Iriseoir

Iriseoir

Cineál fostaíochta	media professional (en) , údar, media profession (en) agus authors, journalists and linguists (en)
Réimse oibre	iriseoireacht

Ar an 2 Samhain gach bliain, ceiliúrtar an Lá Idirnáisiúnta um Dheireadh leis an tSaoirse ó Phionós i gcás Coireanna in aghaidh Iriseoirí.

Níl an iriseoireacht furasta mar obair. Mar shampla, b’fhearr lena lán léitheoirí go minic altanna a léiríonn cinnteacht agus atá ag teacht lena réamhchlaonta fhéin faoi ábhar, seachas alt a léiríonn go bhfuil castacht agus éiginnteacht ag baint leis an scéal.   Ach is annamh a ndéantar scagadh tomhaiste ar an bhfianaise a thacaíonn le téis áirithe agus ar an bhfianaise a bhréagnaíonn é. Tosaíonn iriseoirí uaireanta le freagra na ceiste agus ansin téann siad ag lorg na fianaise chun é a chruthú (nó níos measa, ag lorg fianaise chun téis nó réamhchlaonadh áirithe a chruthú).

Iriseoirí a maraíodh

Is obair chontúirteach í amanna. Mar shampla sna 1990idí, bhí Veronica Guerin ag obair mar iriseoir imscrúdaitheach dúnmharaíodh Veronica Guerin i mBÁC ach rinne mangairí drugaí slad uirthi sa bhliain 1996.

I mBéarla

- Citizen Kane, Orson Welles (1941), Ace in the Hole, Billy Wilder (1951), Sweet Smell of Success, Alexander Mackendrick (1957), All the President's Men, Alan J. Pakula (1976), Scoop, Woody Allen (2006), The Devil Wears Prada, David Frankel (2006), etc.

i bhFraincis

- Les Paparazzi, Jacques Rozier (1964), L'Héritier, Philippe Labro (1972), La Mort en direct, Bertrand Tavernier (1980), Mille Milliards de dollars, Henri Verneuil (1982), Le Quatrième Pouvoir, Serge Leroy (1985), Paparazzi, Alain Berbérian (1998)

i nGearmáinis

• Hitlers Eliten nach 1945. Journalisten - Diener der Macht. Dokumentation, 45 Min., ein Film von Wilhelm Reschl und Kurt Schneider, Produktion: SWR, Erstsendung: 15. Juli 2002, Inhaltsangabe vom WDR, (Filmfotos)
• Die Meute - Macht und Ohnmacht der Medien (WDR, 2001) Herlinde Koelbl; Rezension bei 3sat online: Ein Dokumentarfilm über Journalisten auf der Jagd^{[nasc briste go buan]}

• Iriseoireacht

• 'Iriseoireacht na Gaeilge : Cad é an Scéal?', clár de chuid Raidió na Life, 2011.

• Breandán Delap : Scéal Scéil, Rúndiamhra na Meán (Cois Life)
• Breandán Delap : Ar an Taifead: Fís, Fuaim, Focal (Cois Life)
• Antain Mac Lochlainn : In Ord is in Eagar (Cois Life)
• Antain Mac Lochlainn : Cruinneas (Cois Life)
• Philip Cummings (Eag.): Ár Nuachtán laethúil: Fiche Bliain De Lá (Coiscéim)
• "An tIriseoir Fánach: Comhairle d'ógánaigh", Sarah de Búrca, 12 Meán Fómhair 2016