Usores ignoti vel ignotae hanc paginam protectam hoc tempore recensere non possunt.
Quaesumus ut emendationes in disputatione huius paginae proponas vel rationem propriam crees. |
Abecedarium Latinum est litteratura abecedaria nunc temporis quam latissime patens. Praeter ipsam linguam Latinam, hoc abecedarium adaptatum est ad Latinitatis prolem, linguas Romanicas, necnon et ad Germanicas, Celticas nonnullasque Slavonicas inde ab Aevo Medio, et denique ad plurimas Europae linguas. Recentius quidem, linguistae occidentales elegerunt potius abecedarium Latinum vel Abecedarium Phoneticum Internationale (quod et ipsum ab abecedario Latino ducit fere originem) cum transcribendae fuerunt linguae haud Europaeae vel normae litterariae eis tribuendae; vide exempli gratia commentarium de abecedario Adricano.
Origo abecedarii Latini a varietate occidentali abecedarii Graeci nuncupato Cumano oritur, vel una cum sua lingua iuxta cogitata alta a specie extranea, scientia quae non iam novitur.
Abecedarium Latinum ex his graphematis constat:
A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M |
N | O | P | Q | R | S | T | V | X | Y | Z |
a | b | c | d | e | f | g | h | i | k | l | m |
n | o | p | q | r | s | t | u | x | y | z |
In mythologia Romana Carmenta litteras Graecas a filio Evandro, Arcade e Graecia profugo, in Italiam ante Bellum Troianum invectas Latinae linguae notandae aptasse narratur. Hodie vero secundum opinionem multorum et doctorum hominum, abecedarium Latinum saeculo VII a.C.n. ex abecedario Etrusco ortum est, quod et ipsum nihil aliud fuisse videtur quam forma quaedam occidentalis abecedarii Graeci. Scriptura a laeva ad dextram currens a saeculo IV a.C.n ad memoriam nostram usque permansit.
Tempore colonialismi atque Christiani proselytismi, abecedarium transfretavit maria, atque in linguis Indoamericanis, indigenis Australianis, Austronesiis, Vietnamica, Malaica et Indonesiis quoque adhibitum est.
Initio viginti una litterae in abecedario Latino fuere: A, B, C, D, E, F, Z, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X. Littera C pro denotatione sonorum [k] et [g] utebatur, sonus [k] scriptus erat ope C, K, Q. Littera Z exclusa fuit ex abecedario anno 312 a.C.n. Circiter anno 230 a.C.n. littera G introducta est, etiam illo tempore C fuit denotatio principalis pro [k] (Q ante [u] adhibetur, K solum in perpaucis verbis praeservata). Litterae Y et Z initio saeculis I a.C.n. introductae sunt pro verbis originis Graecae, abecedarium viginti tres litteras habuit:
Littera | A | B | C | D | E | F | G | H | I | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | V | X | Y | Z |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nomen Latinum | ā | bē | cē | dē | ē | ef | gē | hā | ī | kā | el | em | en | ō | pē | qū | er | es | tē | ū | ex | ī Graeca | zēta |
Pronuntiatus Classicus (API) | /aː | beː | keː | deː | eː | ef | ɡeː | haː | iː | kaː | el | em | en | oː | peː | kʷuː | er | es | teː | uː | eks | iːˈɡraiːka | ˈzeːta/ |
Scriptores litteris J, U, et W a saeculis mediaevalibus uti solebant. (Illo tempore etiam litterae Latinae minusculae ortae sunt.)
Sic hodiernum abecedarium Latinum, viginti sex litteras habens, formatum est. (Modificationes abecedarii illius pro linguis nonnullis pluras litteras habent.)
Usu hodierno, voce "abecedario Latino" appellatur omnis deductio ab abecedario quo utebantur Romani. Haec varietates (e.g., abecedarium Italicum) litteras omittere possunt vel addere alias (e.gr. abecedarium Polonicum), litterarumque forma multarum mutata est decursu saeculorum, praesertim minuscularum.
Decursu temporis abecedarium Latinum adaptatum est ad usum aliarum linguarum quarum nonnullae phonemata habent quae ignorabantur a linguis quae primum adhibuerunt hoc abecedarium in litteratura sua. Hac de causa extensiones factae sunt huic abecedario cum opus fuit. Quae effinguntur mutata formae vel additis diacriticis, coniunctis aliquibus litteris per ligaturas vel novis formis confictis. Hae novae formae locum suum recipiunt in abecedario, ut postea patebit.
In lingua Anglica antiqua additae sunt eth ð litteraeque runicae thorn þ et wynn ƿ. Eth et thorn substituae sunt a th et wynn a nova littera 'w'.
In lingua Islandica moderna, et thorn et eth adhuc sunt in usu.
Non diu valuerunt in lingua Latina tres (litterae Claudianae).
Lingua Africana Hausa utitur tribus superadditis consonantibus: ɓ, ɗ et ƙ, quae sunt mutationes a b, d et g? quaeque adhibentur a linguistis in transcribendis quibusdam aliis sonis qui eis sunt similes.
Ligatura est coniunctio duarum vel plurium litterarum in novum glyphum. Exempla ligaturarum sunt Æ ab AE, Œ ab OE, ß ab ſs, vel Nederlandica ij ab i et j. Par ſs nihil aliud est quam duplex s. Prima pars ( ſ ) est quam appellamus s longam et secunda s regularis (s). Animadvertendum est ij maiusculis facere IJ (et non Ij).
Diacritica sunt signa quae adduntur litteris quibusdam quo declaretur mutatio pronuntiationis. Effectus uniuscuiusque pendet a lingua.
Alia sunt diacritica aliique usus quam hic descripsimus, quae omnia inspici possunt in Abecedariis a Latino derivatis.
Abecedarium Latinum | |
---|---|
Litterae basicae : | Aa | Bb | Cc | Dd | Ee | Ff | Gg | Hh | Ii | Jj | Kk | Ll | Mm | Nn | Oo | Pp | Qq | Rr | Ss | Tt | Uu | Vv | Ww | Xx | Yy | Zz |
Litterae cum signis diacriticis: | Àà | Áá | Ââ | Ää | Ãã | Āā | Ąą | Ăă | Çç | Ĉĉ | Čč | Ćć | Ðđ | Ďď | Èè | Éé | Êê | Ëë | Ęę | Ēē | Ĕĕ | Ėė | Ěě | Ĝĝ | Ğğ | Ġġ | Ģģ | Ĥĥ | Ħħ | Ìì | Íí | Îî | Ïï | Įį | İı | Ĩĩ | Īī | Ĭĭ | Ĵĵ | Ķķ | Ĺĺ | Ļļ | Ľľ | Ŀŀ | Łł | Ññ | Ńń | Ņņ | Ňň | Òò | Óó | Ôô | Öö | Õõ | Őő | Ǫǫ | Ōō | Ŏŏ | Ơơ | Ŕŕ | Ŗŗ | Řř | Śś | Ŝŝ | Şş | Șș | Šš | Țț | Ťť | Ŧŧ | Ţţ | Țț | Ùù | Úú | Ûû | Üü | Ũũ | Ūū | Ŭŭ | Ųų | Ůů | Űű | Ưư | Ŵŵ | Ýý | Ŷŷ | Ÿÿ | Źź | Žž | Żż |
Litterae supplementares: | Ǎǎ | Ȁȁ | Ȃȃ | Ææ | Ǽǽ | Ǣǣ | Åå | Ċċ | Ðð | DZDzdz | DŽDždž | Ɛɛ | Ʒʒ | Ǯǯ | Ȅȅ | Ȇȇ | Əə | Ȝȝ | Ǥǥ | Ǧǧ | Ƣƣ | Ƕƕ | IJij | Ǐǐ | Ȉȉ | Ȋȋ | Ǩǩ | ĸ | LJLjlj | LLll | ĿLŀl | NJNjnj | Ŋŋ | Œœ | Øø | Ǿǿ | Ǒǒ | Ȍȍ | Ȏȏ | Ɔɔ | Ȣȣ | | Ȑȑ | Ȓȓ | ſ | ß | Ʃʃ | Þþ | Ǔǔ | Ȕȕ | Ȗȗ | Ƿƿ | Ƶƶ |
This article uses material from the Wikipedia Latina article Abecedarium Latinum, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Textus sub CC BY-SA 4.0 praebetur nisi aliter indicatus. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Latina (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.