مردم بومی قاره آمریکا: بومیان قارهٔ آمریکا

منشأ سرخ‌پوست‌ها به آسیای شرقی بازمی‌گردد و سرخ‌پوست‌ها از نژاد زرد هستند، اما پیش‌تر می‌پنداشتند که یک گروه نژادیِ جداگانه‌اند. ابتدایی‌ترین مواجهه با سرخ پوستان در طول تاریخ مربوط به ارتباط تعدادی از دریانوردان وایکینگ است که از طریق جزایر شمال اقیانوس اطلس به قارهٔ آمریکا راه یافتند. کریستف کلمب، پس از اکتشاف و ورود رسمی به قارهٔ آمریکا با این گونهٔ نژادی مواجه شد. او ابتدا بر این باور بود که این گروه در واقع اهالی هند هستند.

سرخ‌پوستان
مردم بومی آمریکا

کل جمعیت
تقریباً ۷۰ میلیون
مناطق با جمعیت چشمگیر
مکزیک	۲۵/۷ میلیون
پرو	۱۴٫۴ میلیون
بولیوی	۶٫۸ میلیون
گواتمالا	۶ میلیون
اکوادور	۳٫۴ میلیون
ایالات متحده آمریکا	۳–۵ میلیون
شیلی	۲ میلیون
کانادا	۱٫۴ میلیون
کلمبیا	۱٫۴ میلیون
آرژانتین	۹۵۵٬۰۰۰
برزیل	۸۱۸٬۰۰۰
ونزوئلا	۵۲۴٬۰۰۰
هندوراس	۵۲۰٬۰۰۰
نیکاراگوئه	۴۴۴٬۰۰۰
پاناما	۴۵۰٬۰۰۰
پاراگوئه	۹۵٬۰۰۰
السالوادور	۷۰٬۰۰۰
کاستاریکا	۱۱۴٬۰۰۰
گویان	۶۰٬۰۰۰
گرینلند	۵۱٬۰۰۰
بلیز	۴۰٬۰۰۰ (مایا)
گویان فرانسه	۱۹٬۰۰۰
سورینام	۱۲٬۰۰۰–۲۴٬۰۰۰
دومینیکا	۳٬۰۰۰
سنت وینسنت و گرنادین‌ها	۲٬۰۰۰
ترینیداد و توباگو	۱٬۵۰۰
زبان‌ها
زبان‌های بومی آمریکا، انگلیسی، اسپانیایی، پرتغالی، فرانسوی، دانمارکی، آلمانی
دین
اساطیر اینویی مسیحیت

 

ورود سرخ‌پوستان به قارهٔ آمریکا را نزدیک به سی هزار سال پیش برآورد کرده‌اند. این اقوام در هنگام سرما و یخبندان از آسیا و از تنگهٔ برینگ وارد قارهٔ آمریکای شمالی شده‌اند و بعد از چندین نسل به جنوب آمریکا نیز راه یافتند. در کرانه‌های کالیفرنیا جامانده‌هایی احتراق آتش پیدا شده که طبق داده‌های باستان‌شناسی به ۲۵۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. زندگی مدرن و شهرنشینی در آمریکای باستان از حدود سال‌های برابر با میلاد مسیح آغاز می‌شود و در سال ۸۰۰ میلادی با تمدن مایا به اوج شکوفایی خود می‌رسد. در سال‌های پس از آن تمدن‌های دیگری مانند اولمک و آزتک در آمریکای شمالی و تمدن اینکا در آمریکای جنوبی سال‌های درخشانی را به‌ویژه در زمینهٔ معماری و هنر تجربه می‌کنند. با ورود اروپاییان در سال ۱۴۹۲ به قاره آمریکا در پی کشتارهای جمعی و شیوع بیماری‌های متعدد، تمدن‌های اینکا و آزتک کم‌ کم رنگ باختند و به نابودی دچارشدند. سرخ‌پوستان با ورود اروپاییان با بیماری‌های همه‌گیر، نابودی فرهنگ و از دست رفتن خاک روبرو شدند.

جنگجویان سرخ‌پوست کمابیش نام‌های برگرفته از خوی‌های جانوران دارند. نامهایی چون «گاو نشسته»، «اسب دیوانه» و «خرس ایستاده» نام‌هایی پرافتخار در تاریخ سرخ‌پوستان هستند.

 

هنر در میان سرخ‌پوستان آمریکا به‌ویژه در تمدن‌های موجود در آمریکای مرکزی اهمیت بسزایی داشت. دورهٔ هنری در آمریکای مرکزی از ۱۵۰۰ پیش از میلاد آغاز و تا سده ۱۶ مطابق با زمان فتح مکزیک به‌دست ارنان کورتس اسپانیایی ادامه می‌یابد؛ که اوج آن در دوره ۳۰۰ تا ۹۰۰ میلادی بوده‌است. هنر اصلی این گونه پیکرتراشی و تندیس‌سازی بود و امروزه تندیس‌ها و صورتک‌های بسیاری از آن دوره که به‌نظر می‌رسد کاربرد مذهبی داشته به جای مانده‌است.

 

در گوشه و کنار قارهٔ آمریکا آثار بایسته‌ای از تمدن‌های بشری به‌چشم می‌خورد که در میان آن‌ها نام تمدن تئوتی‌هواکان و تمدن قوم مایا، تمدن اولمک و تمدن اینکاها و در نهایت آزتک‌ها شهرت بیشتری دارد. بیشتر این شهرت به‌خاطر معماری‌های شگفت‌انگیزی‌ست که از ایشان باقی‌مانده‌است. وجود بناهای بلند و با شکل هندسی دقیق مانند بنای مونته آلبان در مکزیک و نیز زیگورات چیچن ایتسا نمونه ای از معماری این گونه است. در آمریکای جنوبی نیز ال دورادو یا شهر گمشدهٔ طلا و شهر باستانی کوسکو در پرو از دورهٔ تمدن اینکاها شناخته شده‌اند. اکثر این بناها با سرستون‌ها و تزئینات رنگی مختلف تزیین شده‌اند که عموم آنها طی چند صد سال رنگ باخته‌اند.

مایاها از نخستین اقوامی بودند که از خط بهره بردند. گونه‌ای خط هیروگلیفی اندیشه‌نگاشت از ایشان به‌جا مانده‌است که امروزه تقریباً رمزگشایی شده. مایاها همچنین بیش از هزار جلد کتاب که بیشتر آن‌ها تاشوی آکاردئونی بودند را از خود به جای گذاشته‌اند که امروزه تنها تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها به جامانده‌است و بیشتر آن‌ها یا در درازای زمان از میان رفتند یا به‌دست استعمارگران اروپایی از بین رفته‌اند.

 

در آمریکای باستان زبان‌های فراوانی رواج داشته‌است که همگی به عنوان اعضای خانوادهٔ زبان‌های التصاقی شناخته می‌شوند. اما تا کنون هیچ خویشاوندی نزدیکی میان زبانهای این گروه از اقوام با دیگر این دسته زبانها شناخته نشده. امروزه شمار گویش‌وران این زبان در مکزیک به ۲ میلیون نفر و در ایالات متحده به نزدیک ۱/۵ میلیون نفر می‌رسد. در کشورهای دیگری مانند گواتمالا، پرو، بولیوی، پاراگوئه، اکوادور، آلاسکا جمعیت بسیاری به یکی از زبان‌های بومیان آمریکایی گفتگو می‌کنند. این زبان‌ها در آمریکای مرکزی شامل ناهواتل (آزتکی نو) در ایالات متحده و مکزیک و زبان‌های مایایی در نواحی گواتمالا و پاناما همچنین گوارانی در برزیل و پاراگوئه، آیمارا و کچوا در بولیوی پرو و اکوادور می‌باشد. حتی زبان آیمارا در پرو و گوارانی در پاراگوئه طی برهه ای در دو دهه پیش به عنوان زبان بومی رسمی شناخته شده‌اند. گوارانی هم‌اکنون نیز در پاراگوئه زبان پراستفاده است.

برخی قبایل سرخ‌پوستان به مدت دو قرن در بردگی سفیدپوستان بودند. سران قبیله‌های سرخ‌پوست در کانادا با فرانسوی‌ها و انگلیسی‌ها پیمان‌نامه‌هایی امضا کردند تا صلح در مناطق سرخ‌پوستی برقرار شود.

سرخ‌پوستان کانادا

• آپاچی
• آزتک
• اینکا
• قوم مایا
• پوئبلو
• چیمو
• اولمک
• تولتک
• ناواهو

•  
  یک سرخ‌پوست درحال تعامل با رایانه در باهیا
•  
  نمونه صنایع دستی کهن سرخ‌پوستان آمریکا. کاسه سفالی واقع در موزه ایالتی آریزونا

• سرخ‌پوستان دیرین
• اقوام اولیه کانادا
• جنگ فرانسویان و سرخپوستان

• موزه ملی سرخ‌پوستان ایالات متحده آمریکا
• زبان‌های آتاباسکی

• گذری بر زندگی سرخ‌پوست‌ها (به فارسی):بخش یک در یوتیوب
• گذری بر زندگی سرخ‌پوست‌ها (به فارسی):بخش دو در یوتیوب