Chequia: Estáu d'Europa

El territoriu checu foi unificáu a caberos del sieglu IX pola dinastía de los přemyslitas. El Reinu de Bohemia foi un poder llocal significante, siendo'l rei de Bohemia ún de los siete electores del emperador del Sacru Imperiu Romanu.

Durante los quinientos años siguientes foi un reinu estable, centru de cultura ya educación n'Europa Central. Durante'l reináu de Carlos IV (1344-1378), Bohemia vivió la so dómina d'oru. Carlos IV convirtió a esta monarquía en la capital del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu. Nel añu 1348 fundó la Universidá Carolina de Praga, el centru d'estudios superiores más antiguu d'Europa Central.

 

 

Llueu de la muerte de Carlos IV entama un periodu de decaecimientu del reinu ya inestabilidá política. Ún de los fautores foren los conflitos relixosos como les guerres husites provocaes pola quema na foguera del reformista Jan Hus en 1415 nel Conceyu de Constanza. Dempués de la dinastía de los reis polacos Jagellón, foi elixíu en 1526 al tronu checu el Habsburgu Fernandu II. Con esti autu, y per cuasi cuatrocientos años, los Habsburgu ocuparon la corona checa, y per ende, pasó a ensamar parte del Imperiu Austriacu -postreramente Austrohúngaru-. Baxo'l réxime d'esa familia reinante, Bohemia sufrió guerres afaradores como la Guerra de los Trenta Años nel sieglu XVII y la Guerra de los Siete Años durante la dómina de la Reina María Teresa nel sieglu XVIII.

Dempués del colapsu d'Austria-Hungría tres de la Primer Guerra Mundial, los checos xunto colos sos vecinos los Eslovacos xuniéronse pa ensamar la república independiente de Checoslovaquia en 1918. Esti nuevo país contenía a una gran minoría alemana, lo que llevó a la disolución de Checoslovaquia cuando Alemaña anexó a esta minoría en virtú de los Alcuerdos de Múnich en 1938 y Eslovaquia declaró la so independencia. L'Estáu checu restante foi ocupáu polos alemanes en 1939.

Al finar la Segunda Guerra Mundial Checoslovaquia convirtióse nun Estáu socialista alliniáu cola Xunión Soviética. En 1968, una intervención armao de fuercies del Pautu de Varsovia terminó con una riestra de reformes empobinaes pol entós primer ministru Alexander Dubček, conocíes como la Primavera de Praga (en checu "Pražské jaro"), que tendíen según los sos partidarios a criar un "socialismu con face humano". En 1989 Checoslovaquia adoutó'l multipartidismu y entamó a dexar progresivamente la economía socialista, lo que se conoz como Revolución de Terciopelu. El 1 de xineru de 1993 Checoslovaquia dixebróse en dos por decisión parllamentaria. Dende entós, la República Checa, per un llau, y la República Eslovaca (o Eslovaquia), per otru, son dos países independientes.

La República Checa xunióse la OTAN en 1991 y a la Xunión Europea en 2004.

 

 

Ye una Democracia parllamentaria, que la so Constitución y la Carta de les llibertaes y Drechos Fundamentales (parte integrante na Carta Magna de la República Checa) foron ratificaes el 16 d'avientu de 1992, entraron en vixencia el primeru de xineru de 1993.

El drechu civil sofítase nel sistema llegal austro - húngaru. El sistema llegal alcuéntrase anguaño na estaya final d'armonización cola llexislación de la Xunión Europea.

El xefe d'Estáu - Presidente de la República, ye elixíu nes eleiciones indireutes poles dos cámares del Parllamentu na so sesión conxunta, el mandatu presidencial ye de 5 años.

El Gobiernu fórmase cada cuatro años, en bas de los resultaos algamaos nes eleiciones parllamentaries (partíu ganaor nes eleiciones o coalición ente los principales partíos ganadores). A la tiesta del gabinete gubernamental alcuéntrase el Primer Ministru (Presidente del Gobiernu), propuestu poles fuercies polítiqiues ganadores nes eleiciones y ratificáu pol Presidente de la República.

El so poder llexislativu sofítase nun Parllamentu de la República Checa, bicameral. La cámara de Diputaos tien 200 escaños, y les eleiciones parllamentaries fáense cada cuatro años, en bas a un sistema proporcional. El Senáu cunta con 81 senadores, elixíos pal periodu de 6 años (sistema mayoritariu). Una tercera parte del Senáu renuévase en eleiciones cada dos años.

El Ministeriu de Rellaciones Esteriores de la República Checa encamienta l'usu de la denominación "Chequia" (en checu Česko) pa cualesquier situación sacante nos documentos oficiales, y desea que se siga el mesmu patrón que con otros estaos, por exemplu, la República Francesa o el Reinu d'España, davezu conocíos como Francia y España, respeutivamente. Entá asina, magar que'l términu curtiu entama a usase, el términu entá nun tien reconocencia na cartografía, y el so reemplazu nun tiempu próximu nun paez columbrable.

La República Checa ta ensamada por 13 rexones (kraje en checu) y una ciudá capital (hlavní město), conseñada con un *:

 

Allugada n'Europa central, a unos 50 graos de llatitú Norte y 15 de llonxitú Este. Con una superficie de 78.864 km², comparable cola de Portugal, Austria o Irlanda, esti estáu tien una densidá demográfica de 131 habitantes por quilómetru cuadráu.

Nel interior del país apaecen llanades y mesetes llixeramente ondulaes, mentres que a lo llargo de la llende, sacantes nel sureste del país, írguinse cordoleres montañoses qu'ensamaben históricamente la llende natural de los denomaos Países Checos. El puntu más baxu ye la salida del ríu Elba del territoriu checu, mentres que'l más altu ye'l monte Sněžka, con 1.602 d'altor.

El bioma dominante ye la viesca templada de frondoses, magar que tamién s'alcuentra la viesca templada de coníferes nos Cárpatos. WWF dixebra'l territoriu de República Checa ente cuatro ecorrexones:

• Viesca de frondoses d'Europa occidental, nes tierres altes del oeste
• Viesca mixta de Panonia, nel sureste
• Viesca montana de los Cárpatos, nel cabu este
• Viesca mista d'Europa central, nel restu'l país

•   Wiki Commons tien conteníu multimedia tocante a República Checa.