Мексико: земја во Северна Америка

Државата на север се граничи со САД, на југ и на запад излегува на Тихиот Океан, на југоистокот се граничи со Гватемала, Белиз и Карипското Море, а на истокот излегува на Мексиканскиот Залив. Мексико се простира на површина од 2 милиони км² ( повеќе од 760.000 милји ) со што е петта држава по големина во Америка според вкупната површина и 14-тата најголема независна нација во светот. Со популација од 111 милиони граѓани го зазема 11-тото место според густината на населението во светот а тоа ја прави и најпопуларна Хиспанофонска држава. Мексико е федерација составена од 31 сојузна држава и еден федерален округ — престолнината Град Мексико.

Обединети Мексикански Држави Estados Unidos Mexicanos  (шпански)
Знаме Државен грб
Национален печат: Печат на Обединетите Мексикански Држави
Главен град (и најголем)		Град Мексико 19°03′N 99°22′W / 19.050° СГШ; 99.367° ЗГД / 19.050; -99.367
Службен јазик		шпански
Признаени регионални јазици		62 месни америдијански јазици
Демоним		Мексиканци (Мексиканец/Мексиканка)
Уредување		Федерална претседателска уставна република
•	Претседател	Енрике Пења Нјето
•	Секретар за внатрешни работи	Мигел Анхел Осорио Чонг
•	Претседател на Врховниот суд	Хуан Силва Меза
Законодавство		Конгрес
•	Горен дом	Сенат
•	Долен дом	Комора на делегати
Независност		од Шпанија
•	објавена на	16 септември 1810
•	признаена на	27 септември 1821
Површина
•	Вкупна	1,972,550 км2 (15-то место по големина на површината којашто ја зафаќа)
•	Вода (%)	2.5
Население
•	Попис 2010	112,322,757 (11-то место по бројот на населението во светот)
•	Густина	57 жит/км2 (142-та држава по густина на население во светот)
БДП (ПКМ)		проценка за 2011 г.
•	Вкупен	$1.629 милијарди (11-то место по бројот на БДП)
•	По жител	$15,113 (58-та)
БДП (номинален)		проценка за 2011 г.
•	Вкупно	$1.041 милијарди (13-та)
•	По жител	$9,489 (58-то место)
Џиниев коеф. (2010)		47.2 висок
ИЧР (2013)		▼ 0.756 висок · 71ва
Валута		Пезос (MXN)
Часовен појас		Официјални мексикански часовни појаси (UTC-8 до −6)
•	(ЛСВ)	варира (UTC-7 до −5)
Се вози на		десна страна
НДД		.mx
Повик. бр.		+52

Во Преткокумбовска Мезоамерика (територијата на којашто денес се простира Мексиско) многу од тамошните култури прераснале во напредни цивилизации како што се: Олмеците, Толтеците, Теотиваканите, Запотеците, Маите и Ацтеките пред нивниот контакт со Европејците. Во 1521 година, Шпанија ја освоила и ја колонизирала територијата во Теночтитлан, којашто била сметана за Поткралство Нова Шпанија. Подоцна, истата територија била преименувана во Мексико веднаш по признавањето на независноста во 1821 година. Периодот по прогласувањето на независноста бил окарактеризиран со економска нестабилност, Мексиканско-американската војна, Обединетите Држави отстапиле дел од територијата на Мексико, потоа со, Граѓанската војна, со две кралства и една домашна диктатура. Домашната диктатура кулминирала со Мексиканската револуција во 1910 година, а потоа и со продолжување на Уставот од 1917 година и откривање на тогашниот политички систем во државата. На изборите во 2000 година за првпат претседателството од Институционално-револуционерната партија го освои опозициската партија.

Мексико е еден од најголемите економски и регионални сили, од 1994 година е првата членка од Латинска Америка во Организацијата за економска соработка и развој(ОЕСР), и полека но сигурно го покачува приходот во државата . Мексико се смета за една од новите индустријализирани држави со големи потенцијали. Го зазема тринаесеттото место според најголемиот номинален БДП и единаесеттото место според најголемиот паритет на куповна моќ. Економијата е цврсто поврзана со партнерите на Северноамериканската зона на слободна трговија (НАФТА), а особено со Обединетите Нации. Мексико се рангира на петтото место во светот и на првото место во Америка во Списокот на светско културно и природно наследство на УНЕСКО со 31 локација, а во 2007 година беше на 10-тото место според списокот на најпосетени држави со 21,4 милиони меѓународни посети.

 

Кога Нова Шпанија извојувала независност од Шпанија било одлучено новата држава да биде именувана по нејзиниот главен град Град Мексико, којшто бил основан во 1524 година на местото на Мексико-Теночтитлан, некогашниот главен град на Ацтеките. Името потекнува од јазикот нахуати, меѓутоа неговото значење не е познато.

Ацтеките го користеле терминот Анахуак за да ја означат територијата којшто им припаѓала; се мисли на царството како целина, вклучувајќи ги и луѓето од племињата. Како таков, овој термин бил предложен за име на новата држава пред прогласувањето на неговата независност, како на пример во, Конгресот на Анахуанците, другото име за Конгресот на Чилипачинго.

Всушност Мексико бил нахуатски термин за средишниот дел од територијата на Царството на Ацтеките. Имено, терминот се однесувал на Мексиканската Долина, мексиканците и соседните територии коишто по прогласувањето на независноста од Нова Шпанија станале Мексиканска држава. Се смета дека овој термин е топоним за долината којашто настанала од примарниот етноним за Ацтечката тројна алијанса, или пак обратно. Исто така постои мислење дека името потекнува од Mextli, тајното име на богот на војната и патронот на Ацтеките, Huitzilopochtli, со што значењето на името Мексико е следното ’Место на коешто живеат Мештлите’.

Постои хипитеза која ни укажува на тоа дека зборот Мексико потекнува од зборот ‘mētzli’ (месечина), xictli (‘папок’,’центар’ и ‘син’), и наставката –co(место), со што го добиваме следното значење’Место во центарот на месечината’ или ‘Место во центарот на езерото Месечина’ (се мисли на езерото Текскоко). Систем на меѓусебно поврзани езера, во коишто Текскоко бил во центарот и имал форма на зајак( Ацтеките сметале дека месечината е во форма на зајак. Теночтитлан се наоѓал во центарот(или папокот) на езерото(или зајакот/месечината). Сепак постојат и многу други хипотези според кои името потекнува од Mectli, божицата на магијата.

Името на градот-држава бил транслитериран на шпанскиот јазик како México со фонетската вредност на X на средновековен шпански јазик, т.т. со безвучен посталвеоларен фрикатив/∫/. Тој звучи исто како и звучниот посталвеоларен фрикатив/z/, претставен со j, создаден со безвучниот веларен фрикатив/x/ во текот на шеснаесеттиот век. Ова довело до употреба на варијантата Méjico во многу публикации на шпански јазик, најповеќе во Шпанија, додека пак во Мексико и во другите шпански подрачја Мексико го спелувале со X (México).Во последните неколку години Шпанската Кралска Академија, којашто го регулира шпанскиот јазик, утврди дека и двете варијанти се прифатливи во шпанскиот јазик, но сепак повеќе се препорачува употребата на México. Повеќето публикации во шпанските подрачја се прпдржуваат на новата норма, иако во одредени случаи се користи алтернативната варијанта со ј (Méjico). Во англискиот јазик буквата x во México ја претставува согласната група/ks/.

Официјалното име на државата се менувало заедно со формата на нивната Влада. Во периодот од 1821- 1823 година и 1863-1867 година државата била позната како Мексиканска Империја (Imperio Mexicano). Сите три федерални конституции(1824, 1857 и 1917 година и сегашниот устав) го употребувале името Обединети Мексикански Држави (Estados Unidos Mexicanos). Терминот Република Мексико бил употребуван во Уставното право во 1836 година.

 

Древни култури

Најраните човечки остатоци во Мексико се делови од камени алатки пронајдени околу логорските огништа во Мексиканската Долина и радиојаглерод кој датира од пред 21.000 година п.н.е. Пред околу 9.000 години, древните мештани почнале да садат житни култури и ја започнале ‘земјоделската револуција’. Со текот на годините се развиле многу културно богати цивилизации. Помеѓу 1.800 и 300 години п.н.е., многу од претколумоовските мезоамеирнакси цивилизации како што се: Олмеците, Теотиваканците, Маите, Запотеците, Толтеците и Ацтеките, ја развиле својата култура околу 4.000 години пред нивниот прв контакт со Европејците.

На овие цивилизации им се препишуваат многу откритија како што се: архитектура (пирамидални храмови), математика, астрономија, медицина и теологија. Ацтеките биле познати по тоа што ги жртвувале луѓето за да ги задоволат боговите. Во екот на својот развој Теотиваканите имале едни од најголемите пирамидални изградби во Преткокумбовската Мезоамерика а бројот на нивната популација изнесувал повеќе од 150.000 луѓе. Според направените проценки, популацијата пред Шпанското освојување изнесувала помеѓу 6 до 25 милиони луѓе.

За време на Шпанската окупација, Теотиваканите не биле окупирани долго време иако нивното место на живеење било многу добро познато^{[се бара извор]}. Популацијата на Ацтечкото Царство и нивните претходници била сместена кај езерото Текскоко, коешто се наоѓа во Мексиканската Долина и каде што бил основан островскиот град Теночтитлан во 1325 година.

Нова Шпанија

 

Во почетокот на 16-от век, Ацтечката цивилизација ја нападнале и освоиле шпанците предводени од Ернан Кортес. Шпанските освојувачи ненамерно ја рашириле вариолата којашто ја пустошела Мезоамерика во 1520-тите години, убивајќи милиони Ацтеки заедно со императорот на којшто му била припишана победата на Ернан Кортес над Ацтечкото Царство^{[се бара извор]}. Територијата станала дел од Шпанската Империја и била именувана Нова Шпанија. Кортес повторно го изградил Град Мексико по опсадата на Теночтитлан во 1521 година. Голем дел од идентитетот, традицијата и архитектурата на Мексико била создадена во текот на колонијалниот период.

Независност

На 16 септември 1810 година, свештеникот Мигел Идалго и Костиља ја декларираше независноста од Шпанија во малото гратче Долорес, Гванахуато. Првата бунтовничка група ја формирал Идалго, [апетан на шпанската поткралска армија Игнасио Алјенде, капетанот на полицијата Хуан Алдама и ‘Судијката’ Хосефа Ортез де Домингез. Идалго и некои од неговите војници биле фатени и погубени од стрелачкиот одред во Чинахуаха на 31 јули 1811 година. По неговата смрт, водството го преземал свештеникот Хосе Марија Морелос, којшто ги окупирал клучните јужни градови.

Во 1813 година бил свикан Конгрес во Чилипачинго а на 6 ноември свечено била потпишана Декларација на независноста од Северна Америка. Морелос бил фатен и погубен на 22 декември 1815 година. Во следните години, востанието било пред пораз, но во 1820 година поткралот Хуан Руиз де Аподача испратил армија на чело со креолинскиот генерал Августин де Итурбиде наспроти трупите на Винсенте Гереро. Наместо тоа, Итурбиде му се придружил на Гереро и тие ги здружиле силите, и во 1821 година претставниците на Шпанската Круна и Итрибуде го потпишал ‘Договорот од Кордоба’ и ‘Декларацијата за независност на Мексиканската Империја’, со којашто била признаена независноста на Мексико само под условите од ‘Игуалскиот план’.

 

Августин де Итрибуде веднаш се прогласил себеси за владетел на Првото Мексиканско Царство. Поради големиот револт кон него во 1823 година биле прогласени Обединетите Мексикански Држави. Во 1824 година, била изработена Републиканскиот Устав и Гвадалупе Викторија станал првиот претседател на новородената држава. Првите неколку декади од периодот по независноста биле одбележани со економска нестабилност којашто довела до ‘Војната на ‘тестото’ ’ (Guerra de los pasteles) во 1836 година, и постојани расправии помеѓу либералите (поддржувачите на федералната форма на владеење) и конзервативците(коишто предлагале хиерархиска форма на владеење).^{[се бара извор]}

Генералот Антонио Лопес де Санта Ана, централист и ‘двократниот’ диктатор ги одобрил Седумте Права во 1836 година, со коишто била институцијализирана централната форма на владеење. Кога тој го забранил Уставот од 1824 година започнала Граѓанската војна и дури триВлади декларирале независност: Република Тексас, Република Рио Гранде и Република Јакатан.

Тексас успешно се изборил за својата независност и се соединил со Обединетите Нации. Расправијата околу границата[ ја предизвикала Американско-мексиканската војна, којашто започнала во 1846 година и траела цели две години. Војната завршила со Договорот Гвадалупе-Идалго, со кој Мексико бил приморан да отстапи половина од неговата територија на Обединетите Нации, вклучувајќи ги Калифорнија и Ново Мексико. Во 1854 година имало една помала размена на делови од територијата на јужна Аризона и Ново Мексико (Sale of La Mesilla). Војната на кастите во Јакатан, Востанието на Маите коешто започнало во 1847 година било едно од најуспешните модерни револти на Северноамериканските Индијанци. Маиските бунтовници ја одржале својата независност дури до 1930 година^{[се бара извор]}.

 

Незадоволството од враќањето на Санта Ана довело до либералниот ‘ Планот на Ајутла’ со што бил означен почетокот на една нова ера позната како Реформата (La Reforma). Веднаш по Реформата бил изработен нов Устав во 1857 година со кој била создадена секуларистичка држава, федерализмот бил воспотавен како форма на владеење, и многу други слободи. Откако конзервативците одбиле да го признаат Уставот, започнала Војната на реформите во 1858 година, во којашто и двете страни си имале свои сопствени Влади. Војната завршила со победа на Либералите, предводени од претседателот Бенито Хуарез. Во 1860 година Мексико било под воена окупација на Франција, којшто го формираше Втората Мексиканска Империја под власта на хабсбуршкиот надвојвода Фердинанд Максимилијан од Австрија со поддршка од Романокатоличкото свештенство и конзервативците, коишто подоцна ја сменија својата политика и им се придружија на либералите. Максимилијан подоцна се предал, бил суден и погубен на 19 јуни 1867 година.

Републиканскиот генерал Порфирио Дијаз во текот на Француската интервенција владеел со Мексико во периодот од 1876-1880 година а потоа и од 1884-1911 година во петте консекутивни реизбори. Овој периот е познат како Порфиријато, попознат по забележитените економски постигнувања, вложувањата во уметноста и науката, но исто така и во економската нееднаквост и политичка репресија^{[се бара извор]}.

20 век

 

Во текот на петтиот реизбор на Порфирио Дијаз била откриена изборна измама којашто ја предизвикала Мексиканската револуција во 1910 година и ја предводел Франциско Игнацио Мадеро Гонсалес.

Дијаз се откажал од својата функција во 1911 година а на неговото место дошол Маедиро кој бил отфрлен од народот и по две години бил убиен во државниот удар кој го предводел генералот на конзервативците Викторијано Хуерта. Овој настан повторно ја предизвикал Граѓанската Војна. Франциско Вилја и Емилијано Запата формирале свои воени сили а како трета сила се појавила уставната армија предводена од страна на Венустијано Каранза. Тој конечно и ставил крај на војната и направил огромни измени во Уставот донесен во 1857 година вклучувајќи во него исполнување на социјалните права и побарувачки на револуционерите. На тој начин тој го создал таканаречениот Устав од 1917 година. Според направените проценки се смета дека во војната биле убиени 900.000 од 15 милиони граѓани во 1910 година.

Каранза бил убиен во 1920 година. Неговиот наследник бил револуционерниот херој Алваро Обрегон, којшто пак подоцна бил наследен од Плутарх Елијас Калес. Обрегон бил реизбран во 1928 година меѓутоа бил убиен пред повторно да ја презеде власта. Во 1929 година, Калес ја основал Народната револуционерна партија (PNR), којашто подоцна била преименувана во Институционално-револуционерна партија(PRI). Со создавањето на партијата започнал период којшто е познат како Максимато а завршил со доаѓањето на функција на Лазаро Карденас. Карденас вовел многу економски и социјални реформи. Меѓу најзначајните реформи е ‘присвојувањето’(забраната на извоз) на нафтената индустрија на 18 март 1938 година коешто предизвикало дипломатска криза со државите чиишто граѓани ги загубиле своите бизниси со радикалните мерки на Карденас.

Во периодот помеѓу 1940 и 1980 година, Мексико постигнал значаен економски раст, којшто историчарите го нарекуваат ‘Мексиканско чудо’. Економијата продолжила да напредува додека социјалната нееднаквост останала како фактор на незадоволство. Исто така, Институционално-револуционерната партија станувала сè повеќе и повеќе авторитативна па дури и тиранска. (види Масакрот во Тлателолко 1068 година, се тврди дека биле убиени помеѓу 30-800 протестанти).

Изборните реформи и високите цени на нафтата следеле заедно со воспоставувањето на новата администрација на Луис Ечеверија. Лошото раководење со приходите довело до инфлација а потоа и во економска криза во 1982 година. Истата година, заедно со нафтата вртоглаво се зголемувале и каматните стапки, а Владата доцнела со отплаќање на својот долг. Претседателот Мигел де ла Мадрид прибегнал кон девалвација на валутата којашто резултирала со инфлација.

 

Првата неправилност во владеењето се појавила во 1980 година на монополистичката позиција на RPI. Ернесто Руфо Апел бил избран за гувернер во Долна Калифорнија. Во 1988 година, изборната измама го спречила кандидатот на левицата Карденас Солорзано да победи на државните претседателски избори, препуштајќи му го претседателството на Карлос Салинас де Гортари а тоа предизвикало масивни протести во Град Мексико.

Салинас започнал програма за неолиберални реформи коишто требале да го средат девизниот курс и да ја контролираат инфлацијата. Поради тоа, тие го потпишале договорот со Северноамериканската зона за слободна трговија (NAFTA), којшто стапил на сила на 1 јануари 1994 година. Истиот ден Запатистичката армија за национално ослободување (EZLN) започнала двонеделно бунтовништво против Федералната Влада коешто продолжило со ненасилно движење против неолиберализмот и глобализацијата.

Во декември 1994 година, месец по победата на Салинас над Ернесто Зедилјо, мексиканската економија била пред колапс. По брза интервенција одобрена од тогашниот американски претседател Бил Клинтон и огромни макроекономски реформи коишто ги започнал претседателот Зедилјо, економијата набрзина закрепнала со раст од дури 7% до крајот на 1999 година.

По 71 година владеење, Институционално-револуционерната партија изгубила на претседателските избори во 2000 година од Винсенте Фокс, член на противничката Партија на национална акција(PAN). Во 2006 година на претседателските избори бил прогласен за победник Фелипе Калдерон од PAN, со многу мала разлика од Андрес Мануел Лопес Обрадор од Партијата на демократската револуција(PRD). Како и да е, Лопес Обрадор учествувал во изборте и ветил дека ќе создаде ‘алтернативна влада’.

На претседателските избори во 2012 г., Калдерон ја губи власта и, на 1 декември 2012 на негово место застанува Енрике Пења Нјето од Институционално-револуционерната партија (PRI).

 

 

Обединетите Мексикански Држави се федерација чие владеење е претставничко, демократско и републиканско засновано на врвен систем според Уставот од 1917 година, Во Мексико постојат три нивоа на Влади, тоа се: Федералната Унија, државните влади и општинските влади. Според Уставот, сите држави во федерацијата мораат да имаат репоубликанска форма на владеење составена: извршна власт, претставена со гувернер со свој кабинет, законодавна власт составена од еднодомен конгрес и судската власт, во којашто спаѓа државниот Врховен суд за правда. Исто така, тие имаат и свои граѓански и судски кодови.

Дводомениот конгрес на Унијата, составен од Сенатот и Домот на пратениците, го уредува федералното право, има право да објави војна, наметнува такси, го одобрува државниот буџет и меѓународните договори, и ги ратификува дипломатските функции. Местата во федералното и државното законодавство се избираат со систем на паралелно гласање коешто вклучува мнозинство и пропорционална застапеност. Домот на пратениците на Конгресот на Унијата е составен од 300 пратеници избирани со мнозинство и 200 пратеници изберени по пат на пропорционална застапеност со затворени партиски листи. Државата е поделена на 5 изборни изборни единици. Сенатот е составен од 128 сенатори: 64 сенатори, по два за секоја држава и два за Федералниот округ, изберени од мнозинството; 32 сенатори назначени од мнозинството или веќе избраните сенатори (по еден за секоја држава и по еден на Федералниот округ), и 32 сенатори кои се назначени по пат на пропорционална застапеност со затворени партиски листи за коишто државата ја одобрува единствената изборна единица.

Извршната власт ја има претседателот на Обединетите Мексикански Држави којшто е шеф на државата и Владата, како и врховен командант на мексиканските воени сили. Претседателот го назначува Кабинетот и другите службеници. Тој е одговорен и за извршување и спроведување на правото во државата, и има право на вето.

Судската власт му припаѓа на Врховниот суд за правда, составен од единаесет судии назначени од Претседателот по одобрение од Сенатот, којшто ги спроведува правата и судските случаи во федералните надлежности. Други институции коишто му припаѓаат на судството се Изборната Комисија, Академските, Унитарините и Окружните комисии, и Советот за федерално судство.

Во текот на историјата на Мексико доминантни биле три политички партии во политиката на Мексико: Партија на национална акција(десничарска конзервативна партија основана во 1939 година којашто и припаѓала на Христијанската демократска организација на Америка), Институционално-револуционерна партија (централно- левичарска партија и член на Меѓународната социјална организација основана во 1929 година со цел да ги обедини сите раздори во Мексиканската револуција и да успее да одржи една хегемона власт во мексиканската политика) и Партијата на демократска револуција (левичарска партија основана во 1989 година, наследник на коалицијата на социјалистичките и либералните партии.

Надворешни работи

 

Со надворешните работи на Мексико управува претседателот на Мексико преку Министерството за надворешни работи. Принципите на надворешната политика се содржани во Член 89, параграф 10, којшто го вклучува следново: почитување на меѓународното право и легалната еднаквост на државите, нивниот суверенитет и независност, неинтервенирање во внатрешните работи на другите држави, мирно решавање на конфликтите, напредување на заедничката безбедност и активно учествување во меѓународните организации. Од 1930-те години па наваму, Доктрината Естрада е еден од најсуштинските додатоци на овие принципи.

 

Мексико е еден од земјите-основачи на неколку меѓународни организации, најповеќе со Обединетите Нации, Организацијата на Американските држави, Организацијата на Иберо-Американските држави, Агенција за забрана на употреба на јадрено оружје во Латинска Америка и Карибите (OPANAL), и Групацијата Рио. Во 2008 година, Мексико придонел во буџетот на Обединетите Нации повеќе од 40 милиони долари. Исто така, Мексико била единствената држава од Латинска Америка којашто била дел уште од 1994 година на Организацијата за економска соработка додека пак Чиле е во процесот на стекнување целосно членство. Мексико се смета за регионална сила и поради неговото присуство во најголемите економски групи како што се G8+5 и G-20. Во 1990 година Мексико побара реформа за проширување на групата од Советот за безбедност на Обединетите Нации и неговите работни методи со поддршка од Канада, Италија, Пакистан и девет други држави, коишто заедно ја формираа групата таканаречена Кафе клуб.

Веднаш по Војната за независност, вниманието на Мексико било воглавно фокусирано на Обединетите Нации, нивниот северен сосед, најголемиот трговски партнер, најмоќниот ‘играч’ во полутопката и светските работи. Мексиско го поддржа основањето на Кубанската влада во раните 1960-ти години, потоа Сандинистичката револуција во Никарагва во текот на 1970 година и левичарските револуционерни групи во Ел Салвадор во текот на 1980 година. Особено голем приоритет на Латинска Америка и Карибите им било даден во администрацијата на претседателот Филипе Калдерон.

Војска

 

Мексикански оружени сили се : Мексиканската Армија( којашто ја вклучува и Мексиканските воздухопловни сили), и Мексиканската морнарица. Мексиканските оружени сили одрживаат значителна инфраструктура, вклучувајќи можности за дизајн, пребарување, тестирање на оружја, возила, воздухопловтсво, поморски бродови, системи за одбрана и електроника, воена индустрија што произведува центри за таквите системи, модерни поморски бродоградилишта коишто изработуваат воени бродови и модерни проектилски технологии.

Во последните неколку години, Мексико ги подобри својата технологија, воените команди и информатичките структури. Отиде чекор напред во производството на свое оружје, проектили, воздухопловство, возила, тешка артилерија, електроника,, одбранбени систени, наоружување, воена индустриска опрема и наоружани поморски бродови. По 1990 година, кога војската учествуваше во војната на дрогата, се зголеми важноста за воздушното набљудување, воздухопловството, хеликоптерите, дигиталните технологии, модерна опрема за здравствена нега и брз транспорт на трупите.

Мексико е способен да произведува јадрени оружја, но ја ограничи таа можност со потпишувањето на Договорот од Тлателолко во 1968 година кога даде заклетва дека јадрената технологија ќе ја користи само во мировни цели. Во 1970 година Националниот институт за јадрено истражување на Мексико успешно ги преработи оружјата коишто содржат ураниумПредлошка:Failed verification којшто се користи во производство на јадреното оружје но во април 2010 година Мексико се сложи да го предаде преработениот ураниум на Обединетите Нации.

Во текот на историјата Мексико останувал неутрален кога станува збор за меѓународните конфликти со исклучок на Втората светска војна. Како и да е, во последниве неколку години некои политички партии му предложија на Мексико да направи измени во Уставот и да и дозволи на Мексиканската Армија, воздушните сили или морнарицата да соработуваат со Обединетите Нации во мировните мисии, или пак да им обезбедат воена помош на државите коишто официјално ја бараат.

Обединетите Мексикански Држави се федерација составена од 31 слободни и суверени држави, коишто формираат заедница со висок степен на судскат надлежност во секоја федерален округ и другите територии.

Секоја држава има свој устав, конгрес, и судство. Нивните државјани го избираат гувернерот преку избори. Тој има 6-годишен мандат, додека претставниците на нивните поединечни унилатерални државни конгреси имаат 3-годишен мандат.

Федералниот округ е посебна политичка управа којашто целосно и припаѓа на федерацијата а не на некоја од државите на федерацијата, и како таква има ограничена локална власт а поголема федеративна власт.

Државите се поделени на општини. Тие се најмалите административни политички заедници на државата предводени од градоначалник или претседател на општината (Presidente municipal), изберен од неговите сограѓани со просто мнозинство.

 

 

Мексико се наоѓа во јужниот дел на Северна Америка^{[се бара извор]}. Речиси целата територија на Мексико лежи на Северноамериканската плоча, а со еден мал дел од Мексико се простира на полуостровот Долна Калифорнија во Тихиот Океан и Кокосовата плоча. Некои географи ја вклучуваат и територијата источно од Истимус од Теуантепек (околу 12%) во територијата на Средна Америка. Геополитички гледано, Мексико се смета за дел од Северна Америка, заедно со Канада и Обединетите Нации.

Мексико се протега на територија од 1.972.550 км (761.606 милји) со што го зазема 14-то место по големина на површината. На Мексико му припаѓаат и приближно 6.000 км (2.317 милји) од островите на Тихиот Океан (вклучувајќи ги оддалечените острови Гвадалупе и Ревилјагигедо), Мексиканскиот Залив, Карибите, и Калифорнискиот Залив.

На север Мексико дели територија од 3.141 км (1.952 милји) со границата со Обединетите држави. Течението на реката Рио Браво дел Норте (позната како Рио Гранде) ја дефинира границата со Сиудад Хуарез источно од Мексиканскиот Залив. Низа природни и вештачки маркери ја скицираат границата на Обединетите Нации со Мексико западно од Сиудад Хуарез кон Тихиот Океан. На југот, Мексико дели територија од 871 км (541 милји) на границата со Гватемала и 251 км на границата со Белиз.

Низ Мексико поминуваат два планински масиви коишто се протегаат од север кон југ, коишто се познати како Источна Сиера Мадре и Западна Сиера Мадре. Тие се продолжение на Карпестите Планини кои се наоѓаат на северот на Северна Америка. Движејќи се од истокот кон западот во централниот дел се наоѓа Трансмексиканскиот вулкански појас попознат како Сиера Невада. Четвртиот планински појас е Сиера Мадре дел Сур, којашто се протега од Мичоакан кон Оаксака.

Поголем дел од централната и северната територијата на Мексико се протега во високи предели додека пак на највисоките врвови кои се наоѓаат на Трансмексиканскиот вуклански појас се: Орисаба (5.700 m, 18.701 стапки), Попокатепетл(5.462 m, 17.920 стапки), Истакуатл(5.286m, 17.343 спатки) и Невадо де Толука(4.577m, 15.016 стапки). Трите најголеми набори се наоѓаат долините помеѓу овие четири височини: Толука, Метрополската зона на Град Мексико и Пуебла.

Клима

 

 

Северниот Повратник државата ја дели на умерена и тропска зона. Деловите кои се наоѓаат северно од 24-тата паралела делови во текот на зима имаат посвежа температура. Додека пак деловите јужно од паралелата имаат постојана просечна температура во текот на годината која се менува само во повисоките делови од државата. Според тоа, Мексико има една од најразноврсните климатски системи во светот.

Областите јужно од 24-тата паралела со повиска надморска висина до 1.000m (3.281 стапки)(јужните делови од крајбрежните рамници меѓу кои и полуостровот Јакатан) имаат умерена температура помеѓу 24- 28˚C (75,2 – 82,4˚F). Температурите остануваат високи во текот на целата година. Разликата помеѓу летната и зимската температура изнесува само 5˚C ( 9˚F). Двете Мексикански крајбрежја, освен јужниот брег на Заливот Кампече и северниот дел на полуостровот Долна Калифорнија, се изложени на урагани во текот на летото и есента. Исто така, областите со пониска надморска висина кои лежат северно од 24-тата паралела се топли и влажни во текот на летото а имаат прилично посвежи температури во текот на зимата( 20- 24˚C или 68- 75,2˚F).

Поголемите градови на Мексико се наоѓаат во Мексиканската долина или во соседните долини со надморкса висина над 2.000m(6.562 стапки). Во овие предели температурата во текот на годината се движи помеѓу (16- 18˚C или 60,8- 64,4˚F) и посвежи вечерни температури низ целата година.

Во голем дел од Мексико, особено на северот, преовладува сува клима со повремени дождови додека во тропските низини на југот им припаѓа повеќе од 2.000 mm (78,7инчи) од годишните атмосферски врнежи. На пример, многу градови на северот, меѓу кои и: Монтереј, Ермосилјо и Мексикали имаат температури до 40˚C (104˚F) или пак над 40˚C во летниот период.Во Сонорската пустина температурата се искачува дури до 50˚C (122˚F) па и повеќе. Северниот дел на Мексико се одликува со голем број пустини.

Биоразновидност

 

 

Мексико е една од 18-те држави во светот со огромна биоразновидност. Со повеќе од 200.000 различни видови, Мексико е дом на околу 10-12% од светската биоразновидност. Мексико се наоѓа на првото место по разновидноста на влекачите со 707 вида, на второ место по разновидноста на цицачите со 438 вида, на четврто место по разновидноста на водоземците со 290 вида, и исто така на четврто место по разновидноста на флората со 26.000 вида. Мексико се смета за втора држава во светот по бројот на екосистемите и на четврто место по разновидноста на видовите. Приближно 2.500 видови во Мексико се заштитени со закон.

Во 2002 година, Мексико беше на второ место по уништување на шумите, веднаш по Бразил. Владата презеде иницијатива во доцните 1990-ти години да ја зголеми свеста кај луѓето и интересот за нивната држава и ценетата биоразновидност преку Државната комисија за знаење и употреба на биоразновидноста (Comisiόn Nacional para el Conocimiento y Uso de la Biodiversidad).

Во Мексико околу 170.000km2 (65.637 милји) се сметаат за ‘Заштитени природни области’. Тука се вбројуваат 34 резервни биосфери (непроменети екосистеми), 64 национални паркови, 4 природни споменици (вечно заштитени поради нивната естетска, научна и историска вредност), 26 заштитени области со флора и фауна, 4 области за заштита на природни извори (конзервација на почва, хидролошки басени и шуми) и 17резервати(зони богати со најразлични видови).

Мексико има богати традиционални кулинарски состојки како што се: чоколадо, авокадо, домати, пченка, ванила, гуава, chayote (вид мексиканска краставица), epazote (мексикански чај), camote (сладок компир), jίcama (мексиканска миризлива билка), тиквички,sapote (вид маслиново дрво), различни видови грашок, и уште поразноврсни пиперчиња, како што се habanero(хабанеро) и jalapeńo (халапењо). Многу од овие имиња потекнуваат од јазикот Nahuatl (нахуатл).

Мексикo се наоѓа на 13-тото место според номиналниот БДП и на 11-тото место според паритетот на куповната моќ. Просечниот годичен пораст на БДП-то во периодот од 1995-2002 година бил 5,1%. Странските долгови се намалиле на помалку од 20% со БДП. Од 2000-2004 година, сиромаштијата забележала намалување од 24,2% на 17,6% во урбаните делови во државата и од 42% на 27,9% во руралните области. Од 1990-тите години па наваму сè повеќе се зголемува присуството на средната класа. Според глобалната банкарска групација Голдман Сакс, до 2050-тата година Мексико ќе се најде на петтото место во списокот на врвните економии во светот.

По извештајот на Обединетите Нации направен во 2008 година просечниот приход во типичните урбани области изнесувал $26,654, што изнесува многу повеќе од напредните нации како што се Јужна Кореја или Тајван, додека просечниот приход во руралните средини (се однесува на средини оддалечени и само неколку милји) изнесувал само $8,403, број што се споредува со земјите во развој како што се Русија или Турција. Дневните минимални плати ги утврдува правото по зони: $57,46 мексикански пезоси($4,52USD), во Зона А(Долна Калифорнија, Федералниот округ, Мексико и поголемите градови), $55,84 мексикански пезоси($39USD) во Зона Б (Сонора, Нов Леон, Тамаулипас, Веркруз и Халиско), и $54,47 мексикански пезоси($4,29USD) во Зона В(сите останати држави).

Во 2006 година, трговијата со Обединетите Нации и Канада изнесуваше скоро 50% од вкупниот извоз на Мексико и 45% од вкупниот увоз. Во првите три декади, Обединетите Нации имале $46,0 милијарди трговски дефицит од Мексико. Во август 2010 година Мексико ја надмина Франција и се најде на деветтото место на списокот на должниците на Обединетите Нации. Комерцијалната и финанскиската зависност од Обединетите Нации е загрижувачка. Во 2004 година, платените износи на мексиканските граѓани коишто работеле во Обединетите нации придонеле речиси 0,2% на мексиканското БДП а тоа е еднакво на $20милијарди. Ваквиот приход на државата е сместен на десеттото место во списокот на приходи во Мексико веднаш по извозот на нафта, индустриските извози, домашни производи, електроника, тешка индустрија, автомобили, изградби, прехранбени производи, банкарски и финански услуги. Според централната банка на Мексико, платениот износ во 2008 година изнесувал $25 милијарди.

Мексико е најголемиот произведувач на автомобили којшто неодамна ги надмина Канада и Обединетите Нации. Индустријата произведува сложени технички делови и спроведува истражувачки и развојни активности. ‘Големата тројка’(General Motors, Ford и Chrysler) постојат уште од 1930-тата година додека Volkswagen и Nissan започнале со работа во 1960-тите години. Само во Пуебла постојат 70 места во коишто се произведуваат делови за Volkswagen. Помали компании со помало производство се DINA S.A., којашто произведува автобуси за речиси половина држава, и новата компанија Mastretta којашто ги произведува спортските автомобили Mastretta MXT.

Според Светската Банка, извозот на високата технологија во 2008 година изнесувал дури 17% од вкупниот извоз на Мексико. Исто така, компаниите MD Helicopters и Bombardier произведуваат хеликоптери и трговски млазни авиони во Мексико.

Голем процент од Американските брендирани домашни апарати всушност потекнуваат од Мексико но се продаваат под локалните бренд имиња. Во 2008 година, еден од секои четири апарати продадени во Америка бил со мексиканско потекло.

Исто така, во 2010 година на списокот на Forbes Global 2000 се најдоа дури 86 компании. Со тоа Мексико е првата и единствената држава од Латинска Америка којашто е вклучена во Светскиот владин обврзнички индекс (World Government Bond Index) или WGBI, во којшто се наоѓаат само најсилните светски економии.

Што се однесува на радиодифузната индустрија, најглавни телевизиски медиуми се Televisa, најголемата шпанска медиска компанија во сите шпански говорни подрачја, и TV Azteca.

Туризам

 

Мексико се наоѓа на 23-тото место на списокот на туристички земји и на првото место од државите од Латинска Америка. Најголем број туристи доаѓаат од Обединетите Нации и Канада.Исто така, голем број туристи доаѓаат и од Европа и Азија, а помал број туристи доаѓаат од Латино-Американските држави. Во 2008 година, според Индексот на патувачка и туристичка конкурентност Мексико го зазеде 5-тото место меѓу државите од Латинска Америка, а на 9-тото место во рамките на Америка.

Град Мексико е најатрактивниот град за туристите поради неговата Мезо-Американска историја и туристичките атракции како што се Сончевата пирамида и Месечевата пирамида. Тука се наоѓаат и плоштадот (Plaza de toros México) и Мексиканската националната палата (Mexican National Palace) и огромната Метрополитската катедрала (најголема на западната политопка којашто е изградена на Теокалскиот храм).

Гвадалахара, Халиско, е вториот најголем град по големина на популацијата во Републиката. Таа е домаќин на најпознатите мексикански традиции како што се: текилата, маријачите и коњаниците или мексиканските каубојци. Нејзината сличност со западноевропските држави измешана со модерна архитектура ја прави Гвадалахара уште поатрактивна за туристите. Заедно со Град Мексико и туристичките одредишта (Канкун, Акапулко, итн.), Гвадалахара е една од најпосетените градови во Мексико. Исто така и културниот живот во Гвадалахара е една од нејзините одлики. Тука спаѓаат големиот број музеи, уметнички галерии и театри кое се едни од главните атракции на градот.

Монтереј е основан при крајот на 16 век. Центарот на градот е најстароградскиот дел во градот и е опкружен со модерни соседства. Тука се наоѓаат најпознатите музеи во градот а и во целата држава, а тоа се: Музејот на мексиканската историја (The Museo de historia Mexicana), Музејот за современа уметност Монтереј (MARCO- Monterrey Museum of Contemporary Art), Метрополитскиот Музеј во Монтереј и Музејот на владината палата (Palacio de Gobierno). Популарно туристичко место е патеката покрај коритото на реката Санта Лусија, којашто го поврзува паркот Фундидора со Макроплаза, којшто е еден од најголемите плоштади во светот.

Енергија

Производството на енергија во Мексико го управуваат државните компании: Федералната комисија за електрична енергија и Pemex.

Pemex (Petrόleos Mexicanos), е државна компанија за истражување, екстракција, транспорт и маркетинг на сурова нафта и природен гас, како и рафинирање и дистибуција на нафтени производи и петрохемикалии, и е една од најголемите компании според годишните приходи. Таа заработува $86 милиони годишно. Тоа Мексико го сместува на шестото место во списокот на најголеми произведувачи на нафтата, којшто извезува 3,7 милиони барели дневно. Во 1980 година, извозот на нафта изнесувал 61,6% од вкупниот извоз на државата, а во 2000 година изнесувал само 7,3%.

Најголемата хидроелектрана во Мексико е браната Мануел Морено Торес(2.400MW) во градот Чикоасен, Чијапас, и се наоѓа на реката Грихалва. Оваа хидроелектрана се наоѓа на четвртото место во светот по нејзината продуктивност.

Огромниот сончев потенцијал се проценува на 5k Wh/m2 дневно коешто одговара на 5 кратно генерирање на електричната енергија. Моментално во Мексико постојат повеќе од 1 милион метри квадратни сончеви термални плочи, додека пак во 2005 година имало 115.000 метри квадратни сончеви фотогалвани. Се очекува бројот на сончевите термални плочи да достигне 1,8 милиони метри квадратни до 2012 година.

Сообраќај

Мрежната бетонирана сообраќајна лента се протегала на 116.803 км (72.577 милји) во 2005-тата година, 10.474 км (6.508 милји) од лентата биле автопатишта со повеќе коловозни ленти, од коишто на повеќето од нив се наплаќало(постоеле наплатни рампи). Но, и покрај тоа, потребите на граѓаните не биле соодветно задоволени. Поголемиот дел од домашниот транспорт биле автобуси кои патувале на долги релации.

Мексико беше една од првите држави од Латинска Амрика којашто започна со развојот на своите железнички станици чијашто мрежа покрива 30.952 км (19.233 милји). Секретаријатот за транспорт и комуникации моменталноПредлошка:When ја гради најбрзата железничка лента која ќе ги поврзува Град Мексико и Гвадалахара, Халиско. Возот којшто ќе патува 300 км/ч, ќе им овозможи на патниците да стигнат од Град Мексико во Гвадалахара за само 2 часа. Предвидено е проектот да чини 240 милиони пезоси, или 24 милијарди долари. Проектот ќе го финансира Мексиканската Влада и локалниот приватен сектор вклучувајќи го и најбогатиот човек на светот, мексиканскиот тајкун Карлос Слим. Владата на Јакатан исто така гради една ленти на локацијата Козумел-Мерида и Чичен Ица-Канкун.

Во 1999 година, Мексико поседувал 1.806 аеродроми, од кои 233 биле со бетонирани писти, а 35 од нив превезувале 97% од луѓето. Меѓународниот аеродром во Град Мексико е сè уште најголемиот аеродром во Мексико и се наоѓа на 44-тото место според големината во споредба со останатите аеродроми во светот и превезува 21милиони патници годишно.

Комуникации

 

Со телекомуникациската индустрија во Мексико доминира Телмекс( Teléfonos de Mexico), којашто се приватизираше во 1990 година. До 2006 година Телмекс ги распространи своите оператори во Колумбија, Перу, Чиле, Аргентина, Бразил, Уругвај и Обединетите Нации.Освен Телмекс, во Мексико постојат и телефонските оператори Акстел и Макском. Поради правописот на Мексико, приклучувањето на телефонски услуги во планинските делови е многу скапо, и бројот на телефонски линии по жител е многу мал во споредба со другите Латино Американски држави. Како и да е, 82% од мексиканците кои имаат над 14 години поседуваат мобилен телефон. Мобилната телефонија овозможува пристап во сите области и има пониска цена. Мобилната телефонија е дупло пораспространета од фиксната телефонија, со дури 63 милиони линии.Владата ја регулира телекомуникациската индустрија преку Кофетел(Comisίon Federal de Telecomunicationes).

Мексиканскиот сателитски систем е домашен и оперира со 120 станици на планетата. Постојат исто така и рапространети радио микробранови и значителна употреба на оптички влакна и коаксијални кабли. Со мексиканските сателити управува Satmex( Satélites Mexicanos), тоа е приватна компанија, водечка компанија во Латинска Америка којашто им служи и на Северна и Јужна Америка. Овозможува емитирање, телефон и телекомуникација на 37 држави во Америка, од Канада до Аргентина. Со помош на партнерствата на Satmex обезбедува подобра врска со Услугите за обезбедување интернет и Услугите за дигитално емитување. Satmex има свој сопствен сателит дизајниран и направен во Мексико.

Мексико пополека станува еден од најголемите произведувачи на комуникациската технологија. Во 2008 година Мексико има произведено повеќе од 130 милиони мобилни телефони со што застана на третото место во списокот на најголемите производители и исто така во 2008 година Мексико ги надмина Кина, Јужна Кореја и Тајван и застана на водечката позиција во производството на современите мобилни телефони smartphones.

Употребата на радиото, телевизијата и интернетот преовладува во Мексико. Постојат приближно 1.410 радио станици и 236 телевизиски станици (вклучувајќи ги и репетиторите). Најпопуларните телевизии во индустријата се Televisa (најголемата шпанска медиска компанија распостранета низ сите држави со шпанско говорно подрачје) и TV Azteca.

Наука и технологија

 

Државниот автономен универзитет на Мексико (Universidad Nacional Autόnoma de México-UNAM) бил официјално основан во 1910 година. Овој универзитет е еден од најважните институти за високо образование во Мексико. UNAM обезбедува првокласно образование во науката, медицината и инженерство. Во првата половина на 20 век биле основани многу научни институти и нови институти за високо образование, како што е Политехничкиот државен институт (основан во 1936 година). Поголем дел од новите истражувачки институти биле основани во рамките на UNAM. Дванаесет институти биле интегрирани во UNAM од 1929 до 1973 година. Во 1959 година, Мексиканската Академија за науки била создадена за да ги координира научните напори помеѓу универзитетските професори.

Во 1985-тата година Родолфо Нера Вела станал првиот мексиканец којшто стапнал во вселената како дел од STS-61-B мисијата. Во 1995 година, мексиканскиот хемичар Марио Х. Молина ја подели Нобеловата награда за хемија заедно со Пол Ј. Круцен и Ф. Шервуд Роланд за хемиските испитувања во атмосферата, поточно кажано за формирањето и уништувањето на озонот. Молина, којшто е поранешен студент на UNAM, е првиот мексиканец добитник на Нобеловата награда за наука.

Во последните години, најголемиот проект во Мексико е изградбата на Огромниот милиметарски телескоп (Gran Telescopio Millimétrico, GMT), најголемиот и најчувствителниот телескоп во светот. Микроскопот е дизајниран за наблудување на областите во вселената покриени со ѕвездена прашина.

Голем процент од американските брендирани апарати за домаќинство всушност потекнуваат од Мексико но се продаваат под локалните брендирани имиња. Поточно во 2008 година еден од четири продадени апарати за домаќинство биле со мексиканско потекло. Според проценката на Светска Банка, приозводството на висока технологија претставувало 22% од вкупниот годишен БДП во 2000 година во Мексико. Од 1990-тите години па наваму Мексико произведува модерни автомобили на странските компании (воглавно BMW и Mercedes-Benz), и за домашните корпорации, како што е Mastretta.

Според студијата на Карнеги осигурувањето, Мексико се наоѓа меѓу земјите во развој коишто бргу се приспособуваат на странските технологии а сето тоа се должи на образовните достигнувања и инфраструктурата.

Врз основа на податоците со коишто управува Scopus, библиографски податоци за наука. Шпанскиот портал SCImago го сместува Мексико на 18-тото место по бројот на научните достигнувања(со 82.792 научни публикации), и на 34-тото место според h-index. И двете позиции биле одредени во перидот од 1992-6 година.

Електронската индустрија во Мексико вртоглаво се зголеми во последната декада. Во 2007 година Мексико ја надмина Јужна Кореја и стана вториот по ред производител на телевизори, додека пак во 2008 година ја надмина Кина, Јужна Кореја и Тајван и стана најголемиот производител на smartphones во светот. Дури половина милион (451.000) студенти се запишуваат во програмата за електронско инженерство со додатни 90.000 студенти коишто дипломираат во програмата за електронско и техничко инженерство секоја година со што Мексико има половина милион (580.000) ИТ професионалци вработени во 2007 година. Во 2005-тата година, според Светската Банка, производството на висока технологија претставувало дури 19,6% од мексиканската економија. Исто така, Мексико располага со голем број Оригинални произведувачи на електроника (ODMs) и Оригинално производтсво на опрема (OEMs), компании коишто произведуваат или дизајнираат производи наменети за други држави, на пример за Lanix, најголемиот производител Playstation 3 за Sony.

На неодамна спроведениот попис на населението во 2010 година во Мексико беше избројано население од 112.322.757 државјани, со што Мексико стана најгусто населената држава со шпанско говорно подрачје во светот.

Во Мексико преовладува шареноликоста во етнички поглед. Културата на староседелците и европските доселеници е споена во еден единствен национален културен идентитет. Всушност, мексиканскиот национален идентитет се заснова на европската култура заедно со примеси од културата на староседелците. Процесот на формирање на мексиканската култура е попознат како местизахе (mestizaje), алудирајќи на измешаното биолошко потекло на повеќето мексиканци. Мексиканските политичари и реформатори Хосе Васконселос Калдерон и Мануел Гамио имаат голема заслуга за создавањето на мексиканскиот национален идентитет според концептот на местизахе. Терминот местизахе (mestizaje) се користи често во литературата кога се објаснува за мексиканскиот социјален идентитет и е од огромно значење за социо-културните, економските, расистичките и биолошките културни компоненти и поради тоа се избегнува употребата на овој термин во пописот на населението во Мексико. Околу 60% од населението се изјасниле дека имаат мешано потекло, 30% се староседелците и 10% од нив се изјасниле како белци во пописот на населението во Мексико во 1921 година.Во 2004-тата година, Мексиканската влада го основаше Националниот институт за геномска медицина (National Institute of Genomic Medicine) којшто го отпочнал Мексиканскиот проект за геномска разновидност. Во мај 2009 година Институтот објави еден извештај за најголемото геномско проучување за 300 местоци во мексиканското население. Во извештајот се наведува дека повеќе од 80% од населението се местоци и дека пропорциите од Европејците и староседелците се речиси исти. Во проучувањето презентирано од Американското општество за човековата генетика покажа дека (врз основа на гени), во просек местизо мексиканците се 58,96% Европејци, 31,05% ‘Азијци’, и 10,03% Африканци. Во Сонора се покажа најголемото присуство на европската култура (70,63%) а во Гереро се покажа најмалиот придонес со 51,98% каде што е забележана највисока присутност на азиската култура (37,17%). Африканското присуство варира од 7,8% во Сонора до 11,13% во Веракрус. Околу 80% од мексиканското население припаѓа на местиците (т.е.дел од населението е измешано).

Категоријата ‘староседелци’ можеме да ја дефинираме како луѓе според лингвистички критериум вклучувајќи ги во оваа група само луѓето коишто зборуваат еден од 62 древни јазици, или пак луѓе коишто сметаат дека нивните предци живееле тука, без разлика на тоа дали го зборуваат јазикот на нивните предци или не. Според Националната Комисија за развој на локалните народи во Мексико во 2005 година во Мексико живееле 10,1 милиони староседелци а тоа е 9,8% од населението.

Понекогаш зборот ‘mestizo’ се употребува за луѓе со мешана локална и европска крв. Ваквата употреба не соодветствува со мексиканската социјална реалност според којашто само староседелците можат да се нарекуваат местици и покрај тоа што го одбиваат своето генетско наследство и не зборуваат на нивниот јазик, додека пак луѓето коишто имаат мал процент локално наследство ќе се сметаат за староседелци само поради тоа што тие го зборуваат нивниот јазик или пак се идентификуваат себеси во културното наследство на староседелците.

Мексико е најголемиот извор на имигранти во Обединетите Нации. Речиси 9% од населението родено во Мексико сега живее во Обединетите Нации. Во 2006 година, 28,3 милиони американци се изјасниле дека имаат мексиканско потекло. Во Пописот на населението 2000 година, мнозинството од 47,3% од мексиканските американци се изјасниле како ‘белци’; другите се изјасниле дека и припаѓаат на ‘некоја друга раса’ и се декларирале како местици(европски/ индиски) со 45,5% од мнозинството.

Исто така, Мексико е дом на голем број американски граѓани (бројката е проценета на 1 милион во 1999 година). Аргентинската заедница се смета за втора по големина во Мексико со околу 30.000 и 150.000 аргентински државјани. Во Мексико има и голема либанска заедница, којашто брои 400.000 членови. Во октомври 2008 година, мексиканците се договориле да ги депортираат кубанците преку својата држава и ги носеле во Обединетите Нации. Голем број американски мигранти коишто ја преминуваат западната граница на Гватемала и одат во Мексико, владата ги депортира секоја година. Мал број илегални имигранти доаѓаат во Мексико од Еквадор, Куба, Кина, Јужна Африка и Пакистан.

Јазици

 

Во Мексико нема уставен службен јазик. Тука живее најголемото население со шпанско говорно подрачје во светот. Речиси третина од шпанците чиј мајчин јазик е шпански живеат во Мексико.

Приближно 5,4% од населението зборува на локалниот мексикански јазик а 1,2% не зборуваат на шпански јазик. Староседелците ги добиваат јавните услуги и документите на нивниот мајчин јазик. Националната Комисија за развој на локалните народи го признава јазикот на Кикапу, којшто потекнува од Обединтетите Нации, и јазикот на гватемалските индијанци.

Освен овие имигрантски групи, во Мексико живеат и 80.000 менонити со германскиот јазик како мајчин јазик.

Религија

Во Пописот на населението во 2010 година кој го спровел Националниот институт за статистика и географија биле истакнати резултати според кои главната религија во Мексико е католичката религија со 82,7% од населението, додека 9,7% (10.924.103) им припаѓаат на христијанските религии, вклучувајќи ги и евангелистите (5,2%), пентекосталистите (1,6%), други протестанти (0,3%), јеховини сведоци (1,4%), адвентистите од седмиот ден (0,6%) и приврзаниците на Мормонската Црква (0,3%). Околу 172.891 државјани (или помалку од 0,2%) им припаѓаат на други нерелигиозни христијански религии, 4,7% се декларирале како атеисти додека пак 2,7% биле неопределени.

Со број од 92.924.489 католици, Мексико стана втора држава со најголема Католичка Заедница во светот, веднаш после Бразил. 47% од нив постојано присуствуваат на неделните миси. Сите мексикански градови и села секоја година празнуваат за денот на локалните светци-заштитници^{[се бара извор]}. Тие го празнуваат денот на Девица Гвадалупе, светецот-заштитник на Мексико го слават на 12 декември секоја година и се смета за еден од најрелигиозните празници во нивната држава^{[се бара извор]}.

На Пописот на населението во 2010 година беа избројани 314.932 приврзаници на Мормонската Црква, и покрај тврдењата на Црквата во 2009 година дека во Мексико има повеќе од еден милион регистрирани членови. 25% од регистираните членови присуствуваат на неделната причест иако овој број варира постојано.

Присуството на евреите во Мексико датира уште од 1521 година, кога Ернан Кортес ги освоил Ацтеките. Според Пописот на населението од 2010 година, во Мексико живеат 67.476 евреи. Само мал дел од популацијата на Мексико му припаѓа на исламот. Нив ги има најповеќе во Тореон, Коауила, и во Сан Кристобал де лас Касас во областа Чијапас каде што живеат дури 300 муслимани. Исто така на пописот 18.185 мексиканци се изјасниле дека им припаѓаат на Источните религии, поточно на будистичката религија.

Метрополски области

Метрополските области во Мексико традиционално се дефинирани како група општини коишто соработуваат меѓусебно а особено околу главниот град. Во 2004 година, заедничките сили на Националниот совет на населението (National Population Council), Националниот институт за статистика и географија (National Institute of Statistic and Geography) и Министерството за социјален развој (SEDESOL) ги дефинираа метрополските области:

• група од две или повеќе општини во коишто живее население од најмалку 50.000 жители и се наоѓаат во урбани области. Тие се простираат преку границата на општината и е под директно влијание на други подоминантни урбани области коишто имаат висок степен на социјална и економска интеграција или пак се од големо значење за урбаната политика и администрација; или
• единствена општина во која населението има најмалку еден милион жители (и не ги преминува границите на својата општина); или
• град со население од најмалку 250.000 жители коешто формира конурбација со други градови во Обединетите Нации.

Мексиканската култрура ја одразува комплексноста на историјата на државата помешана со предхиспанските цивилизации и шпанската култура, наследена по 300-годишната шпанска колонизација на Мексико. Исто така, во мексиканската култура има многу ‘примеси’ од културните елементи на Обединетите Нации.

Во Порфириската ера (el Porfiriato), последниот квартал на 19 век и почетокот на 20 век, бил забележен напредок во економијата и мирот во државата. По четири декади поминати без војна, во Мексико почнала да се развива филозофијата и уметноста, коишто ги промовирал самиот претседател Дијаз. Оттогаш па наваму посебно се истакнува периодот на Мексиканската револуција, мексиканскиот културен идентитет се формирал во периодот на местиците, односно на староседелците (Индијанците). Мексико е дом на многу различни етнички групи коишто заедно го формираат мексиканскиот народ. Хосе Васконселос во неговото дело ‘Космичка раса’ (La Raza Cόsmica-1925 година) ја дефинира мексиканската култура како мешавина од разни раси не само биолошки туку и културни. Возвишувањето на местиците било револуционерната идеја која строго се противела на создавањето на една чиста супериорна раса распространета во Европа во тоа време.

Литература

 

Литературата во Мексико ги влече своите корени од староседелците од Мезоамерика. Најпознатиот предхиспански поет е Netzahualcoyotl. Модерната мексиканска литература била под големо влијание на шпанската колонизација во Мезоамерика. Поетите коишто се издвојувале во колонијалниот период се Хуан Луис де Аларкон и Сестра Хуана Инес де ла Круз.

Инспириран од големиот број етнички групи во Мексико, Хосе Васконселос во неговиот труд ‘Космичка раса’(1925 година) го дефинира Мексико како мешавина од разни раси, не само биолошки туку и културни.

Други попознати мексикански поети се: Алфонсо Рејес, Хосе Јоакин Фернандес де Лизарди, Игнацио Мануел Алтамирано, Карлос Фуентес, Октавио Паз (Добитник на Нобелова награда за литература), Ренато Ледук, Карлос Монсиваис, Елена Понјатовска, Маријано Азуела( Los de abajo) и Хуан Рулфо (Pedro Páramo). Бруно Травен со делото ‘Canasta de cuentos mexicanos’, ‘El tresoro de la Sierra Madre’ (Богатството на Сиера Мадре).

Ликовна уметност

 

Во пост-револуционарниот период во ликовната уметност особено се истакнале следниве модерните ликовни уметници: Фрида Кало, Диего Ривера, Хосе Клеметне Орозко, Руфино Тамајо, Фредерико Канту Гарза, Давид Алфаро Сикеирос и Хуан О’Горман. Диего Ривера е најреномираниот уметник во мексиканскиот мурализам (ѕидна уметност). Тој ја нацртал ѕидната слика Човекот на крстопатот (Man at the Crossroads) во Центарот Рокфелер во Њујорк којашто по една година била уништена поради портретот на рускиот комунистички водач Ленин. Дел од делата на Ривера се наоѓаат во Мексиканската Национална Палата и во Палатата за Современа Уметност.

Мезоамериканската архитектура е особено забележителна по пирамидите коишто освен во Древниот Египет можат да се сретната и тука. Во Шпанската колонијална архитектура преовладува контрастот од едноставна и цврста градба и барокната декорација извезувана во Шпанија. Во Мексико, како центар на Нова Шпанија, се наоѓаат градби конструирани во овој стил.

Кино и медиуми

Мексиканските филмови од Златното време (периодот помеѓу 1940-тите и 1950-тите години) се најдобриот пример за Латиноамериканските филмови, со огромна филмска индустрија којашто гордо стоела рамо со рамо со Холивуд своевремено. Мексиканските филмови се извезувани и изложувани насекаде во Латинска Америка и Европа. Филмот Марија Канделарија (1944 година) на Емилио Фернандес е првиот мексикански филм добитник на Златна палма на Канскиот филмски фестивал во 1946 година, на премиерното одржување на фестивалот по Втората светска војна. Познатиот режисер со шпанско потекло Луис Буњуел во периодот од 1947 до 1965 година ги режираше ремек-делата Заборавените (1949), Виридиана (1961) и Ангелот-уништувач (1963). Познати глумци и глумици од овој период се Марија Феликс, Педро Инфанте, Долорес дел Рио, Хорхе Негрете и комичарот Фортино Марио Алфонсо Морено Рејес, попознат како Кантинфилас.

Поновите филмови, како што се Како вода за чоколадо (1992 година), Хронос (1993), И твојата мајка исто така (2001), Злосторството на отецот Амаро(2002), Лавиринтот на фаунот (2006) и Вавилон (2006) се филмови со современи теми, и се меѓународно признаени, дури и на Канскиот филмски фестивал. Мексиканските режисери Алесандро Гонсалес Ињариту (Кучешки живот, Вавилон), Алфонсо Куарон ( Потомци, Хари Потер и Затвореникот од Азкабан), Гуљелмо дел Торо, Карлос Карера (Злосторството на отецот Амаро) и сценаристот Гуљелмо Ариага се моментално најпознатите филмски режисери и сценаристи.

Двете најголеми телевизиски мрежи во Мексико се Телевиса (Televisa) и ТВ Ацтека (TV Azteca). Televisa е воедно и најголемиот производител на содржини со шпанскиот јазик во светот и најголемата телевизиска мрежа со шпанско говорно подрачје. Grupo Multimedios е уште еден медиски конгломерат чиишто медиски обраќања се одвиваат на шпански јазик и се емитува низ Мексико, Шпанија и Обединетите Нации. Сапуниците( telenovelas) се преведени на многу јазици и се гледани насекаде низ светот со имиња како што се: Вероника Кастро, Лусија Мендез, Лучеро и Талија.

Музика

 

Мексиканското општество ужива разновидна колекција музчки жанрови, со што ја истакнува разноликоста на мексиканската култура. Во традиционалната музика спаѓаат маријачите( Mariachi), банда (Banda), нортењо (Norteno), ранчера (Ranchera) и коридос (Corridos), но мексиканците ја слушаат и современата музика како поп, рок музика итн. и на англиски и на шпански јазик. Во Мексико се наоѓа и најголемата медиска индустрија во Латинска Америка, од којашто се излезени популарните мексикански уметници кои се познати и во Централна и Северна Америка и во делови од Европа, особено во Шпанија. Најпопуларните мексикански пејачи се Талија, Луис Мигел, Алехандро Фернандес, Хулиета Венегас и Паолина Рубио. Пејачи на традиционална музика во Мексико се: Лила Даунс, Сузана Харп, Харамар, Хеорхина Менесес и Алехандра Роблес. Популарни групи се Кафе Такуба, Молотов и Мана. Од почетокот на 2000 година започна ширењето на мексиканскиот рок и на домашна и на меѓународна сцена.

Според Националниот систем за музика, постојат помеѓу 120 и 140 младински оркестри здружени со оваа федерална агенција од сите федерални држави. Некои од државите, со помош од државните агенции задолжени за култура и уметност – Министерства, Секретаријати, Институти или пак Совети за култура, а во некои од државите и Секретаријатите за образование или Државните универзитети ги спонзорираат активностите на Симфонискиот оркестар или Филхармонискиот оркестар и им овозможуваат на граѓаните пристап на оваа уметност во полето на класичната музика. Не постои информација во јавноста за тоа колку професионални оркестри има во државата (се смета дека има околу 40 оркестри од различни калибри). Мексико е центарот на случувањата од овој тип, тој угостува околу 12 професионални оркестри спонзорирани од разни агенции како што се Националниот инситут за современа уметност, Секретаријатот за култура на федералниот округ, Националниот универзитет, Националниот политехнички институт, Политичката делегација (Coyoacán).

Мексиканската кујна

 

Мексиканската кујна е позната по своите силни и разновидни вкусови, разнобојно декорирање, и многубројни зачини. Поголем дел од мексиканската кујна е заснована на преткокумбовската традиција, заедно со традицијата на Ацтеките и Маите, и комбинирана со кулинарските трендови на шпанските колонисти.

Освојувачите ја комбинирале својата увезена храна: ориз, говедско, свинско и пилешко месо, вино, лук и кромид со храната од преткокумбовскиот период, како што се: пченка, домат, ванила, авокадо, папаја, ананас, лути пиперки, грашок, тиква, благ компир, кикирики и мисиркино месо.

Мексиканската храна се разликува во различни области, поради локалната клима и географките и етничките разлики помеѓу жителите коишто биле под влијание на шпанците долго време па поради тоа тие имале големо влијание и врз кујната на мексиканците. Северот на Мексико е познат по производство на говедско и козјо месо и на месо од ној. Поточно тие се познати по јадењата приготвени со месо, а особено е познат говедската шницла.

Кујната во Централно Мексико е под влијанија од другите делови на државата, но и има свои автентични јадења, како што се: скарата, позоле (вид мексиканска супа), менудо (говедска супа), тамалес (тестенина), и карнитас (со свинско месо).

 

Југоистокот на Мексико е познат пак по своите зачини и пилешки јадења. Тука преовладува карипското влијание. Морската храна особено се приготвува во државите кои граничат со Тихиот Океан или пак со Мексиканскиот Залив. Овие делови се познати по своите рибни специјалитети à la veracruzana.

Со текот на времето и други кујни станаа популарни во Мексико, прифаќајќи некои делови од мексиканската кујна. На пример, суши во Мексико често се прави со сос од манго или тамаринд (тропско овошје), или пак се служи со сос од соја и лути пиперки, понекогаш во комбинација со оцет, хабанеро или чадени пиперки.

Најпознатите меѓународно признаени јадења од Мексико се чоколада, такоси, кесадиља (палачинка со сирење), енчилада (тортиља од сирење, месо, зеленчук, морска храна итн.), бурито, тамалес, и сос. Регионалните јадења се сосот, месо со пиперчиња и чалупа од регионот Пуебла, козјо месо и мачача од Монтереј, свинско месо од Јокатан, јадење со тортиња, сирење, грашок, авокадо, свинско месо од Оахака, како и скара, чилаквилес, миланези, и многу други јадења.

Спорт

 

 

Град Мексико беше домаќин на 19-тите по ред Олимписки игри во 1968 година, со што стана првата држава- домаќин на Олимписките игри во Латинска Америка. Државата исто така двапати беше домаќин и на Светскиот куп ФИФА и тоа во 1970 и 1986-тата година.

Најполуларниот спорт во Мексико е фудбалот. Се верува дека фудбалот бил измислен во Мексико, поточно го измислиле корнишките рудари кон крајот на 19 век. Околу 1902 година започнало играњето фудбал коешто било под големо британско влијание. Најдобрите фудбалски клубови во Мексико се Гвадалахара со 11 првенства, Америка со 10 и Толука со 9. Првиот фудбалер кој се појавил во првите пет светски купови^{[се бара извор]} бил Антонио Карбахал, а Уго Санчес прогласен за најдобар фудбалер од Фудбалската асоцијација на Северна и Средна Америка и Карибите (CONCACAF) на 20 век со одобрување од Меѓународната федерација за фудбалската историја и статистика (IFFHS)^{[се бара извор]}.

Безболот традиционално бил многу попопуларен од фудбалот во некои области^{[се бара извор]}. Мексиканската професионална лига е наречена Мексиканска безбол лига. Иако нивниот тим не е силен како тимот на Обединетите Нации, Карипските држави и Јапониј, Мексико сепак има освоено неколку меѓународни титули^{[се бара извор]}. Од Мексико потекнуваат и неколку безбол играчи кои играат вонајдобрите светски лиги, најпознатиот мексиканец е фрлачот Фернандо Валенсуела кој игра во Доџерси^{[се бара извор]}.

Борбата на бикови е популарен спорт во државата. Скоро сите градови одржуваат вакви борби. Плаза Мексико е најголемиот ринг во светот, тој се наоѓа во Град Мексико и може да собере околу 55.000 гледачи. Професионална слободна борба (или Lucha libre) е привлекува најголема маса гледачи со помош на назионалните промоции од AAA,LLL,CMLL и други.

Мексико е меѓународна сила во професионалниот бокс (Мексико има добиено неколку олимписки медали н аматерско ниво)^{[се бара извор]}. Висенте Салдивар, Рубен Оливарез, Салвадор Санчес, Хулио Цезар Чавес, Рикардо Лопес и Ерик Моралес се само неколку боксери кои се имаат рангирано на списокот на најдобри боксери на сите времиња^{[се бара извор]}.

Забележителни мексикански атлети се и голферката Лорена Очоа, којашто моментално е рангирана на првото место во светот од Асоцијацијата на професионални голферки, Ана Гевара е поранешна шампионка на 400 метри а во 2004-тата година во Атина го освои второто место со својот тим, и нуркачот Фернандо Платас, добитник на бројни олимписки медали.

Откако здравствената заштита на Мексико навлезе во транзицискиот период, постојат показатели дека стапките на смртност се идентични со стапките на високо развиените држави како Германија и Јапонија. Иако сите мексиканци треба да добиваат медицинска нега од државата, сепак 50,3 милиони мексиканци немале здравствено осигурување до 2002 година. Се прават напори да се зголеми бројот на луѓе со здравствено осигурување додека пак сегашната администрација има намера да оствари универзално здравствено осигурување до 2011 година.

Здравената инфраструктура на Мексико е високо рангирана во повеќето делови од државата, особено во поголемите градови. Но, во помалите заедници сè уште недостига опрема за напредни медицински процедури па пациентите се принудени да патуваат од овие рурални средини до најблиските урбани области за да добијат специјализирана едицинска нега.

Институциите финансирани од државата како што се Мексиканскиот институт за социјана помош (IMSS) и Институтот за социјална помош и заштита на работниците (ISSSTE) играат важна улога во здравствената и социјалната заштита. Приватните здравствени институции се исто така многу важни и претставуваат 13% од здравствените заедници во државата.

Здравствените обуки најчесто се добиваат на државните универзитети со професионални специјализации или со стажирање. Некои од државните универзитети во Мексико како што е Универзитетот во Гвадалахара, има потпишано договор со Обединетите нации за да прима и да обучува американски студенти по медицина. Трошоците во приватните установи и препишување лекови во Мексико се на пониски за разлика од економските партнери од Северна Америка.

 

Мексико ја има најстарата образовна традиција во светот од Царството на Ацтеките коишто ги имаат првите записи. Во Мексико образованието е задолжително за сите граѓани. Ацтечкиот систем го уништиле шпанците коишто го замениле со еден вид европски образовен систем.

Мексико има најголем процент во однос студент- научни кадри во светот и тоа со 26 студенти на еден професор, тука се вклучени учениците од предучилишна возраст до високо образование. Според Организацијата за економска соработка и развој (OCED), мексиканските студенти споредени со студентите од триесетте најразвиени држави. Мексиканските студенти се наоѓаат на четврто место по решавање на проблеми, трети по наука и технологија и осми по математика. Во 2004 година, писменоста на младите под 14 години изнесувала 97% и 91% од луѓето на 15 години, со што Мексико било ставено на 24-тото место во свестки рамки според УНЕСКО.

Националниот автономен универзитет на Мексико се наоѓа на 15-тото место во списокот на Топ 200 Светски универзитети објавен во 2008 година во весникот The Times Higher Education. Еден од најпрестижните приватни универзитети е Институтот за технологија и високо образование Монтереј. Според Wall Street Journal тој се наоѓа на седмото место на листата Меѓународни светски училишта.

Државната безбедност се спроведува преку три владини нивоа, од коишто секој си има свои права и одговорности. Локалниот и државниот полициски оддел се одговорни за спроведување на законот, додека Мексиканската федерална полиција има свои посебни одговорности. Сите поднесуваат извештај на Секретаријатот за државна безбедност (Secretarίa de Seguridad Publica). Кабинетот на Министерот за правда е извршната власт задолжена за спроведување истрага и поведување постапка против криминал на федерално ниво, како на пример: незаконска трговија со дрога и оружјеref>" An Inside Look at Mexican Guns and Arms Trafficking," by Barnard R. Thompson, MexiData.info, May 31, 2010 | url=http://mexidata.info/id2684.html Архивирано на 20 март 2015 г., шпионажа и ограбување банки. Кабинетот на Министерот за правда раководи со агенција за спречување и истрага на криминал а тоа е Федералната инвестигациска агенција (Agencia Federal de Investigation, AFI).

Додека Владата ја истакнува важноста за правата на луѓето на сите нејзини граѓани, постојат сериозни злоупотреби на власта во одредени локални и сиромашни урбани соседства . Националната Комисиј за човекови права прави напори да влијае врз ваквите случувања но безуспешно бидејќи службениците ги отфрлаат ваквите тужби. Според законот, на сите граѓани треба да им биде обезбедено фер судење и човечки третман, но како и да е, системот е оптоварен и преплавен со сериозни проблеми.

И покрај напорите на властите во борба против криминалот и измамата, некои мексиканци имаат свои доверливи луѓе во полицијата или во судскиот систем и затоа само мал дел од граѓаните пријавуваат криминал. Во 2008 година, претседателот Калдерон предложи реформи во судството коишто беа прифатени од Конгресот на Унијата. Со овие реформи беа воведени усни (орални) судења, претпоставка за невиност на обвинетите, локалната полиција да спроведува истрага а потоа и специјалните полициски единици, и уште неколку други измени за забрзување на судењата.

Криминал

Околу 12 луѓе стануваат жртви на најразличен криминал од 1.000 луѓе во Мексико со што Мексико се наоѓа на 39-тото место во спроведеното истражување во 60 држави. Во 2009 година, бројот на убиставата изнесувал во просек од 10-14 жртви на 100.000 население, светскиот просек на убиствата е 10,9 жртви на 100.000 луѓе. Најголемата грижа на Мексико се незаконската трговија со дрога и зависноста од истата.

Приоритетот на сегашниот претседател Фелипе Калдерон е сведување на нула на незаконската трговија со дрога. Во еден многу контроверзен филм, калдерон поставува војни службеници во градовите во коишто владеат картелите со дрога. Додека овој филм го критикуваат опозициската партија и Националната комисија за човекови права, Бирото за меѓународни наркотици и спроведување на законот го поздравува овој подвиг на Калдерон по добивањето на ‘неочекуваните резултати’…’со’ многу голем успех. Од отпочнувањето на проектот на Калдерон против картелите во 2006 година биле убиени повеќе од 28.000’ криминалци’. Од вкупниот број жртви само 4% се невини луѓе, најчесто случајни минувачи или луѓе кои се нашле сред престрелка, 90% се криминалците а 6% се војници или полициски службеници. Во октомври 2007 година, претседателот Калдерон и претседателот на Обединетите нации Џорџ В. Буш го најавија историскиот план за соработка на двете држави за спроведување на законот наречен План Мексико (или Mérida Initiative).

• „Жежок ден во Мексико“ (англиски: Hot Day in Mexico) - песна на македонската група Бастион.
• „Кортесово Море“ (англиски: Sea Of Cortez) — песна на американската рок-група Green On Red од 1985 година.

• Град Мексико
• Мексиканци
• Мешико
• Ацтечко царство

• Матична страница (шпански)
• „Светска книга на факти“ на ЦИА — запис за „Мексико“ (англиски)
• Мексико на Curlie (англиски)
• Mexico на Викимедииниот атлас