Toledo

Toledo Bratach a' bhaile Gearradh-arm no Seula
Suidheachadh
Dùthaich	An Spàinn
Ceàrn	Toledo
Sgìre	Castilla-La Mancha
Co-chomharran	39° 53' 05' Tuath 04° 02' 42' Ear
Feartan fiosaigeach
Farsaingeachd	232.1 km²
Àireamh-shluaigh	83,226 (2009)
Dlùths	358.58/km²
Àireamh fòn	+ 34 925
Duilleag oifigeil	Duilleag Oifigeil

Tha e suidhichte aig 515m os cionn ìre na mara, 71km air falbh bho Mhadrid, prìomh-bhaile na Spàinne, agus 550km bho Bharcelona. Tha 83,226 duine a’ fuireach ann an Toledo. A bharrachd air sin, ‘s e prìomh-bhaile na Roinne Toledo a th’ann cuideachd.

B' e Livius a sgrìobh ainm a' bhaile airson a' chiad turais mar Toletum. Bheiereadh sin Toletum → Tollitum, → Tollitu → Tollito, → Tolleto → Tolledo → Toledo. Tha e coltach gur ann à Tholitus (Gàidhlig: cuach-mhullach) ann an Laideann, Chaidh sin arabachadh gu طليطلة (Tulaytulah) agus iùdhachadh gu טולדות (Toldoth).

Chaidh am baile a stèidheachadh o chionn linntean leis na Ceiltich. B' e an Ròmanach Marcus Fulvius Nobilior chuir ruaig air na Ceiltich ann an 193 ro Ìosa Crìosd. Thug na h-Arabaich seilbh air Toledo ann an 711 agus b' e àite far an robh Crìosdaidhean, Iùdhaich agus Muslamaich nan tàmh ann an sìth ri chèile fad linntean. Dh' aimeachadh Toldeo prìomh-bhaile na Spàinne an dèidh gun do chuireadh ruaig air na h-Arabaich san 11mh Linn rud an tug sin piseach air eaconomaidh a' bhaile. Chaill e an inbhe seo ann an 1561, nuair a ghluaiseadh am prìomh-bhaile gu Madrid. Mar a b’àbhaist san Spàinn, chuireadh ainm a’ bhaile air an roinn nuair a chaidh a stèidheachadh ann an 1833. Thuit am baile dha na reubaltaich Faisisteach beagan an dèidh an ar-a-maich an aghaidh an Riaghaltais aig toiseach toisichidh Cogadh Sìobhalta na Spàinne ann an 1936. A dh'aindeoin seo, dh'fheuch an Riaghaltas ris a' bhaile fhaighinn air ais. Cuairtich an Arm an Caisteal ann am meadhan a' bhaile agus bha batal mòr fuilteach ann eadar 21 an t-Iuchar agus 26 an t-Sultain 1936. Chaill còrr is 100 duine am beatha san chòmhstri agus bhrosnaich na thachair na Reublataich.

A rèir figearan an Riaghlatais, 's e an t-Iuchar a' mhìos as teotha agus 's e am Faoilleach a' mhìos as fhuaire ann an Toledo. Cha tuit ach 342mm de dh'uisge air a' bhaile fad na bliadhna - 831mm nas lugha na Steòrnabhagh(1173) - leis gur e àite uabhasach tioram a th' ann.

 

• Lazarillo de Tormes (1554, ùghdair neo-ainmichte)

•   Agen
•   Aguisgrán
•   Konya
•   Veliko Tirnovo

• Riaghaltas na Roinne
• Riaghaltas na Coimhearsnachd le Fèin-riaghlaidh