Չեխիա
Չեխիա (չեխերէն՝ Česko), պաշտօնական անուանումը Չեխական Հանրապետութիւն (չեխերէն՝ Česká republika), համառօտ՝ ՉՀ (չեխերէն՝ ČR), պետութիւն Արեւելեան Եւրոպայի մէջ։ Հիւսիսէն՝ սահմանակէն է Լեհաստանի, հարաւէն՝ Աւստրիոյ, արեւելքէն՝ Սլովաքիոյ, իսկ արեւմուտքէն եւ հիւսիս-արեւմուտքէն՝ Գերմանիոյ։ Պրահան՝ Չեխիոյ Հանրապետութեան մայրաքաղաքը, կը հանդիսանայ երկիրին ամէնէն մեծ քաղաքը եւ Եւրոպայի գլխաւոր զբօսաշրջային տեսարժան վայրերէն մէկը։ Անիկա կառուցուած է Վլտավա գետին վրայ։ Պրահայի բնակչութիւնը 1 մլն-էն աւելի է։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Չեխիա | |||||
| չեխ․՝ Česká republika | |||||
| |||||
 | |||||
| Երկիր |  Չեխիա | ||||
| Ներքին բաժանում | Փրակա, Կենտրոնաչեխական շրջան?, Հարավչեխական երկրամաս?, Պլզենի երկրամաս?, Կառլովի Վարիի երկրամաս?, Ուստեցկի տարածաշրջան?, Լիբերեցի երկրամաս?, Կրալովեգրադեցկի երկրամաս?, Պարդուբիցեի երկրամաս?, Վիսոչինի ծայրամաս?, Հարավային Մորավիայի շրջան?, Olomouc Region?, Moravian-Silesian Region? եւ Զլինի երկրամաս? | ||||
| Prime Minister of the Czech Republic? | Petr Fiala? | ||||
| Օրէնսդրական մարմին | Parliament of the Czech Republic? | ||||
| Հիմնադրուած է՝ | 1 Յունուար 1993 | ||||
| Առաջին յիշատակում | 9 դար | ||||
| Տարածութիւն | 78 866 քմ² ջրայինը 2 տոկոս | ||||
| Պաշտօնական լեզու | Չեխերէն | ||||
| Բնակչութիւն | 10 827 529 մարդ (1 Յունուար 2023)[1] | ||||
| Կը գտնուի ափին | Մորավա?, Thaya?, Olza?, Օդրա?, Opava? եւ Jizera? | ||||
| Ժամային գօտի | UTC+1 | ||||
| Շրջագայութեան պետ-համարագիր | CZ | ||||
| Անուանուած է | Չեխ | ||||
| Պաշտօնական կայքէջ | czechia.eu(անգլերէն) | ||||
Պատմութիւն
Պետութիւնը յառաջացած է երկու պատմական շրջաններու՝ Մոռավիոյ եւ Պոհեմիոյ, ինչպէս նաեւ Սիլեզիոյ մէկ մասին միաւորման իբրեւ արդիւնք։ Չեխական հողերուն մասին առաջին յիշատակումները կը վերաբերին Ք.Ե. Թ. դարուն։ Այդ օրերուն, այդ հողերուն վրայ յառաջացած է առաջին միաւորուած պետութիւնը՝ Պրժեմիսլովիչներու թագաւորութեամբ։ Այդ պետութիւնը կը կոչուէր Պոհեմիական Թագաւորութիւն։ Անիկա բաւական հարուստ եւ հզօր էր, սակայն ԺԵ. եւ ԺԷ. դարերուն ծագած կրօնական հակամարտութիւններու հետեւանքով, անիկա անկում կ'ապրի։ Որոշ ժամանակ մը ետք բոլոր հողերը կ'անցնին Հապսպուրկներու ազդեցութեան տակ եւ կը մտնեն Աւստրօ-հունգարական կայսրութեան կազմին մէջ։
Առաջին համաշխարհային պատերազմէն ետք՝ 1918-ին, Չեխիա, միաւորուելով Սլովաքիոյ եւ Անդրկարպատեան Ռուսիոյ հետ, կը հիմնէ նորանկախ Չեքոսլովաքիոյ հանրապետութիւն։ 1938-ին Միւնհենեան պայմանագիրով Սլովաքիա դուրս կու գայ Հանրապետութենէն, իսկ 1939-ին Գերմանիա կը գրաւէ ողջ Չեքոսլովաքիան, դարձնելով զայն Մոռավիոյ եւ Պոհեմիոյ ենթակայ։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին Գերմանիոյ պարտութենէն ետք, Չեքոսլովաքիա կ'անցնի Խորհրդային Միութեան ազդեցութեան տակ եւ մուտք կը գործէ ընկերային ճամբար։ 1968-էն շրջանառութեան մէջ կը մտնէ Պրահեան գարուն արտայայտութիւնը, երբ 21 Օգոստոսի գիշերը Վարշավեան պայմանագիրի անդամ խորհրդային հինգ հանրապետութիւններու զօրքերը կը հատեն Չեքոսլովաքիոյ սահմանը՝ ազատական տրամադրուած բնակչութիւնը ճնշելու նպատակով։ Փողոց կ'ելլեն շարքային քաղաքացիները։ Դիմադրութիւնը կը տեւէ ընդամէնը երկու օր, ապստամբութիւնը կը ճնշուի։ 1989 -ին Չեքոսլովաքիա Թաւշեայ յեղափոխութեան հետեւանքով կը շեղի զարգացման ընկերվարական ուղիէն։ 1 Յունուար 1993-ին երկիրը խաղաղ ձեւով կը բաժանուի երկու մասի՝ յառաջացնելով անկախ Չեխոյի եւ Սլովաքիոյ պետութիւններ։
Ծանօթագրութիւններ
This article uses material from the Wikipedia Արեւմտահայերէն article Չեխիա, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Արեւմտահայերէն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.