Шаблон:Pp-semi-protected Шаблон:Pp-move-indef
Шаблон:Use American English
Моҳ | ||||
---|---|---|---|---|
Full moon seen from North America | ||||
Мушаххасоти мадорӣ | ||||
Эпоха: J2000 | ||||
Перигелий | 363 300 км | |||
Афелий | 405 500 км | |||
Периgee | 363 104 км (356 400 – 370 400 км) | |||
Апоgee | 405 696 км (404 000 – 406 700 км) | |||
Нимқутри бузург (a) | 384 399 км 0,00257 я. н. | |||
Хуруҷ аз маркази мадорӣ (e) | 0,0549 (миёнгин) | |||
Давраи тановуби мадорӣ | 661 d 27.321 (27 d 7 h 43 min 11.5 s) | |||
Давраи тановуби ҳилолӣ | 589 d 29.530 (29 d 12 h 44 min 2.9 s) | |||
Суръати миёнгини мадорӣ | 1.022 km/s | |||
Аносири мадории Кеплерӣ (i) | 5.145° to the ecliptic | |||
Долгота восходящего узла (Ω) | Regressing by one revolution in 18.61 years | |||
Аргумент перицентра (ω) | Progressing by one revolution in 8.85 years | |||
Радифи | Earth | |||
Мушаххасоти физикӣ | ||||
Фишурдагии қутбӣ | 0.0012 | |||
Радиуси истивоӣ | 738.1 km 1 (0.2725 of Earth's) | |||
Радиуси қутбӣ | 736.0 km 1 (0.2731 of Earth's) | |||
Радиуси миёна | 737.4 km 1 (0.2727 of Earth's) | |||
Давраи доираи бузург | 921 km 10(equatorial) | |||
Сатҳи болоӣ (S) | ×107 km2 3.793 (0.074 of Earth's) | |||
Ҳаҷм (V) | ×1010 km3 2.1958 (0.020 of Earth's) | |||
Масса (m) | ×1022 kg 7.342 (300 of Earth's) 0.012 | |||
Зичии миёна (ρ) | 3.344 g/cm3 × Earth 0.606 | |||
Ускорение свободного падения на экваторе (g) | 1.62 m/s2() 0.1654 g | |||
Вторая космическая скорость (v2) | 2.38 km/s | |||
Экваториальная скорость вращения | 4.627 m/s | |||
Период вращения (T) | 661 d 27.321(synchronous) | |||
Наклон оси |
| |||
Прямое восхождение северного полюса (α) |
| |||
Склонение северного полюса (δ) | 65.64° | |||
Альбедо | 0.136 | |||
Видимая звёздная величина |
| |||
Угловой диаметр | 29.3 to 34.1 arcminutes | |||
Дамо | ||||
| ||||
Equator |
| |||
85°N |
| |||
Атмосфера | ||||
Атмосферное давление |
| |||
| ||||
Иттилоот дар Викидода |
Моҳ (форсӣ: ماه > порсии миёна: māh > порсии бостон: *māh(a)- > ҳиндуурупоӣ: *mēs-) — ягона ҳамрадифи табиии Замин аст, ки бар асари тобиши нури Хуршед медурахшад ва дар ҳар 29,5 шабонарӯз як бор ба гирди Замин мегардад. Аломати астрономиаш ё худ .
Моҳ пас аз Офтоб дуюмин ҷирми бонури осмонист, ки дар Замин метобад ва яке аз ҳамрадифҳои калонтарини системаи офтобӣ ба ҳисоб меравад. Инчунин ягона объекти ғайризаминист, ки ба он пои инсон расидааст. Масофаи миёнаи байни марказҳои Замин ва Моҳ — 384 467 км мебошад.
Моҳ дар атрофи Замин ба ҳисоби миёна бо суръати 1,22 км сония муқобили самти гашти ақрабаки соат ҳаракат мекунад. Масофаи байни Замину Моҳ қариб ба 385 ҳазор км баробар аст. Шакли Моҳ лунда буда, паҳниаш 1737 км мебошад. Вазни Моҳ аз вазни Замин 81,3 маротиба камтар аст. Сатҳи Моҳ обу ҳаво надорад. Ана барои ҳамин, дар Моҳ ягон нишонаи ҳаёт нест. Моҳ аз рӯи мадори худ ҳаракат карда, дар муддати 30 шабонарӯзи мо аз байни Офтобу Замин як маротиба мегузарад. Дар ин вақт Моҳ нав мешаваду пас аз ду рӯз дар қисми ғарбии осмон дар шакли дос ё карчи харбуза (хатти нимдоира) аз нав намудор мешавад. Моҳтоб аз худ нур намебарорад, лекин шабона барои он ба назари мо равшан менамояд, ки нурҳои Офтоб ба сатҳи Моҳтоб расида, акс мешаванд. Моҳтоб дар гирди меҳвари худ давр мезанад. Бинобар ин, дар он ҷо ҳам мисли Замин шабу рӯз мешавад. Азбаски Моҳтоб назар ба Замин сусттар давр мезанад, як шабонарӯзи Моҳ ба 29,2 шабонарузи Замин баробар аст. Аз ин ҷиҳат, як рӯзи Моҳ ба ду ҳафтаи мо баробар аст. Як шабонарӯзи Моҳ ба 720 соат баробар аст.
Ба воситаи телескоп кӯҳу чуқуриҳои сатҳи Моҳро дидан мумкин аст. Аз Замин истода, фақат як тарафи Моҳро мебинем. Кайҳоннавардон ба Моҳ рафта, дар истгоҳҳои худкор мушоҳида гузарониданду намунаи ҷинсҳои сатҳи онро оварда омӯхтанд. Соли 1957 гахустин моҳвораро партоб карданд.Акнун дар атрофи Замин бисёр моҳвораҳо мегарданд, ки аз Замин дар масофаҳои гуногун ҳаракат мекунанд. Ин ҳамсафарҳо гирди Заминро гашта, аз он ҷо маълумоте мефиристанд, ки барои пешгӯии обу ҳаво, намоиш додани барномаҳои телевизионй, инчунин бо мақсади ҳарбӣ ва ғайраҳо заруранд.
Моҳ панҷумин қамари табиъии бузург дар сомонаи хуршедӣ дар миёни 173 қамари мавҷуд дар ин сомона аст. Қутри Моҳ ҳудуди 3 500 километр аст. Ҷавв ё атмосфера надорад ва дар паҳнаи он даҳонаҳои бархурдӣ дар паи бархӯрди сангҳои осмонӣ падид омадааст.
Кураи Моҳ чаҳордаҳумин ҷисм дар сомона хуршедӣ бар пояи ҷирм ва ҳаҷм мебошад. Қутри кураи Моҳ якчаҳоруми кураи Замин аст ва ҳеч сайёраи дигаре дар сомонаи хуршедӣ, нисбат ба андозаи худ, давргарде ба ин бузурге надорад. Чиголии Моҳ чаҳорпанҷуми чиголии Замин аст.
Инсонҳо аз қадим аз кураи Моҳ ва чархиши муназзами он барои гоҳшуморӣ, бавежа дар кишоварзӣ, баҳра мегирифтанд. Мусофирон ва дарёнавардон низ аз нур ва ҳузури Моҳ барои ҷиҳатёбӣ ва новбарӣ истифода мекарданд; Моҳ ҳамчунин дар устураҳои ақвом ҳузури зиёде дошта ва дар бархе фарҳангҳо ҳатто онро чун эзад парастиш мекардаанд. Гирониши (ҷозибаи) Моҳ боиси ба вуҷуд омадан ҷазру мадди обҳои кураи Замин мешавад. Гирониши кураи Моҳ ҳамчунин боиси босубот мондани меҳвари гардиши Замин ба даври худ мешавад, ки дар сурати адами вуҷуди Моҳ, инҳирофи меҳварии Замин мураттабан тағйир мекард ва ин амр боиси ошуфта шудани обуҳаво ва фаслҳо дар Замин мешуд.
This article uses material from the Wikipedia Тоҷикӣ article Моҳ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Муҳтаво таҳти иҷозатномаи CC BY-SA 4.0 ва ё дигар дастрас аст. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Тоҷикӣ (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.