Amerikan doları veya Birleşik Devletler doları (İngilizce: United States dollar; sembol: $; kod: USD), 1792 Para Yasası ile yürürlüğe girmiş, Amerika Birleşik Devletleri'nin resmî para birimidir.
Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız. |
Dünya ticareti üzerinde en yaygın kullanılan para birimi olmasıyla da bilinir. Muhasebe, ticaret ve vergilendirme problemlerinin çözümü için 100 cente (¢) ve 1000 mille (₥) bölünmüştür. 31 Ocak 2019 itibarıyla dünyada dolaşımda yaklaşık 1,7 trilyon Amerikan doları olduğu tahmin ediliyor. Bu miktarın 2/3'ü ABD dışındadır. Bazı ülkeler Amerikan dolarını kendi resmî para birimleri olarak kullanmakta, bir kısım ülkede fiili tedavüldeki (de facto currency) para birimi, Britanya denizaşırı ülkelerinde ise tek para birimi olarak kullanılır (Britanya Virjin Adaları ve Turks ve Caicos Adaları).
| Amerikan doları | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| United States dollar | |||||
| |||||
| ISO 4217 Kodu | USD | ||||
| Kullanıcı(lar) |  Birleşik Devletler | ||||
| Resmi olmayan | 34 ülke 3 şehir
| ||||
| Enflasyon | %5 (Mart 2023 itibarıyla) | ||||
| Kaynak | [1] (Mart 2023 itibarıyla) | ||||
| Metod | TÜFE | ||||
| Altbirim | |||||
| 1⁄4 | Quarter | ||||
| 1⁄100 | Cent | ||||
| 1⁄1000 | Mill | ||||
| Sembol | $ | ||||
| Cent | ¢ | ||||
| Mill | ₥ | ||||
| Madenî paralar | |||||
| Sıkça kullanılan | ¢1, ¢5, ¢10, ¢25 | ||||
| Nadiren kullanılan | ¢50, $1 | ||||
| Banknotlar | |||||
| Sıkça kullanılan | $1, $5, $10, $20, $50, $100 | ||||
| Nadiren kullanılan | $2, $500, $1.000, $5.000, $10.000 | ||||
| Merkez bankası | Federal Rezerv Sistemi | ||||
| Yazıcı | Bureau of Engraving and Printing | ||||
| Website | www.moneyfactory.gov | ||||
| Darphane | United States Mint | ||||
| Website | www.usmint.gov | ||||
10 Şubat 2021 itibarıyla dolaşımdaki para birimi 2,10 trilyon ABD dolarıdır ve bunun 2,05 trilyon doları Federal Rezerv Banknotlarıdır (kalan 50 milyar ABD doları madeni para ve eski tip Birleşik Devletler Banknotları şeklindedir)
20 Eylül 2023 itibarıyla, Federal Rezerv dolaşımdaki toplam para miktarının yaklaşık 2,33 trilyon ABD Doları olduğunu tahmin etmektedir.
Yeni kıtada kâğıt para dönemi 1600'lü yılların sonlarında İngiliz kolonilerinde askeri maliyetleri karşılamak içim basılan banknotlar ile başlamıştır. İlk banknot 1690 yılında Massachusetts Körfezi Kolonisi'nde basılarak dolaşıma çıkmıştır. Kağıt para çıkarma yöntemi diğer Kolonilerce de kısa sürede benimsenerek yaygınlaşmıştır.
ABD Kongresi, 1781 yılında yeni hükûmetin mali operasyonlarına destek olmak amacıyla, Philadelphia'da bulunan The Bank of North America'yı ilk ulusal banka ilan eder. 1792'de kabul edilen Tedavüle Para Çıkarma Kanunu ile ABD Darphanesi kurulur ve federal para sistemi çerçevesinde her birinin değeri altın, gümüş veya bakır üzerinden saptanan farklı değerdeki madeni paraların basımına başlanır.
1785 yılında ABD Kongresi Doları ABD'nin para birimi olarak kabul eder. Federal hükûmet ülke genelinde ilk kâğıt parayı 1861 yılında dolaşıma çıkarır. İç Savaşı finanse etmekte zorlanan Kongre ABD Hazinesine faiz getirisi olmayan vadesiz banknot ihraç etme yetkisi verir. Bu banknotlara, renkleri dolayısıyla "yeşil" adı takılır.
1913'te çıkarılan Amerikan Merkez Bankası Kanunu, Amerikan Merkez Bankasını (Federal Reserve Bank) ülkenin merkez bankası ilan eder. Banka, Amerikan Merkez Bankası Banknotları (Federal Reserve Notes) adlı yeni bir parayı dolaşıma sunar. "Tanrıya Güveniyoruz" (In God We Trust) ibaresi tüm banknotlar üzerinde kullanımı 1955'te kanunla zorunlu kılınmıştır.
Dolar, ülkelerin merkez bankalarında tutulan rezerv miktarlarına bakıldığında hala 1. derece önemini korumaktadır. Dünyadaki tüm döviz rezervlerinin %59'u dolar, %20'si euro, %6'sı Japon yeni ve %5'i İngiliz sterlinidir. Bununla birlikte özellikle Çin ve Rusya merkez bankalarının başını çektiği bir kısım ülke merkez bankaları, rezervlerinde bulunan Dolar'ın bir kısmını Avro ile değiştirmeyi gündeme getirmektedir.[kaynak belirtilmeli]
| Resim | Değeri | Bilgi | Çap, ağırlık ve metal | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ön yüz | Arka yüz | Ön yüz | Arka yüz | Ağırlık | Çap | Metal (%) | |
 | 1¢ | Abraham Lincoln | Birlik kalkanı | 2,5 g (0,088 oz) | 0,75 in (19,05 mm) | %97,5 Zn %2,5 Cu | |
 | 5¢ | Thomas Jefferson | Monticello | 5,0 g (0,176 oz) | 0,835 in (21,21 mm) | %75 Cu %25 Ni | |
 |  | 10¢ | Franklin D. Roosevelt | Zeytin dalı, meşale ve meşe dalı | 2,268 g (0,08 oz) | 0,705 in (17,91 mm) | %91,67 Cu %8,33 Ni |
 | 25¢ | George Washington | Çeşitli; yılda beş tasarım | 5,67 g (0,2 oz) | 0,955 in (24,26 mm) | %91,67 Cu %%8,33 Ni | |
 |  | 50¢ | John F. Kennedy | Amerika Başkanlık Arması | 11,34 g (0,4 oz) | 1,205 in (30,61 mm) | %91,67 Cu %8,33 Ni |
| $1 | Sacagawea'nin çocuğu Jean Baptiste Charbonneau ile profili | Kel kartal (2000-2008) Çeşitli; her yıl yeni tasarım | 8,10 g (0,286 oz) | 1,043 in (26,50 mm) | %88,5 Cu %6 Zn %3,5 Mn %2 Ni | ||
| Değer | Ön yüzü | Arka yüzü | İlk seri | Son seri | Dolaşım |
|---|---|---|---|---|---|
| Bir dolar |  |  | 1963 serisi | 2017A serisi | Yaygın |
| İki dolar |  |  | 1976 serisi | 2017A serisi | Sınırlı |
| Beş dolar |  |  | 2006 serisi | 2017A serisi | Yaygın |
| On dolar |  |  | 2004A serisi | 2017A serisi | Yaygın |
| Yirmi dolar |  |  | 2004 serisi | 2017A serisi | Yaygın |
| Elli dolar |  |  | 2004 serisi | 2013 serisi | Yaygın |
| Yüz dolar |  |  | 2009 serisi | 2017A serisi | Yaygın |
| YIL | Alım Gücü Karşılığı | YIL | Alım Gücü Karşılığı | YIL | Alım Gücü Karşılığı |
|---|---|---|---|---|---|
| 1774 | $0,09 | 1780 | $0,16 | 1790 | $0,11 |
| 1800 | $0,15 | 1810 | $0,14 | 1820 | $0,14 |
| 1830 | $0,11 | 1840 | $0,10 | 1850 | $0,9 |
| 1860 | $0,10 | 1870 | $0,15 | 1880 | $0,12 |
| 1890 | $0,11 | 1900 | $0,10 | 1910 | $0,11 |
| 1920 | $0,24 | 1930 | $0,20 | 1940 | $0,17 |
| 1950 | $0,29 | 1960 | $0,36 | 1970 | $0,47 |
| 1980 | $1,00 | 1990 | $1,59 | 2000 | $2,09 |
| 2006 | $2,45 | 2020 | $7.01 |
| 1970* | 1980* | 1985* | 1990* | 1993 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Euro | - | - | - | 0,8343 | 0,8551 | 0,9387 | 1,0832 | 1,1171 | 1,0578 | 0,8833 | 0,8040 | 0,8033 | 0,7960 | 0,7293 | 0,6791 | 0,7176 | 0,6739 |
| Yen | 357,6 | 240,45 | 250,35 | 146,25 | 111,08 | 113,73 | 107,80 | 121,57 | 125,22 | 115,94 | 108,15 | 110,11 | 116,31 | 117,76 | 103,39 | 93,68 | 87,78 |
| İngiliz sterlini | 8s 4d | 0,4484 | 0.8613 | 0,6207 | 0,6660 | 0,6184 | 0,6598 | 0,6946 | 0,6656 | 0,6117 | 0,5456 | 0,5493 | 0,5425 | 0,4995 | 0,5392 | 0,6385 | 0,4548 |
| Kanada doları | 1,081 | 1,168 | 1,321 | 1,1605 | 1,2902 | 1,4858 | 1,4855 | 1,5487 | 1,5704 | 1,4008 | 1,3017 | 1,2115 | 1,1340 | 1,0734 | 1,0660 | 1,1412 | 1,0298 |
| Meksika pesosu | - | 2,80 | 2,67 | 2,50 | 3,1237 | 9,553 | 9,459 | 9,337 | 9,663 | 10,793 | 11,290 | 10,894 | 10,906 | 10,928 | 11,143 | 13,498 | 12,623 |
| Yuan | 2,46 | 1,7050 | 2,9366 | 4,7832 | 5,7620 | 8,2783 | 8,2784 | 8,2770 | 8,2771 | 8,2772 | 8,2768 | 8,1936 | 7,9723 | 7,6058 | 6,9477 | 6,8307 | 6,7696 |
| Hindistan rupisi | - | 0,0213 | 0,024 | 0,029 | 0,021 | 0,021 | 0,026 | 0,024 | 0,027 | 0,021 | 0,026 | 0,021 | 0,025 | 0,027 | 0,021 | 0,029 | 0,026 |
| Singapur doları | - | - | 2,179 | 1,903 | 1,6158 | 1,6951 | 1,7361 | 1,7930 | 1,7908 | 1,7429 | 1,6902 | 1,6639 | 1,5882 | 1,5065 | 1,4140 | 1,4543 | 1,24586 |
| Güney Afrika randı | 0,7182 | 0,7780 | 2,2343 | 2,5600 | 3,2729 | 6,1191 | 6,9468 | 8,6093 | 10,5176 | 7,5550 | 6,4402 | 6,3606 | 6,7668 | 7,0477 | 8,2480 | 8,4117 | 11,73161 |
| Kaynak: | |||||||||||||||||
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Amerikan doları, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
