چاڊ: اترين مرڪزي آفريڪا ۾ زمين-بند ملڪ

هي ملڪ ٽن مختلف جاگرفيائي صوبن ۾ ورهايل آهي. اتريان علائقا ريگستاني آهن جيڪي سهارا جو حصو آهن، وچ وارو علائقو ساهيل آهي ۽ ڏاکڻيون حصو سوانا آهي. چاڊ ۾ چاڊ ڍنڍ واقع آهي، جنهن سان ملڪ جو نالو چاڊ آهي، هي ڍنڍ چاڊ جو سڀ کان وڏو گپڙاٽيل علائقو آهي۔ هن جو سڀ کان وڏو شهر اينجامينا آهي جيڪو هن جي گادي جو هنڌ به آهي. اسلام سڀ کان عام مذهب آهي، عربي ۽ فرانسيسي هتان جون سرڪاري ٻوليون آهن.

Republic of Chad جمهورية تشاد ([[عربي language|عربي]]) République du Tchad  (French)
جھنڊو Coat of arms
شُعار: ' "Unité, Travail, Progrès" (French) الاتحاد، العمل، التقدم ([[عربي language|عربي]]) "Unity, Work, Progress"
ترانو:  "La Tchadienne" (French) نشيد تشاد الوطني (عربي) "The Song of Chad"
گادي جو هنڌ	N'Djamena 12°06′N 16°02′E / 12.100°N 16.033°E / 12.100; 16.033
سڀ کان وڏو شهر	capital
دفتري ٻوليون	Arabic French
نسلي گروھ (2009 Census)	26.6% Sara 12.9% Arab 8.5% Kanembu 7.2% Masalit 6.9% Toubou 4.8% Masa 3.7% Bidiyo 3.7% Bulala 3.0% Maba 2.6% Daju 2.5% Mundang 2.4% Gabri 2.4% Zaghawa 2.1% Fula 2.0% Tupuri 1.6% Tama 1.4% Karo 1.3% Bagirmi 1.0% Masmaje 2.6% other Chadian 0.7% foreign
مذهب (2020)	55.1% Islam 41.1% Christianity 2.4% no religion 1.3% Animism 0.1% others
مقامي آبادي	Chadian
حڪومت	Unitary semi-presidential republic under a military junta
• Transitional President	Mahamat Déby
• Prime Minister	Succès Masra
• Vice President	Djimadoum Tiraina
مقننه	National Transitional Council
Independence from France
• Colony established	5 September 1900
• Autonomy granted	28 November 1958
• Sovereign state	11 August 1960
پکيڙ
• جملي	1٬284٬000 km2 (496٬000 sq mi) (20th)
• پاڻي (%)	1.9
آبادي
• 2023 اندازو	18,523,165 (66th)
•  گھاٽائي	14.4 /km2 (37.3 /sq mi)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2023 لڳ ڀڳ
• ڪل	$32.375 billion (147th)
• في سيڪڙو	$1,806 (179th)
جِي. ڊي. پي  (رڳو نالي ۾ )	2023 لڳ ڀڳ
• ڪل	$12.596 billion (145th)

چاڊ، سرڪاري طور تي چاڊ جي جمهوريه، اتر ۽ وچ آفريڪا جي سنگم تي هڪ آزاد رياست آهي. زميني بند ٿيل ملڪ اتر ۾ لبيا، اوڀر ۾ سوڊان، ڏکڻ ۾ مرڪزي آفريڪي جمهوريه، ڏکڻ ۾ ڪيمرون، ڏکڻ اولهه ۾ نائيجيريا (ليڪ چاڊ) ۽ اولهه ۾ نائجر سان لڳل آهي. چاڊ جي آبادي 16 ملين آهي، جنهن مان 1.6 ملين گاديءَ واري شهر اجامنا (N'Djamena) ۾ رهن ٿا. لڳ ڀڳ 12,84,000 چورس ڪلوميٽرن (496,000 چورس ميل) جي ڪل ايراضي سان، چاڊ آفريڪا ۾ پنجون نمبر وڏو ملڪ آهي ۽ دنيا ۾ ايراضي جي لحاظ کان 20 نمبر وڏو ملڪ آهي. چاڊ جا ڪيترائي علائقا آهن: اتر ۾ صحارا ريگستان، وچ ۾ هڪ خشڪ علائقو جيڪو ساحل جي نالي سان مشهور آهي ۽ ڏکڻ ۾ وڌيڪ زرخيز سوڊاني سوانا زون. ڍنڍ چاڊ، جنهن جي پٺيان ملڪ جو نالو رکيو ويو آهي، آفريڪا ۾ ٻيو نمبر وڏو آبي زمين آهي. چاڊ جون سرڪاري ٻوليون عربي ۽ فرينچ آهن. اهو 200 کان وڌيڪ مختلف نسلي ۽ لساني گروهن جو گهر آهي. چاڊ ۾ اسلام (55.1٪) ۽ عيسائيت (41.1٪) مکيه مذهب آهن.

7 صدي عيسويءَ جي شروعات ۾، انساني آبادي وڏي تعداد ۾ چاڊ جي بيسن ۾ لڏي وئي. پهرين صدي عيسويءَ جي آخر تائين، رياستن ۽ سلطنتن جو هڪ سلسلو چاڊ جي ساحيلين پٽي ۾ اڀري ۽ زوال پذير ٿي چڪو هو، هر هڪ خطي مان گذرندڙ ٽرانس-صحارن واپاري رستن کي ڪنٽرول ڪرڻ تي ڌيان ڏنو. فرانس 1920 ع تائين علائقو فتح ڪيو ۽ ان کي فرانسيسي استوائي آفريڪا جي حصي طور شامل ڪيو. 1960 ۾، چاڊ فرانڪوئس تومبالبي جي اڳواڻي ۾ آزادي حاصل ڪئي. مسلم اتر ۾ سندس پاليسين جي خلاف ناراضگي 1965 ۾ هڪ ڊگهي گهرو ويڙهه جي خاتمي ۾ ختم ٿي وئي. 1979 ۾ باغين راڄڌاني کي فتح ڪيو ۽ ڏکڻ جي تسلط کي ختم ڪري ڇڏيو. باغي ڪمانڊر ان کان پوءِ پاڻ ۾ وڙهندا رهيا جيستائين حسين هيبري پنهنجي مخالفن کي شڪست ڏني. چاڊين-ليبيا تڪرار 1978 ۾ لبيا جي حملي سان شروع ٿيو جيڪو 1987 ۾ فرانس جي فوجي مداخلت (آپريشن ايپرويئر) سان بند ٿي ويو. 1990 ۾ سندس جنرل ادريس ڊيبي طرفان حسين هيبري جو تختو اونڌو ڪيو ويو. فرينچ جي مدد سان، چاڊ نيشنل آرمي جي جديديت 1991 ۾ شروع ڪئي وئي. 2003 کان، سوڊان ۾ دارفور بحران سرحد تي ڦهلائي ڇڏيو ۽ قوم کي غير مستحڪم ڪيو. اڳ ۾ ئي غريب، قوم ۽ ماڻهن سوين هزارين سوڊاني پناهگيرن کي آباد ڪرڻ لاء جدوجهد ڪئي جيڪي اوڀر چاڊ ۾ ڪئمپن ۾ ۽ ان جي چوڌاري رهن ٿا. جڏهن ته ڪيترن ئي سياسي پارٽين چاڊ جي قانون سازي ۾ حصو ورتو، قومي اسيمبلي، ادريس ڊيبي جي صدارت دوران محب وطن سالويشن موومينٽ جي هٿن ۾ مضبوط طور تي رکيل هئي، جنهن جي حڪمراني کي آمرانه طور بيان ڪيو ويو هو. d

اپريل 2021 ۾ FACT باغين پاران صدر ڊيبي جي قتل ٿيڻ کان پوءِ، سندس پٽ, محمد ڊيبي جي اڳواڻي ۾ عبوري فوجي ڪائونسل حڪومت جو ڪنٽرول سنڀاليو ۽ اسيمبلي کي ٽوڙي ڇڏيو. چاڊ سياسي تشدد ۽ بار بار جي فوجي بغاوتن سان متاثر آهي. چاڊ انساني ترقي جي انڊيڪس ۾ 0.394 سان 2هين نمبر تي گهٽ ۾ گهٽ آهي، 2021 ۾ 190هين نمبر تي آهي، ۽ گهٽ ۾ گهٽ ترقي يافته ملڪ دنيا جي غريب ۽ بدعنوان ملڪن مان هڪ هجڻ جي اثرات کي منهن ڏئي ٿو. هن جا گهڻا رهواسي غربت ۾ رهن ٿا جيئن هارين ۽ چرواهن. 2003 کان وٺي خام تيل, روايتي ڪپهه جي صنعت کي ختم ڪندي, ملڪ جي برآمد آمدني جو بنيادي ذريعو بڻجي چڪو آهي. چاڊ وٽ انساني حقن جو خراب رڪارڊ آهي، بار بار بدسلوڪي سان گڏ، جهڙوڪ منماني قيد، غير عدالتي قتل، ۽ سيڪيورٽي فورسز ۽ هٿياربند مليشيا ٻنهي طرفان سول آزادين تي حدود آهي.

• فهرست لاڳاپيل مضمون چاڊ

حڪومتي

• (فرانسيسي) سرڪاری موقع حباله
• (فرانسيسي) سرڪاري صدارتي موقع حباله آرڪائيو ڪيا ويا 2011-02-26 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.
• ڪابينه جو موقع حباله آرڪائيو ڪيا ويا 2009-07-27 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين.

عمومي

• چاڊ آرڪائيو ڪيا ويا 2020-04-24 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. ڪتاب عالمي حقائق ۾ معلومات
• چاڊ آرڪائيو ڪيا ويا 2015-09-23 حوالو موجود آهي وي بيڪ مشين. منصوبو مفتوح فهرست تي
  
• چاڊ پروفائيل بر موقع بي بي سي نيوز
  
• وڪيميڊيا نقشي نامو چاڊ
• [[عڪس:Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg  ] Chad سفري رهنما طرفان وڪي سفر