (k) [gwer]
- 2 Pr (k) + 3 Br2 (g) → 2 PrBr3 (k) [gwer]
- 2 Pr (k) + 3 ||iod|I]]2 (g) → 2 PrI3 (k) [gwer]
Izotopoù
Eus Pr-121 betek Pr-159 ez astenn skalfad izotopoù ar prazeodimiom.
Un izotop stabil a gaver en natur : 141Pr.
Skinizotopoù zo bet kevanaozet ivez, 38 anezho, an hini stabilañ o vezañ Pr-143 gant un hanter-vuhez a 13,57 devezh.
| Izotop | % en natur | Hanter-vuhez | Digevanad |
|---|---|---|---|
| 141Pr | 100 | Stabil, 82 neutron | |
| 142Pr | kevanaozet | 19,12 eurvezh | 142Nd dre skinoù β |
| 142Ce dre zegerc'had | |||
| 143Pr | kevanaozet | 13,57 devezh | 143Nd |
Arver
- E-sell da sevel memorioù pementadel evit an urzhiataerioù da zont e ranker gorrekaat ar gouloù ; dre strinkennoù prazeodimiom ez eur deuet a-benn e 2005.
- Kevret gant magneziom ez arverer praezodimiom da fardañ metaloù kalet a implijer e kefluskerioù an aerlistri.
- Kevret gant nikel (PrNi5) en deus ar praezodimiom ur galloud da yenaat dre warellegezh, a zo bet arveret da dostaat d'ar mann dizave (-273,15 °C) war-bouez 0,001 °C.
- Kevret gant keriom e talvez Pr da fardañ treluskeroù evit seveniñ oksidadurioù.
- Prazeodimiom a lakaer er gwer da reiñ ul liv melen dezhañ.
- En e stummoù halogenet e kaver Pr er c'hleuzeurioù dre wareg a vez implijet e greantelerezh ar sinema.
- War-dro 5% a brazeodimiom zo er mischmetal a implijer da fardañ "maen-tan" an dirennoù.
Notennoù
Daveennoù
- American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
- AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008 ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
- AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006 ISBN 978-2-901383-64-2
- Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de FranPr (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
- Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
- Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
- CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-InterscienPr, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
- DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
- EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001 ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
- Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
- ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
- HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
- Jefferson Lab (en) Liamm oberiant 22 KZU 2012
- Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
- Les propriétés chimiques (fr) Liamm oberiant 07 GEN 13
- LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press,2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
- Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
- STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
- Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012
| Kimiezh | Elfennoù kimiek |
|---|
| Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv • Taolenn beriodek |
This article uses material from the Wikipedia Brezhoneg article Prazeodimiom, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Danvez a c'haller implijout dindan CC BY-SA 4.0 nemet ha notet e vefe ar c'hontrol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Brezhoneg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.