Gabon
Gabon, offisjeel de Gaboneeske Republyk, is in lân yn West-Afrika.
| |||||
 | |||||
| Offisjele taal | Frânsk | ||||
| Haadstêd | Libreville | ||||
| Steatsfoarm | Republyk | ||||
| Ynwenners | |||||
| Munt | CFA-frank (XAF) | ||||
| Tiidsône | UTC 13 | ||||
| Nasjonale feestdei | 12 maart | ||||
| Lânkoade | GAB | ||||
| Ynternet | .ga | ||||
| Tillefoan | 241 | ||||
De haadstêd is Libreville.
Geografy
Lizzing
Gabon wurdt begrinzge troch:
- Ekwatoriaal Guinee en Kameroen yn it noarden;
- Kongo-Brazzaville yn it easten en suden.
- de Atlantyske Oseaan yn it westen.
Lânskip
Gabon leit by de evener en beskikt oer in tropysk klimaat. Meastepart fan it lân (om-ende-by 85%) is oerdekt mei reinwâlden.
Oan de kust lizze mangrovebosken dy't stadichoan oergeane yn in kustsavanne. Yn it binnenlân leit op goed 1.000 meter hichte in grut plato (it Birougou-berchtme) dat foar it grutste part bedekt is troch tropysk reinwâld. De heechste berch is Mont Ibûndy op 1575 meter hichte. It súdeasten fan it lân bestiet út drûch savannegebiet.
De langste rivier fan Gabon is de Ogooué.
Skiednis
Neidat de Portegezen yn de twadde helte fan 15e iuw de kust fan West-Afrika ûntdekt hienen, stiften Jeropeanen oan de kust hannelsposten foar grûnstoffen- en slavenhannel. Yn 1872 waard it gebiet fan it tsjintwurdige Gabon troch de Frânsken yn besit nommen. Gabon waard mei Kongo-Brazzaville, Sintraal-Afrikaanske Republyk en Tsjaad feriene ta de Frânske koloanje Frânsk Ekwatoriaal Afrika. Yn 1945 hearde it gebiet by de "Union Francaise" en yn 1960 waard it ûnôfhinklik. De nije grûnwet foarsjocht deryn dat om de fiif jier in nij parlemint keazen wurde kin en rjochtstreekse ferkiezings fan de presidint.
Demografy
Befolking
Gabon wurdt troch in grut ferskaat oan folken (sa'n 40 groepen) bewenne. De grutste etnyske groep is de Fang, ek wol Pangwe neamd, dêr't om-ende-by in tredde fan de befolking ta heart. Oare grutte folken binne de Adouma, Eshira, Kota en de Okande. Ien persint fan de befolking (15.000 oant 20.000 minsken) heart ta de pygmeeën, de earste bewenners fan Gabon.
Religy
It meastepart fan de befolking, sirka 60% is kristen, dêr't 52% fan roomsk-katolyk en 8% protestantsk is. Mar 1% fan de befolking is moslim. It oare part, 39% hinget in tradisjonele natoerreligy oan.
This article uses material from the Wikipedia Frysk article Gabon, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ynhâld is beskikber ûnder CC BY-SA 4.0, at net oars neamd wurdt. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Frysk (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.