Lívfrøði

Lívfrøði (biologi) er læran um lív.

Grikska orðið, biologi, er samansett av orðunum bio, sum merkir liv og logos, som merkir vitan ella frøði. Lívfrøðin fevnir sera vítt, og fleiri øki verða ofta roknað sum sjálvstøðugar vísindagreinir.

Lívfrøði
Goliat klukkan.
Lívfrøði
Bakterian Escherichia coli.
Lívfrøði
Trøllakampur.

Søga

Lívfrøðin kann førast aftur til gomlu grikkarnar. Serliga Aristoteles (384 f.Kr. - 322 f.Kr.) eygleiddi nógv dýr og plantur. Hann bólkaði og setti fram ástøðir. Í 1600-talinum var mikroskopið uppfunnið og framdi hetta eina kollvelting innan økið. Til bar nú at síggja kyknur, bakteriur og annað. Í 1859 gav Charles Darwin bókina On the Origin of Species út og legði harvið lunnar undir læruna um lívmenningina.

Í 20. øld varð funnið útav, at arvaeginleikarnir liggja goymdir í lítlunum kromosomunum, og nógv framstig vóru síðani gjørd innan arvalæruna, sum t.d. at kromosomini eru ein dupultspiralur, sum nú verður nevnt DNA.

Høvuðsøki innan lívfrøði

Innan lívfrøðina eru nógvar lærugreinar savnaðar:

  • á atom- og mýlisstigi eru mýlsk lívfrøði, lívevnafrøði og í ávísan mun arvafrøði.
  • á kyknustigi er kyknulæra og smáverulívfrøði (mikrobiologi).
  • á fleirkyknustigi er lívsvirkisfrøði, kropsbygnaðarlæra (anatomi) og vevnaðarlæra.
  • tá talan er um menning (ontogeny) av verum eitur lærugreinin (developmental biology).
  • tá talan er um arvafluting millum foreldur og avkom eitur lærugreinin arvafrøði.
  • á tí stigi sum viðgerð atburðin hjá bólkum av verum er atferðarfrøði.
  • á tí stigi sum viðgerð búfjøld (population) er (population genetics).
  • (systematikk) og (taksonomi)
  • tá talan er um búfjøldir og teirra umhvørvið hava vit vistfrøði og lívmenning (evolutión).
  • og meira spekulativ vísindi eru xeno-lívfrøði, sum viðger lívið uttanfyri jørðina.

Týdningarmikil fólk

Sí eisini

Wiki FøroysktLívfrøði 
Wiki Commons logo
Sí miðlasavnið

Tags:

Lívfrøði SøgaLívfrøði Høvuðsøki innan lívfrøðiLívfrøði Týdningarmikil fólkLívfrøði Sí eisiniLívfrøðiBiologi

🔥 Trending searches on Wiki Føroyskt:

Mentanarvirðisløn LandsinsPitcairnSendaiMiklagarðurNatalia OreiroJon FosseTenerifeRichterstiginKári P. HøjgaardTú alfagra land mítt1169GleðaØstrogen26. novemberFilmatiseringYtru SuðuroyggjarFøroyarHan-ríkið26. juli29. marsAdobe2. januarKenjaKeypmannahavnMount EverestGeorge HarrisonEdmund Joensen10. mai640Familjan GriffinSkamMoskvaDanmark14. septemberMarokkoPetteri OrpoFjøll í FøroyumAlgoritmaGareth BalePostnummur í Føroyum334René Descartes5. januar2023Arabiskt málSólskipanin19. septemberNagorno-KarabakkEysturtýsklandHøvuðsstaður9. januarStar WarsAvstraliaEgyptalandBrøðrasamkomanJóhannes DoyparinJiddiskt málUSAGregorianski kalendarinJens Fink-JensenCristiano RonaldoEva2022Washington D.C.FuglurCape TownAlec GuinnessÓlavur Heilagi🡆 More