От Ыйын 16: күнэ-дьыла

Сыл бүтүө 168 күн баар.

• Арассыыйа  Арассыыйа — Оҕо лааҕырдарыгар Нептун күнүн бэлиэтииллэр
• Грузия  Грузия, Гергетоба (Таҥараҕа таптал күнэ). Гергети сэлиэнньэҕэ баар былыргы сыаркапка ордук далааһыннаахтык бэлиэтииллэр
• Гондурас  Гондурас — Инженер күнэ
• Перу  Перу — Кармен де Чинча туҥуй дьахтар (Virgen del Carmen) күнэ
• Франция  Франция — Холокост толук буолбут дьонун ахтар күн

• 622 — Ислаам халандаарын саҕаланыыта. Хиджра (араабтыы "көһүү") сылыттан саҕаланар. Бу күн эргин Мухаммед бастакы мусульмааннары кытта Меккаттан Мединаҕа көһүүтүн саҕалаабыт, кэлин иккис халиф саҕана халандаардарын уларыталларыгар ый халандаарынан ол сыл бастакы ыйын бастакы күнүн саҥа халандаар бастакы күнүнэн талбыттар.
• 1054 — Константинопольга христианнар икки аҥыы арахсыылара саҕаламмыт: арҕаа (католиктар) уонна илиҥҥи (православие) таҥара дьиэлэрэ. Римскэй паапа кырыыр бууллатын аҕалбыт киһи онтун бу күн София собуорун алтаарыгар уурбут, ол кэнниттэн Константинополь патриарха паапаны уонна кини дьонун кыраабыт.
• 1439 — Англияҕа чумаа сыстыганнаах ыарыыта тарҕаммытынан уураһыыны боппуттар.
• 1661 — Европаҕа бастакы кумааҕы харчыны Швеция Stockholms Banco баана таһаарбыт.
• 1819 — Антарктиданы эргийэр Беллинсгаузен уонна Лазарев хамаандалаах «Восток» уонна «Мирнэй» шлюптар эспэдииссийэрэ саҕаламмыт. 190 киһиэхэ анаан икки сыллааҕы астарын-үөллэрин илдьэ барбыттар, ол иһигэр, холобур, 20,5 туонна горох, 65,8 туонна сухарыы, 3926 л водка. Ону таһынан хас сылдьыбыт портарыгар астарын, арыгыларын толоруналлар эбит. Устуу кэмигэр үс мотуруос (биир ис тиибиттэн, икки - мачтаттан сууллан), биир аҕабыыт ("айаны тулуйбакка") өлбүттэр, кэлэн баран өссө биир эппиһиэр быстыбыт — устуу кэмигэр саҕаламмыт психическэй ыарыыттан.
• 1920 — Дьокуускайдааҕы куорат суута олохтоммут. Бастакы норуот судьуйатынан Степан Коротков диэн киһи буолбут.
• 1920 — Антанта Сэбиэскэй Арассыыйаны блокадалыырын тохтоппут.
• 1927 — Новгородов сахалыы алпабыытын уларытар хамыыһыйа мунньахтаабыт, кыттыыны ылбыттар Исидор Барахов, Максим Аммосов, Василий Леонтьев, Петр Яковлев, А.Д. Попов, Серафим Потапов, Степан Гоголев, Алексей Иванов — Күндэ уонна Кузьма Гаврилов. Хамыыһыйа бэчээккэ 33 буукуба оннугар 31 буукубаны уонна уһатыы бэлиэтин, ону кытары сурукка 35 буукуба оннугар 32 буукубаны уонна уһатыы бэлиэтин ылыммыт.
• 1945 — АХШ-ка Лос-Аламос диэн сиргэ бастакы атомнай буомбаны тургутан эспиттэр.
• 1979 — Саддам Хуссейн Ираак бэрэсидьиэнэ буолбут.
• 1994 — Шумейкер-Леви кометата Юпитеры кытта харсыбыт.
• 2002 — Дьокуускайга Хоту физика-техника кыһалҕаларын институутугар матырыйааллар уонна массыыналар хотугу тыйыс айылҕаны тулуйууларын үөрэтэр I Евразия симпозиума буолбут.

• 1872 — Норвегия чинчийээччитэ уонна айанньыта Руаль Амундсен (1928 өлб.).
• 1928 — Роберт Шекли (Robert Sheckley) (2005 өлб.), аан дойдуга аатырбыт АХШ фантаст суруйааччыта.
• 1974 — Светлана Абрамова —— СӨ суверенитеты ыларыгар дьон оруолун, СӨ омугунан састаабын, өрөспүүбүлүкэҕэ урбаан үөскээһинин уонна быыбардары чинчийбит учуонай, социология билимин хандьыдаата.

• 1868 — Дмитрий Писарев, нуучча литэрэтиирэтин кириитигэ (1840 төр.). XIX үйэ 60-с сылларыгар нуучча литэрэтиирэтигэр Бүлүү куоракка көскө олорбут Чернышевскай уонна Добролюбов кэннилэриттэн үһүс улуу кириитик.
• 1987 — Акылбай Кунанбаев — хаһаах норуотун бэйиэтэ, хаһаах литэрэтиирэтин төрүттээччи Абай улахан уола.
• 2014 — Марина Попова (Эдьиий Марыына) (24.03.1926 төр.) — ырыаһыт, Саха АССР норуодунай артыыһа.