Gruag Bhàn

Tha gruag bhàn/gruag fhionn air lorgadh ann an roinn sinich sònraichte, comharraichte le inbhean ìseal an datha dorcha eu-mealainin agus inbhean nas àirde an datha bàn phæomelainin, am bitheantas le gruag ruadh. Bhon ghruag as duirche ris a' ghruag as bàine, sgaoilidh na dathan air leth na gruaige bàine timcheall 2% an t-sluaigh an t-saoghail.

Earbaidh an buil an datha resultant air cuir air leth, ach bidh dath-eigin de buidhe, a' dol bho glè bhàn air chruthachadh le sgaoileadh gann an datha, ris na dathan bàn-ruadh "sùbh-làir" de bàn no dathan òr-dhonn, an dath mu dheireadh le barrachd eu-mealainin. Tha a' ghruag as caoile aig daoine bàna, fad tha a' ghruag as sturraile aig daoine ruadha. Tha gruag bhàn air lorgadh ann an daoine daonna agus seòrsaichean sònraichte de còin agus cait, am measg nan seòrsaichean sineach.

'S urrainn do gruag bhàn tachairt gu nàdarra ann an uile daoine daonna, ach aig ìrean ìsle dhen t-seòrsa nach i glè shoilleir 'san roinn nas motha nan sluagh. Ann an roinnean Eòrpach, tachraidh gruag bhàn cho tric gur tric i comannaichte cho stil àraid na Roinn-Eòrpa, ach 's i àraid a-mhàin ann an a bhith cho cumanta.

Tha ceist le seasmhachd bho chian air a bhith "Carson a thàinig na h-Eòrpaich mu Thuath gu crìch a chruthachadh gruag bhàn (agus caochladh leathann na dath nan sùilean) cho nuadh gu co-shamhladh 's gu luath 'san ùine an tighinn gu crìch na daonnachd?" Nan robh na h-atharrachaidhean air a thachairt leis na seòlaidhean an tighinn gu crìch, bhiodh iad timcheall 850,000 bliadhna air a ghabhail. Ach, imeachd bhon Afraga, ràinig daoine daonna ùra an Roinn-Eòrpa a-mhàin bliadhna 35,000-40,000 bliadhna o chionn .

Tha gruag dhorcha, craiceann dorcha, agus sùilean dorcha nan ola-grèine an nàdair. Rinn freagarrach ri an àrainneachd a' mhuinntir gun do dh'fhàs anns na h-àiteachan nas teotha, nas grianaiche na cruinne le dorchachadh an dath an taobh a-muigh. Tha bàn-dhearg na deàrnan agus an taobh a-staigh nam beul nan Afraganaich dhubha do bhrìgh beanaidh an t-soillse ris na h-àiteachan sin gu h-ainneamh. Fulaingidh gruag bhàn, sùilean gorma, agus craiceann geal dochann na grèine gun an dìon seo. Tha craiceann geal aig apaichean agus beathaichean fodha am bian do bhrìgh caisgidh am bian an t-soillse dhochainneach, mar sin cha bhi aig a' chraiceann ri dèanamh. Fàsaidh fiamhan bàna, a' gabhail a-staigh gruag bhàn, anns na h-àiteachan far a chan eil mòran shoillse ann, mar air an Roinn-Eòrpa a Tuath agus air Lochlainn, far a tha an speur neulach fad a' chuid as motha an ama. An-siud, chan eil dìon às a' ghrian a dhìth air. Tha seòrsaichean geala nan èisg na h-uaimhe agus nam biastagan na h-uaimhe ann an saoghal gur dorcha gu h-iomlan, agus mar sin, chan eil an dìon an datha dhuirche a dhìth orra. Tha slògh Arctach, mar na h-easgamo, ciar 'nam comharradh fad nam mìlean bliadhna do bhrìgh an lùbadh na grèine air an deigh, cruthachadh deàrrsadh gun dorchaich an craiceann nan easgamo, agus deàrrsadh air an uisge gun cruthaich gu tric doille 'sna h-iasgairean.

Dh'fhoillich Peter Frost, neach-corpeòlais na Canada, fodh sgiath-dìon na Oilthigh Anndra, rannsachadh sa' Mhàirt 2006 bhon iris Evolution and Human Behavior gu bheil ag ràdh gun tàinig gruag bhàn gu bith glè luath aig an deireadh na Linne na h-Eighe leis an dòigh na taghaidh gnèithich. A-rèir ris an rannsachadh, dh'fhàs gruag bhàn agus sùilean gorma mnathan na Roinn-Eòrpa mu Thuath aig an deireadh na Linne na h-Eighe gan dèanamh comharraichte am measg am còmhstrithich aig àm de còmhstri garg ri fireannaich ainneimhe. Tha an rannsachadh a' tagairt gun do bhunaich gruag bhàn san àite na Roinn-Eòrpa do bhrìgh de gainne am bìth 10,000-11,000 bliadhna o chionn. Cha mhòr gun do thàinig bho treudan iom-shiubhlach nam mammotan, fèidh mòra an t-sneachda, damhan mòra molach, agus eich am beathachadh a-mhàin san Roinn-Eòrpa mu Thuath agus dh'iarr gam lorgadh sgrìoban na seilge fada, spàirneile gun do mharbh mòran fhireannaich, treòrachadh ri ruith àrd nam mnathan maireann ri fir. Bha nas tarraingiche mnathan bàna ri am cèilean agus mar sin bh' ann brùthadh mean-fhàsach gun do h-àrdaich an àireamh nan daoine bàna.

A-rèir ris na sgrìobhaidhean an leabhair The History and Geography of Human Genes (An Eachdraidh agus an Eòlas-Cruinne nam Ginntinneachd-Dhaonna) (1994), dh'fhàs gruag bhàn buadhaichte air an Roinn-Eòrpa mu dheidhinn 3000 BC, 'san raon a tha àitheanta ri Liotuainia an-dràsda, am measg nan tìrichean Tùs-Ind-Eòrpach air ruighinn gu nuadh (tha Liotuainia fhathast 'na dùthaich leis an àireamh as àirde sa' cheud nan daoine bàna); tha e air smaoineachadh gun do sgaoil an stil gu luath tro taghadh gnèitheach a-steach do Lochlann nuair a bha an raon sin suidhichte oir smaoinich fir gun robh tarraingeach mnathan bàna.

Tha coltach gruag bhàn ris na daoine na Roinn-Eòrpa mu Thuath, gu sònraichte le Lochlann; tha gruag glè bhàn air uairibh air chantainn ri "bàn na Lochlainn". Ach tha doilleirichte na meudan fìora is an ìre na gruaige bhàn nàdarra air a bhith leis an àireamh nan daoine gum gealaich am gruag. Tha an àireamh as àirde sa' cheud nam fireannach agus boireannach gum cleachd stuth-duileolachd a atharrachadh an dath nàdarra am gruag ri 'Bàn na Lochlainn' aig an t-Suain, an dùthaich as motha is as sluaghaiche nan dùthchannan na Lochlainn. Tha air lorgadh troimh na Roinn-Eòrpa gruag bhàn (ged ann an roinnean nas lugha) agus 's i fiù is làthaireil san Ear Mheadhanach agus Aisia mu Thuath, ged 's i fìor-ainneamh an-siud, ach am measg nam Paistun na h-Afghanistan agus Pakistan. 'S urrainn do gruag buidhe-dhonn a bhith aig Astràilianaich Dhùthchasach, gu sònraichte air na h-àiteachan Ear-mheadhanach a' mhòr-thìr. [1] Mar as trice, tha comannaichte gu ginteil le dath nas finne nan sùilean (gorm, uaine, agus bàn-dhonn) agus dath fionn (air uairibh breac-bhallach) an craicinn gruag bhàn anns na h-Eòrpaich. Mar thoradh air in-imrich Eòrpach, tha gruag bhàn cuideachd air a sgaoileadh gu farsaing ann am pàirtean eile den t-saoghal leithid na Stàitean Aonaichte, Astràilia, Canada, a bharrachd air ann an Aimearaga a Deas, mar eisimpleir.

'S e cuideachd gnàthach air gruag a fhàs dorcha tro leanabachd. Tha leanaban Caucasach mar as trice air a bhreith leis an sop as lugha na gruaige bàine, agus an uair sin fad an leanabachd thèid iad a dh'fhàs gruag an datha gu bheil iad ro-rùnaichte gu ginteil a dh'fhàs. Gealaichidh soillse làidir gruag de dath sam bith cuideachd, ri ìrean caochladh.

Tha beachdail ri ìre-eigin an dealachadh eadar gruag bhàn agus dhonn.[2] Ghabh an sònrachadh de Carleton Coon de 'bàineachd' a-staigh "gruag le raon ann an dath bho buidhe-dhonn ri bàn-liath no òrail". Rinn meas air gruag bhàn ann an sluaghan Eòrpach Dùthchasach [3] a rannsachadh nan rannsachaidhean corp-meadrach anns na roinn leantail (mur eil air ràdh, gabhaidh a-staigh 'buidhe-dhonn' ri dath na gruaige bàine na h-àireamhan seo -- tha daonnan cuid nas lugha daoine bàna fìora):

• An t-Suain: 53% (a' gabhail a-staigh bàn-dhonn; tha bàn-ghlas agus òrail 'nam beag-chuid)
• Nirribhidh: 48%
• Innis Tìle: 48%
• An Danmhairg: 43% (chan a' gabhail a-staigh bàn-dhonn)
• Suòmaidh: 58%
• Muinntir Suòmach na Ruise: 30%
• Eastoinia: 48%
• Laitbhia: 43%
• Liotuainia: 38% (chan a' gabhail a-staigh bàn-dhonn)
• Sasainn: 27%
• Eireann: 15%
• Alba: 23%
• A' Chuimrigh*: 15%
• An Olaind: 38% (a' gabhail a-staigh 'donn meadhanach')
• A' Bheilg: 23%
• A' Ghearmailt: 40% air Tuath; 25% air na h-àiteachan Meadhanach is Deasach
• An Eilbheis agus An Ostair: 30%
• An Fhraing: 18% (na roinnean as àirde air na h-àiteachan a Tuath is an Ear)
• An Eadailt: 7% air Tuath; 6% air Deas
• An Spàinn: 7%
• A' Phortagail: 5% (a' gabhail a-staigh gruag ruadh)
• An Ruis: 28% (an roinn as motha nas dlùithe dhan Mhuir Bhaltach)
• A' Phòlainn, An Ruis bhàn agus An Ucràin: chan eil ann fios sònraichte -- "tha donn-meadhanach ri dubh-dhonn na dathan as cumanta na gruaige"
• An t-Seic agus Slobhaigia: 30%
• An Ungair: chan eil ann fios sònraichte -- "ruigidh dathan dubha is dubh-dhonna na gruaige dìreach...50%"
• Romàinia: 8%
• Seirbia agus Mòntaineagro: 5%
• Albàinia: 4%
• Bulgàiria: 5% (a' gabhail a-staigh 'donn meadhanach')
• A' Ghrèig: 2%

 

Smaoinich daoine dorcha gu h-eachdraidh gun robh ùidheil gruag bhàn, agus dh'iarr iad gu tric ga h-atharrais. B' e àbhaisteach do na mnathan dorcha (agus leis na strìopaichean as àirde na h-inbhe) na Ròimhe a cheannach gruaig-brèige dèanta as a' ghruag bhàin, ruaidh, agus dhorcha nam cinnidhean Gearmailteach is Ceilteach agus Grèigich a choinnich an saoidheachd bho àm gu àm. Ann an Dualchas an Iar, tha cumanta an gealachadh na gruaige, gu sònraichte am measg nam mnathan.

Ge-tà, feumaidh e air thoirt fa-near a bhith gum iarraidh gruag nas duirche air uairibh na daoine bàna. Lorgaidh dualchasan air leth mun na cruinne gu tric aon seòrsa na gruaige a bhith as tarraingiche.

 

Tha a' ciallachadh roinn an rannsachaidh gun dùisg gruag bhàn, a bhith coltach de$pàisdean òga, faireachdainnean na spèise agus an dìona ann an luchd eile nach eu-coltach mar pàrant. Faodaidh an ceangail seo an ceann-fàth an dlùth-chlòdh cumanta an Iar de luchd bàna (is gu sònraichte, mnathan bàna) cho neo-thuigseach a bhith (mar an caractar ùr-sgeulach Chrissy Snow, bean bhàn ghòrach dlùth-chlòdhach). Bha Marilyn Monroe (a rugadh bàn ged chiar a ghruag) agus Jean Harlow (a bha bàn-ghlas gu nàdarra) dà ìomhaigh miann ainmeile nan Stàidean Aonaichte na linne 20mh a chuidich a dhèanamh an dealbh seo coiteanta, aithnichte ris "an Toirm-shlige Bhàn" agus "the An Toirm-shlige Bhàn Tùsail", fa leth. Riochdaich araon dhiubh gu tric na mnathan bàna gòrach "prìomh-shamhlach" 'nam filmean, fhathast b' àitheanta iad gu dìomhair cho mnathan tuigseach. Tha Jean Harlow gu tric air chreidsinn cho a' chiad duine gun rinn e iomchaidh ann an dualchas an Iar air mnathan cumanta a ghealachadh gu breugach am gruag gun a bhith air beachdachadh cho strìopaichean.

San linn moch 20mh, bha air uairibh gruag bhàn comannaichte le Sìol Maighstir Airianach, air chur air adhart le Luchd-Lochlannachd mar Madison Grant agus Alfred Rosenberg, ged bha (agus tha fhathast) nas cumanta am measg nan Airianaich gruag dhonn no dhubh na gruag bhàn.

 

• Ginean teicheach
• Gruag chiar
• Gruag ruadh
• Fealla-dhà air daoine bàna
• Duine bàn gòrach
• Tha Blonde cuideachd an t-ainm an ùr-sgeulachd mòr-chòrdte air foillseachadh ann an 2000 le Joyce Carol Oates. Tha Blonde 'na h-aithris glè h-ùirsgeulach na beatha Norma Jean Baker.