रोमन लिपि लिखावटको त्यो तरिका हो जसमा अङ्ग्रेजी सहित पश्चिमी र मध्य यूरोपको सारी भाषाहरू लेखिन्छन्, जस्तै जर्मन, फ्रांसिसी, स्पैनिश, पोर्चुगली, इतालवी, डच, नर्वेजियन, स्वीडिश, रोमानियाई, इत्यादि। यी बायाँबाट दाहिनेतर्फ लेखिन्छ।
रोमन लिपि ल्याटिन लिपि | |
---|---|
प्रकार | |
समयावधि | अन्दाजी 700 BC – present |
लेखन दिशा | बायाँ देखि दायाँ |
सम्बन्धित लिपिहरू | |
अभिभावक लिपिहरू | इजिप्टियन हाइरोग्लिफ्स
|
आईएसओ १५९२४ | |
आईएसओ १५९२४ | Latn (215), Latin |
युनिकोड | |
युनिकोड उपनाम | Latin |
अङ्ग्रेजीका अतिरिक्त लगभग सबै यूरोपीय भाषाहरू रोमन लिपिका केही अक्षरहरूमा अतिरिक्त चिह्न पनि प्रयुक्त गर्दछन्।
असलमा रोमन लिपि ल्याटिन भाषाका लागि नैं बनेको थियो, अथवा कि ल्याटिनको आफ्नो लिपि छ। यस कारण यसको हरेक अक्षर लगभग सधैं एउटा नैं उच्चारण दिन्छ (अङ्ग्रेजीको प्रकार गडबड-घोटाला हुँदैन)। अति-प्राचीन रोमन लिपि यी थिए -
स्वरका माथि समतल रेखा (Macron)को अर्थ हुन्थ्यो कि स्वर दीर्घ छ ,मा यसलाई लेख्नु जरूरी मानिदैनथ्यो। पछि यूनानी भाषाका उधारका शब्द लाउनका लागि यूनानी लिपिबाट यी अक्षर लिएका हुन् : K (क), Y (इयु), Z (ज)। व्यञ्जन "उअ"का लागि V प्रयुक्त गरिन लाग्यो र स्वर "उ"का लागि U। यसका पनि केही पछि J (य) र W (व) जुडे। साना अक्षरहरूका रूप (a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z) मध्ययुगमा आए। पश्चिम र मध्य यूरोपको सारा भाषाहरूले लिखावटका लागि रोमन लिपि अपनाए।रोमन लिपिमा लिखी भएको अङ्ग्रेजी र त्यसको उच्चारणमा धेरै अधिक गडबड घोटाला छ। यसको कारण हो:
अन्य यूरोपीय भाषाहरूमा लिखावट र उच्चारणमा उति भेद छैन, र यदि छ पनि त त्यसको राम्रा नियम छन्।
'Ck'बाट (Check) वा 'Q' (Cheque) हुन्छ।
रोमन वर्णमाला' वा ल्याटिन वर्णमाला धेरै युरोपेली र अन्य भाषाहरूमा प्रयोग गरिने वर्णमाला हो। यसको उत्पत्ति प्राचीन ल्याटिन भाषाबाट भएको हो, तर, थुप्रै भाषाहरू यसमा लेखिन्छ। यसमा मुख्यतया यी अक्षरहरू हुन्छन्:
अक्षर : | A | B | C | D | E | F | G | H | I | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | V | X |
उच्चारण (लातिनी) : | अ (आ) | ब | क | द | ए (ऍ) | फ | ग | ह | इ (ई, य) | ल | म | न | ओ (अ) | प | क्व | र | स | त | उ (ऊ, उअ) | क्स |
ठुला अक्षर | ||||||||||||
A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M |
N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z |
साना अक्षर | ||||||||||||
a | b | c | d | e | f | g | h | i | j | k | l | m |
n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | y | z |
रोमनहरूले प्रयोग गरेका ल्याटिन वर्णमाला:
चिह्न: | A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | V | X | Y | Z |
अक्षरको ल्याटिन नाम: | ā | bē | cē | dē | ē | ef | gē | hā | ī | kā | el | em | en | ō | pē | qū | er | es | tē | ū | ex | ī Graeca | zēta |
ल्याटिन नाम (आइ.पी.ए.): | [aː] | [beː] | [keː] | [deː] | [eː] | [ɛf] | [geː] | [haː] | [iː] | [kaː] | [ɛl] | [ɛm] | [ɛn] | [oː] | [peː] | [kuː] | [ɛr] | [ɛs] | [teː] | [uː] | [ɛks] | [iː 'graɪka] | ['zeːta] |
अरु भाषाहरूमा यस वर्णमालामा आधारित भिन्न अक्षरहरू छन्। तिमध्ये केही हुन: á é í ó ú à è ì ò ù ä ë ï ö ü ñ â ê ô ạ ẹ ị ọ ụ ã ẽ ĩ õ ũ ả ẻ ỉ ỏ ủ đ। केही भाषाहरू जसमा यस्ता परिवर्तित अक्षरहरू प्रयोग गरिन्छ: स्पेनी भाषा, एस्पेरान्तो, चेक भाषा, पोलिश भाषा, रोमानी भाषा र भियतनामी भाषा।
This article uses material from the Wikipedia नेपाली article रोमन लिपि, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). सामाग्री CC BY-SA 4.0 अनुसार उपलब्ध छ, खुलाइएको अवस्था बाहेकको हकमा। Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki नेपाली (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.