සියදිවි නසාගැනීම

ප්‍රධාන වශයෙන් සියදිවි නසාගැනීම සිදුකරගනු ලබන්නේ ජීවිතයේ බලාපොරොත්තු නැතිවූ අවස්ථාවල, මානසික ආතතිය(විෂාදය-Major depressive disorder), හින්නොන්මාදය(Schizophrenia Schizophrenia), Bipolar disorder] වැනි මානසික රෝගවලට(Mental_disorder mental disorder) ගොදුරු වී ඇති අවස්ථාවලදී, අධික ලෙස මත්පැන් සහ මත්ද්‍රව්‍ය වලට ඇබ්බැහි වී සිටින අවස්ථාවලදී සහ ඖෂධ අනිසි භාවිතා කරන අවස්ථාවලදීය(Drug abuse).තවද මානසික පීඩාකාරී සාධක වන ආර්ථික දුෂ්කරතා සහ අන්තර් පුද්ගල සබදතා වල බිදවැටීම් වැනි ගැටළුද සියදිවි නසාගැනීම්හිදී ප්‍රමුඛ භූමිකාවක් රගපානු ලබයි. සියදිවි නසාගැනීම වලක්වා ගැනීමේ ක්‍රමවිධි ලෙස සාමාන්‍ය පුද්ගලයන්ට ගිනි අවි භාවිතය සීමා කිරීම, මානසික රෝග සහ ඖෂධ වැරදි ලෙස භාවිතා කිරීම සදහා ප්රවතිකාර කිරීම සහ ආර්ථිකය සංවර්ධනය කිරීම හැදින්විය හැකිය.

සියදිවි නසාගැනීම
වර්ගීකරණය සහ බාහිර සම්පත්
The Suicide by Édouard Manet 1877–1881
ICD-10	X60.–X84.
ICD-9	E950
MedlinePlus	001554
eMedicine	article/288598
MeSH	F01.145.126.980.875

ලෝකයේ සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රධාන ආකාර රටින් රටට වෙනස්වන අතර එය තරමක් දුරට එම ආකාර එම රටවල ඇති නැතිබව හා සම්බන්ධ වේ. එම ප්‍රධාන ආකාර ලෙස අපට හදුනාගත හැක්කේ එල්ලී මැරීම(ගෙල වල දමා ගැනීම), පලිබෝධනාශක පානය කිරීම(වස බීම) සහ ගිනි අවි භාවිතයෙන් තම ජීවිතය නැති කරගැනීම වැනි දේය. දළවශයෙන් ලෝකයේ මිනිසුන් ලක්ෂ 8-10 ත් අතර වාර්ෂිකව සියදිවි නසාගැනීම තුලින් තම ජීවිතය නැති කරගන්නා බවට සොයාගෙන ඇත. සියදිවි නසාගැනීම ලෝකයේ ජීවිත නැතිවීමේ ප්‍රධාන මාර්ග අතරින් දසවෙනි තැනට පත්වී ඇත.පුරුෂයන්ගේ සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය ස්ත්‍රීන්ගේ ප්‍රතිශතයට වඩා වැඩි අතර එය ස්ත්‍රීන් සියදිවි නසාගැනීමට වඩා තුන්ගුණයත් සිවුගුණයත් අතර ප්‍රමාණයක් ගනී. එමෙන්ම ලෝකයේ මාරක නොවෙන නමුත් සියදිවි නසාගැනීමේ උත්සාහයන් වාර්ෂිකව මිලියන 10-20 ත් අතර ප්‍රමාණයක් සිදුවන බවට ඇස්තමේන්තු ගතකර ඇත. සියදිවි නසාගැනීමේ මෙම මාරක නොවන උත්සාහයන් ප්‍රධාන වශයෙන් ඇත්තේ තරුණ තරුණියන් සහ ස්ත්‍රීන් අතරය.

සියදිවි නසාගැනීම් පිළිබද අදහස් උදහස් සහ මතවාද ආභාෂය ලබා ඇත්තේ පුළුල් සංදෘෂ්ටික තේමාවන් වන ආගම, ගෞරවය සහ ජීවිතයේ අර්ථය මතය. ඒබ්‍රහම්ගෙන් සම්භවය වූවායැයි විශ්වාස කරන ආගම්(ක්‍රිස්තියානි,ඉස්ලාම් වැනි ) ජීවිතයේ පවිත්‍රතාවය විශ්වාස කරන බැවින් සියදිවි නසාගැනීම දෙවියන් වහන්සේට කරන ද්‍රෝහීකමක් ලෙස සලකනු ලබයි. ජපානයේ සමුරායි යුගයේදී “සේප්පුක්කු ” ගෞරවයට පාත්‍ර වුයේ අසමත් වීමේ වරද පිළිගැනීමේ සහ ඔහුගේ විරෝධතාවය පලකිරීමේ විදියටය. සති පූජා යනු ඉන්දියාවේ පවතින යල්පැන ගිය අවමංගල්‍යය චාරිත්‍රයකි. මෙහිදී තම ස්වාමි පුරුෂයා මරණයට පත් වූ පසු සිය කැමැත්තෙන් හෝ පවුලේ සහ සමාජයෙන් එල්ලවන බලපෑම් මත වැන්දඹුව සිය ස්වාමී පුරුෂයාගේ චිතකයට පැන ජීවිතය නැතිකර ගැනීම සිදුකරනු ලැබේ.

අතීතයේදී යුරෝපානු රටවල සියදිවි නසාගැනීම හෝ සියදිවි නසාගැනීමට තැත් කිරීම දඩුවම් ලැබිය හැකි අපරාධයක් ලෙස සැලකුවද වර්තමානයේ බොහෝ යුරෝපියානු රටවල එම තත්වය වෙනස් වී ඇත. එනමුදු බොහෝ ඉස්ලාමීය රටවල සියදිවි නසාගැනීම දඩුවම් ලැබෙන අපරාධයකි. 20 වැනි සහ 21 වැනි සියවස්වලදී විරෝධතාවය පළකිරීමේ මාධ්‍යක් ලෙස තම ජීවිතය නැතිකරගැනීම සිදුකර ගනු ලැබේ. එමෙන්ම යුද්ධ ගැටුම් වලදී ත්‍රස්තවාදී උපක්‍රමයක් ලෙස මරාගෙන මැරෙන බෝම්බ පුපුරවාගෙන තමන්ගේ ජීවිතයද අනෙක් සිය ගණනකද ජීවිත නැති කිරීම සිදුවේ.

සියදිවි නසාගැනීම යනු තමාගේ ජීවිතය තමන් විසින්ම නැතිකර ගැනීමේ ක්‍රියාවයි. >සියදිවි නසාගැනීමට තැත් කිරීම හෝ මාරක නොවන ආකාරයේ සියදිවි නසාගැනීම් හැසිරීම් මගින් තම ජීවිතය මරණයෙන් අවසන් නොවුනද සදාකාලික ආබාධ තත්වවලට ගොදුරුවිය හැකිය. සියදිවි නසාගැනීමට අනුබල දීම(Assisted suicide) යනු යමෙක් තව කෙනෙකුට තම ජීවිතය නැති කර ගැනීමට වක්‍රාකාරයෙන් උපදෙස්, අවවාද හෝ උපක්‍රමම ලබා දීමයි. නමුත් මීට පරස්පර තත්වයක් අනායාස මරණයේදී හෙවත් දුක් නොවිද මරණයේදී(Euthanasia) හිදී සිදුවේ. මෙහිදී පුද්ගලයෙකු වෙනත් පුද්ගලයෙකුට අනායාස මරණයක් ලගාකර දීම සදහා ක්‍රියාකාරී ලෙස දායක වේ. සමහර රටවල මෙය නීත්‍යනුකුල කර ඇත. මෙහිදී පුද්ගලයෙකු වෙනත් පුද්ගලයෙකුට අනායාස මරණයක් ලගාකර දීම සදහා ක්‍රියාකාරී ලෙස දායක වේ. සමහර රටවල මෙය නීත්‍යනුකුල කර ඇත. මෙහිදී පුද්ගලයෙකු වෙනත් පුද්ගලයෙකුට අනායාස මරණයක් ලගාකර දීම සදහා ක්‍රියාකාරී ලෙස දායක වේ. සමහර රටවල මෙය නීත්‍යනුකුල කර ඇත.

 

සියදිවි නසාගැනීමේ අවදානම සදහා බලපාන සාධක ලෙස මානසික ව්‍යාකුලතාවය(Psychiatric disorder), ඖෂධ වර්ග වැරදි ලෙස භාවිතය(Drug misuse), මානසික තත්වය, සංස්කෘතිය, පවුල සහ සමාජයීය තත්වය සහ ජාන හදුනාගත හැකිය.මානසික රෝග සහ විවිධ ද්‍රව්‍ය/ඖෂධ වැරදි ලෙස භාවිතයද සමගාමී ලෙස පවතී. වෙනත් අවදානම් සාධක වලට අන්තර්ගත වන්නේ මීට පෙර සියදිවි නසාගැනීමට තැත් කිරීම, එම ක්‍රියාව සිදුකිරීම සදහා සුදානම තිබෙන බව, සියදිවි නසාගැනීම් පිළිබද පවුල් ඉතිහාසය හෝ ඉතා දරුණු මොළයේ අනතුරකින් පෙළීම දැක්විය හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස තුවක්කු වැනි ගිනි අවි සහිත නිවෙස්වල සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය ගිනි අවි නොමැති නිවෙස්වල සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතයට වඩා බෙහෙවින් වැඩිය. Socio-economic විරැකියාව, දරිද්‍රතාවය, නිවාස නොමැතිකම සහ වෙනස්කම් සැලකීම(විෂමතාවය) වැනි සමාජ ආර්ථික සාධකද සියදිවි නසාගැනීමේ සිතුවිලි උත්තේජනය කරනු ලබයි. සියදිවි නසාගන්නන්ගෙන් 15%- 40% ප්‍රමාණයක් මරණයට පෙර සියදිවි නසාගැනීමේ ලියවිල්ලක් ලියනු ලැබේ. සියදිවි නසාගැනීමේ හැසිරීම් වලින් 38%-55%ත් අතර ප්‍රතිශතයක් සදහා ජාන බලපාන බව සොයාගෙන ඇත. යුද්ධ වලදී බොහෝ අත්දැකීම් හා පළපුරුද්දක් ඇති නිලධාරීන් සහ සෙබළුන් සියදිවි නසාගැනීමේ වැඩි සම්භාවිතාවක් ඇත. ඒ මන්දයත් බොහෝ වශයෙන් සිදුවන මානසික පීඩනය වැනි තත්වයන් නිසා හෝ යුද්ධ පෙරමුණේදී සිදුවන කායික දුබලතාවයන් නිසාය.

මානසික රෝගාබාධ

යමෙක් සියදිවි නසාගැනීමේ අවස්ථාවේදී ඔහුට මානසික රෝගාබාධයක් තිබීමේ ප්‍රතිශතය 27 % සිට 90% දක්වා විය හැකිබව ඇස්තමේන්තු කර ඇත. මානසික රෝගී වාට්ටුවකට ඇතුලත් කරගන්නා රෝගීන්ගෙන් 8.6% ක් තම ජීවිත කාලය තුල සියදිවි නසාගැනීමේ අවදානමක් පවතීසියදිවි නසාගැනීම මගින් ජීවිතය නැති කරගන්නා මිනිසුන්ගෙන් අර්ධයක්ම ප්‍රධාන වශයෙන් විෂාධයෙන්(major depressive disorder) පෙලෙන අතර තවත් සමහරක් bipolar disorder වැනි mood disorders වලින් එකකින් පෙළෙනු ලැබේ Oඅනිත් සම්බන්ධිත තත්වයන් වන්නේ භින්නෝන්මාදය(schizophrenia) (14%), පුද්ගල පෞරුෂත්වයෙ ගැටළු (personality disorders) (14%), bipolar disorder, සහ post traumatic stress disorder, bipolar disorder, and posttraumatic stress disorder. භින්නෝන්මාදය(schizophrenia) සහිත පුද්ගලයන්ගෙන් 5% සියදිවි නසගනියි කෑම අරුචිකම්(Eating disorders) තවත් අවදානම් සහිත තත්වයකි.

වියහැකි සියදිවි නසාගැනීම් පිළිබද හොදම අනාවැකි පලකළ හැක්කේ පෙර සියදිවි නසාගැනීමේ උත්සාහයන් පිළිබද ඉතිහාසය තුලිනි. Approximately 20% of suicides have had a previous attempt and of those who have attempted suicide 1% complete suicide within a year 20% ක පමණ සියදිවි නසාගැනීම් සදහා පෙර සියදිවි නසාගැනීමේ උත්සාහයන් පවතින අතර එයිනුත් 1%ක් වසරක් තුලදී නැවතත් සියදිවි නසාගෙන ඇති අතර 5%ක් වසර 10ක් තුලදී සියදිවි නසාගෙන ඇත. විවිධ ක්‍රම වලින් තමන්ටම තුවාල සිදුකරගැනීම(self harm) සියදිවි නසාගැනීමට තැත් කිරීමක් ලෙස නොසලකන අතර මෙම තමන්ටම තුවාල සිදුකරගැනීමේ හැසිරීම සියදිවි නසාගැනීමේ අවදානම ඉහල දැමීමට අදාළ වේ.

සියදිවි නසාගත් පුද්ගලයන්ගෙන් දළවශයෙන් 80%ක් පමණ මරණයට පෙර වසරක කාලසීමාවක් තුල එක් වරක් හෝ වෛද්‍යයවරයෙක් හමුවී ප්‍රතිකාර ලබාගෙන ඇත. එයිනුත් 45%ක් මිය යාමට මාසයකට පෙරවේ. දළවශයෙන් 25–40% ත් අතර සියදිවි නසාගත් පුද්ගලයන්ගෙන් මියයාමට පෙර වසර තුලදී තමන්ගේ මානසික සෞඛ්‍යය පරීක්ෂා කරගෙන ඇත.

ද්‍රව්‍ය/ඖෂධ අනිසි ලෙස භාවිතය

 

විෂාධිය සහ bipolar disorder වලට පසුව දෙවනි ප්‍රධානතම සියදිවි නසාගැනීමේ අවදානම් සාධකය වන්නේ ද්‍රව්‍ය/ඖෂධ අනිසි ලෙස භාවිතයයි. කල් ඉකුත් වූ ද්‍රව්‍ය භාවිතා කිරීම සහ උග්‍ර විෂ ශරීරගත කරගැනීම යන දෙකම මෙයට අදාළ වේ. ප්‍රියයන්ගේ වියෝව වැනි පුද්ගලික ශෝකයන් එකතු වූ කල සියදිවි නසාගැනීමේ අවදානම තවදුරටත් වැඩිවේ.එමෙන්ම ද්‍රව්‍ය /ඖෂධ අනිසි ලෙස භාවිතය මානසික රෝගාබාධ තත්වයන් සමගද සම්බන්ධය.

බොහෝ පුද්ගලයන් සියදිවි නසාගැනීමේදී වේදනා නාශක සහ නිද්‍රශීලී ඖෂධ අනිසි ලෙස භාවිත කරනු ලබයි. එමෙන්ම 15% ත් 61% ත් අතර ප්‍රතිශතයක් සියදිවි නසාගැනීම වලට අධික ලෙස මත්පැන් හා මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය හේතුවේ. අධික ලෙස මත්පැන් හා මත්ද්‍රව්‍යද භාවිතා කරන්නන් ප්‍රතිශතයක් සහිත රටවල සහ මත්පැන් තැබෑරුම් ඝනත්වයක් සහිත රටවල ඉහල සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතයක් ඇත. with this link being primarily related to distilled spirit use rather than total alcohol use.අධික ලෙස මත්ද්‍රව්‍ය වලට ඇබ්බැහි වී ප්‍රතිකාර ලබන්නන්ගෙන් 2.2%–3.4% ජීවිතයේ කෙදිනක හෝ සියදිවි නසාගනු ලැබේ. අධික ලෙස මත්ද්‍රව්‍ය වලට ඇබ්බැහි වූ සියදිවි නසගන්නන් සාමාන්‍යායෙන් පුරුෂයන් වන අතර වැඩිමහල් අයද වේ. එමෙන්ම ඔහුන්ගෙන් බොහොමයක් මීට පෙර සියදිවි නසා ගැනීමට උත්සාහ ගෙනද ඇත. හෙරොයින් භාවිතා කරන්නන්ගෙන් 3 ත් 35% අතර මරණ සිදුවන්නේ සියදිවි නසාගැනීම මගිනි.(භාවිතා නොකරන්නන්ට වඩා වැඩිය දළවශයෙන් 14 ගුණයක් අවදානම ).

කොකේන් සහ methamphetamines අනිසි ලෙස භාවිතා කිරීම සහ සියදිවි නසාගැනීම අතර සහසම්බන්ධයක් පවතී. කොකේන් භාවිතා කරන්නන්ගේ අවධානම වැඩිම වන්නේ එයින් වලක්වා ගන්නා සමයේදීය. වාෂ්පශීලී මත්ද්‍රව්‍යද භාවිතා කරන්නන්ගෙන් 20% ක් සියදිවි නසාගැනීමට ජීවිතයේ කවර මොහොතක හෝ උත්සාහ ගන්නා අතර 65% කට වැඩි පිරිසක් ජීවිතය නැතිකර ගැනීම පිළිබද සලකා බලයි.එමෙන්ම සිගරට් භාවිතා කිරීමද සියදිවි නසාගැනීමේ අවදානම හා සම්බන්ධය. සිගරට් භාවිතා කිරීම තුලින් සෞඛ්‍යය ගැටළු මතු වන හෙයින් මිනිසුන්ට තම ජීවිතය නැති කර ගැනීමට සිතේ. එමෙන්ම දුම්පානය මොලයේ රසායනික ද්‍රව්‍ය වෙනස් වීම කෙරෙහි බලපාන හෙයින් සියදිවි නසා ගැනීමේ අවදානමද එය තුලින් වැඩිවේ.දුම්පානය සදහා හුරුවූ පුද්ගලයන් සියදිවි නසා ගැනීමටද පෙරහුරු වන බවට උපකල්පනයක් පවතී. එනමුදු එය ඔප්පු කිරීමට ප්‍රමාණවත් සාක්ෂි නොපවතී.

සූදු කෙළීමේ ප්‍රශ්නය

සූදු කෙළීම නැමති ප්‍රශ්නය වර්ධනය වන සියදිවි නසාගැනීමේ සංකල්පය හා සමගාමී වන අතර මෙහිදී සිදුවන් සියදිවි නසාගැනීමේ උත්සාහයන් සංසන්දනය කරනු ලබන්නේ සාමාන්‍ය ජනගහනය සමග වේ. සුදුකෙලීමට ඇබ්බැහි වූ 12%-24%ත් අතර සුදුකරුවන් සියදිවි නසාගැනීමට තැත් කරයි.සුදුකරුවන්ගේ බිරින්දෑවරුන්ගේ සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය සාමාන්‍ය ජනගහනයක ප්‍රමාණයට වඩා තුන්ගුණයක් පමණ වැඩිය.සියදිවි නසාගැනීමේ අවධානම සුදුකෙලීමේ ප්‍රශ්නය නිසා වැඩිවීමට බලපාන අනෙකුත් සාධක වන්නේ මානසික රෝග, මත්පැන් හා මත්ද්‍රව්‍ය,සහ ඖෂධ අනිසි ලෙස භාවිතා කිරීමයි.

සෞඛ්‍යය තත්වයන්

කායික රෝග හා සියදිවි නසාගැනීම අතර සම්බන්ධයක් පවතී.මෙහිදී බලපාන ප්‍රධාන කායික රෝග ලෙස: බොහෝ කල්පවතින වේදනාවන්(Chronic Pain), Traumatic brain injury, පිළිකා, hemodialysis, ඒඩ්ස්,Systemic Lupus Erythematosus,හදුනාගත හැකිය.පිළිකාවක් යමෙකු තුල හදුනාගැනීම සියදිවි නසාගැනීමේ අවධානම දෙගුණ කරයි. විෂාධය හා අධික ලෙස මත්ද්‍රව්‍යවලට ප්‍රතිකරකොට අය යම්මට්ටමකට පාලනය කලද සියදිවි නසාගැනීමේ අවධානම පහව යන්නේ නැත. කායික හෝ මානසික රෝග එකකට හෝ වැඩි ගණනකින් පෙළෙනවිට සියදිවි නසාගැනීමේ අවධානම ඉතා ඉහළය.ජපානයේ සියදිවි නසාගැනීමට ප්‍රධානතම සාධකය ලෙස සෞඛ්‍යය ගැටළු නම්කර ඇත.

විෂාධිය හා සියදිවි නසාගැනීමට Insomania සහ Sleep apnea වැනි නින්ද නොයාමේ රෝග බලපායි.සමහර අවස්ථාවලදී නින්ද නොයාමට විෂාධය නොමැති වුවද සියදිවි නසාගැනීමට ඍජුව බලපායි. අනෙකුත් බොහොමයක් සියදිවි නසාගැනීමේ සෞඛ්‍යය තත්වයන්හිදී Hypothyroidism, Alzhemer's, Brain tumors, systemic lupas erthematous වැනි mood disorders වල රෝග ලක්ෂණ දැකිය හැකි අතර සමහර ප්‍රතිකාරවල අහිතකර බලපෑමද(beta blocks and steorids) මෙහිදී බලපානු ලැබේ.

මනසසාමික තත්වයන්

ජීවිතයේ අරමුණක් නොමැති වීම, ජීවිතයේ වින්දනයක් නොමැති වීම, විෂාධිය හා ජීවිතයේ අවුල් සහගතබව වැනි මනසසාමික තත්වයන් සියදිවි නසාගැනීමේ අවධානම වැඩිකරයි. ප්‍රශ්න නිරාකරණය කරගැනීමේ දුර්වලතා, යමෙකුට තිබු හැකියාවන් නැතිවී යාම හා හදිසි ආවේගය පාලනය කරගැනීමේ දුර්වලතා මෙහිදී ප්‍රධාන කාර්යක් සිදුකරනු ලැබේ. එමෙන්ම වැඩිහිටියන් තුල පවතින තමන් අනුන්ට වදයක් යන හැගීමද මේ සදහා බලපානු ලැබේ.

එමෙන්ම සමීපතම පවුලේ සාමාජිකයෙකුගේ හෝ මිතුරෙකුගේ වියෝව නිසා ඇතිවන මානසික අවපීඩනය, රැකියාව නැතිවීම හෝ සමාජයීය හුදකලා වීම වැනි කරුණුද අවධානම වැඩිකරයි. කිසිදාක විවාහ නොවී දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ තනිකඩ ජීවිතයක් ගතකරන අයගේ ඉතා ඉහල සියදිවි නසාගැනීමේ අවධානමක් ඇත.ආගමානුකුලව ජීවත්වීම තුලින් යමෙකුගේ සියදිවි නසාගැනීමේ අවදානම අඩුකළ හැකිය බොහෝ ආගම් සියදිවි නසාගැනීමට විරුද්ධ වන නිසා මෙය ඉතා වැදගත් වෙයි. මුස්ලිම් අයගේ සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය ඉතා අඩුය,

යමෙකු තමාට සිදුවන අසාධාරනකම් හෝ හිරිහැරකම් නිසා සියදිවි නසාගැනීමට පෙළඹේ. ළමාවියෙදී ලිංගික අතවරයකට ලක් වූයේනම් අරන් හදාගත් ළමයෙකු ලෙස සැබෑ දෙමාපියන්ගෙන් වෙනව කුඩාකල සිවීම අවදානම් සාධකය. ලිංගික අතවරවලට ගොදුරුවීම සියදිවි නසාගැනීමට 20%ක් පමණ බලපානු ලැබේ.

සියදිවි නසාගැනීමේ පරිණාමවාදී අර්ථදැක්වීමෙන් කියවෙන්නේ එමගින් සියලුම යෝග්‍යතාවන්ට බලපාන බවයි.සියදිවි නසාගන්නා පුද්ගලයට තවදුරටත් ළමයි සැදීමට නොහැකිනම් සහ තම වස්තුව තමන් ජීවත් වීම තුලින් තම ඥාතීන්ට අහිමිවේ නම් මෙය ක්‍රියාත්මක වේ.මෙයට විරුද්ධව මත පළකරන්නන් ප්‍රකාශ කරන්නේ නිරෝගිමත් තරුණයෙකු මෙසේ මියයාම තුලින් කිසිදු යෝග්‍යතාවක් වර්ධනය නොකරගන්නා බවයි(inclusive fitness). වෙනත් ආදිකාලීන පරිසරයකට අනුවර්තනය වීම වර්තමාන පරිසරයට නුසුදුසු අනුවර්තනයක් වීමට හැකිය.

දරිද්‍රතාවය සියදිවි නසාගැනීමේ අවධානම හා සබැදිය. අනෙක් අයට සාපේක්ෂව තමන්ගේ දුප්පත්කම වර්ධනය වේනම් එය අවධානම වැඩිකරයි. විවිධ ණය ලබාගෙන ගෙවීමට නොහැකිවීම නිසා ඉන්දියාවේ 200,000 කට වැඩි ගොවීන් ප්‍රමාණයක් සියදිවි නසාගෙන ඇත. චීනයේ ආර්ථික දුෂ්කරතා හේතුවෙන් ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල සියදිවිනසා ගැනීමේ ප්‍රතිශතය නාගරික ප්‍රදේශවල ප්‍රතිශතයට වඩා තුන්ගුණයක් පමණ වැඩි බව විශ්වාස කරනු ලබයි.

ජනමාධ්‍ය

සියදිවි නසාගැනීම කෙරෙහි අන්තර්ජාලය ඇතුළු ජනමාධ්‍ය විශාල භූමිකාවක් රගපානු ලැබේ.ජනමාධ්‍ය සියදිවි නසාගැනීම වාර්තාකරණ ආකාරය තුල සියදිවි නසාගැනීම උත්ප්‍රේරණය වන අවස්ථාද ඇත. ඉහල ධාරිතාවකින් යුතුව වාර්තා කිරීම, උලුප්පා පෙන්වීම, නැවත නැවත විකාශය වැනි අත්‍යන්තයෙන් වාර්තා කිරීම තුලින් සියදිවි නසාගැනීම උත්තේජනය වීමට හැකිය. සමස්තයක් ලෙස යම් සියදිව් නසාගන්නා ආකාරයක් ජනමාධ්‍ය තුලින් වාර්තා කිරීම තුලින් ජනතාව ඒ පිළිබද දැනුවත්වන බැවින් එම ආකාරයේ සියදිවි නසාගැනීම් ජනගහනයක් තුල වැඩිවිය හැකිය.

මෙම සියදිවි නසාගැනීමේ නරක ආදර්ශය හෝ කොපි කිරීම Wether Effect ලෙස හදුන්වයි. මෙසේ හදුන්වන්නේ Goethe හි ප්‍රධාන පුරවැසියා සියදිවි නසාගැනීමෙන් අනතුරුවය. මෙම අවධානම තාරුණ්‍ය තුල බහුලව ඇති අතර එමන්දයත් මේවා දැකීමෙන් සියදිවි නසාගැනීමට ඔහුන් ප්‍රේම කිරීමට පුළුවන. ප්‍රවෘත්ති සපයන ජනමාධ්‍ය මේ සදහා සෘජුවම බලපෑවද විනෝදාස්වාදය සපයන ජනමාධ්‍ය ජනතාව තුල කුකුසක් ඇති කරවන බව සොයාගෙන ඇත. Weather effect හි ප්‍රතිවිරුද්ධ බලපෑම Popageno effect ලෙස හදුන්වන අතර එහිදී වඩාත් ඵලදායි සියදිවි නසාගැනීමේ විධික්‍රම කොපි කරන අතර ඒවාට ආරක්ෂාකාරී බලපෑම්ද තිබිය හැකිය. මෙම වචනය මොසාට්ගේ ඔපෙරාවේ The magic flute නැමැත්තා තම ආදරණීයයන් සියදිවි නසාගනී යන බියෙන් තම යහළුවන්ගේ උදවු ලැබෙනතුරු ජීවත් වී ඇත. ජනමාධ්‍ය වාර්තාකරණයේදී සුදුසු මාර්ගෝපදේශයන් අනුගමනය කරයි නම් සියදිවි නසා ගැනීම අඩු කරගත හැකිය. වාර්තා කිරීම යම් ජනමාධ්‍යකට වාසියක් වුවද දීර්ඝ කාලීන වශයෙන් ගත්කල එය සමාජයට අහිතකර වීමට පුළුවන.

තාර්කනික

තාර්කනික සියදිවි නසාගැනීම(Rational suicide) යනු තම ජීවිතය නැතිකර ගැනීමට තාර්කික නොවේයැයි සිතුවද එය සාධාරණය කිරීමට හේතුකාරණා ඉදිරිපත් කිරීමයි. අනුන්ගේ යහපත වෙනුවෙන් තමන්ගේ ජීවිතය නැතිකර ගැනීම පරහිතකාරී සියදිවි නසාගැනීම(altruistic suicide) ලෙස හදුන්වනු ලැබේ. උදාහරණයක් නම් තමන්ගේ ප්‍රජාවේ බාල පරම්පරාවට විශාල ප්‍රමාණයක් ආහාර ඉතිරිකර දීමට තමා සියදිවි නසාගැනීමයි.සමහර එස්කිමෝ සංස්කෘතීන්වල මෙය ගෞරවයට පාත්‍ර වන, බුද්ධිමත් හා ධෛර්යසම්පන්න ක්‍රියාවක් ලෙස සලකයි.

සියදිවි නසාගැනීමේ ආක්‍රමණයක්(Suicide attack) එකක් යනු දේශපාලනික ක්‍රියාවක් වන අතර එහිදී ආක්‍රමණිකයා අනුන් කෙරෙහි ප්‍රචණ්ඩත්වය මුදාහරින අතර මෙහිදී අවසානයේ ඔහුගේ ජීවිතයද නැතිවී යයි.සමුහඝාතනයක් බලාපොරොත්තුවෙන් මරාගෙන මැරෙන බෝම්බකරුවන් සියදිවි නසා ගනියි. "කමිකසේ" මෙහෙයුම සිදුකරනු ලැබුවේ සදාචාරාත්මක බැදීමක් හෝ උසස් හෙතුප්‍රත්යක් ලෙස ඔහුන් සැලකු නිසාය. මිනීමරු සියදිවිනසා ගැනීම(murder-suicide) යනු මිනීමරුවා තම ජීවිතය එම අපරාධය කිරීමෙන් පසු නැතිකර ගැනීමයි. "බහුජන දිවිනසාගනීම"(murder suicide) බොහෝවිට සිදුකරනු ලබන්නේ එල්ලවන සමාජීය පීඩනය හමුවේ තම ස්වාධිපත්‍යය යම් නායකයෙකුට ලබාදීම සදහාය. මිනිසුන් දෙදෙනෙක් එක්ව වුවද(suicide pact) බහුජන දිවිනසාගනීමක් කල හැකිය.

සමහර අවස්ථාවලදී තවදුරටත් ජීවත්වීම ඉවසාගත නොහැකි වූ අවස්ථාවලදී මිනිසුන් එයින් පලායාමේ උපක්‍රමයක් ලෙස දිවිනසාගනීම භාවිතා කරයි. නාසි කදවුරුවල සමහර වැසියන් හිතාමතාම විදුලි වැටවල් ස්පර්ශ කර සිය ජීවිත නැති කරගෙන ඇත.

 

ප්‍රමුඛ සියදිවි නසාගැනීමේ ක්‍රම රටින් රටට වෙනස් වේ. ලෝකයේ විවිද කලාපවල පවතින ප්‍රමුඛ විධික්‍රම අතර එල්ලී මැරීම, පලිබෝධනාශක භාවිතය හා ගිනිඅවි භාවිතය හදුනාගත හැකිය.මේවා ඒවා සපයාගැනීමේ පහසුතාවය මත වෙනස්වේ. රටවල් 56ක සිදුකරනලද සමීක්ෂණයකින් හෙළිවී ඇත්තේ එල්ලී මැරීම ලෝකයේ රටවල පවතින ප්‍රධානතම දිවිනසාගැනීමේ ක්‍රමය ලෙසටය. 53%ක් පුරුෂයන්ද 39%ක් ස්ත්‍රීන්ද මෙම ක්‍රමය භාවිතාකර ඇත. ලෝකයේ 30%ක් පමණ දිවිනසාගැනීම් පලිබෝධනාශක භාවිතා කිරීම තුළිනි.මෙය යුරෝපයේ 4%ක් පමණ වුවද පැසිපික් කලාපයේ 50%ක් පමණ වේ. එමෙන්ම ලතින් ඇමරිකාවේ මෙය වැඩිපුර භාවිත වෙන්නේ වැඩිපුර ජීවත්වෙන ගොවි ජනතාව නිසාය.ස්ත්‍රීන්ගෙන් 60%ක් පමණද පුරුෂයන්ගෙන් 30%ක් පමණද වැඩිපුර ඖෂද භාවිත කිරීම සියදිවි නසා ගැනීමට භාවිත කරයි. බොහොමයක් මෙම දිවිනසාගැනීම් කලින් සැලසුම් කරනලද ඒවා නොවෙන අතර බොහෝවිට සිදුවන්නේ තමන් කෙරෙහි දැඩිලෙස සැක උපදවන අවස්ථාවලදීය.මරණ ප්‍රමාණය විධික්‍රමය මත විවිධ වේ.ගිනිඅවි භාවිතය-80%-90%, ගිලීමැරීම-65%-80%, එල්ලී මැරීම-60%-85%, විෂදුම ආග්‍රහණය- 40%-60%, යමකට පැනීමෙන්-35%-60%, ගල් අගුරුවලට පුළුස්සා ගැනීමෙන්-40%-50%, පලිබෝධනාශක -6%-75%, ඖෂධ අනිසි ලෙස භාවිතය-1.5-4%. සංවර්ධිත රටවල ප්‍රධාන වශයෙන් සියදිවි නසාගැනීමට උත්සහකල විධික්‍රම ප්‍රධාන වශයෙන් සාර්ථක වූ විධික්‍රම සමග වෙනස්වේ. මක්නිසාදයත් 85%කම උත්සාහ කර ඇත්තේ අධික ලෙස ඖෂධ භාවිතයයි.

ඇ.එ.ජ. යෙ 57%කම සියදිවි නසාගැනීම් සිදුවී ඇත්තේ ගිනිඅවි භාවිතයෙන් වන අතර එය පුරුෂයන් තුල ස්ත්‍රීන්ට වඩා ප්‍රචලිතය. දෙවැන්න පිරිමින් තුල එල්ලී මැරීම වන අතර ස්ත්‍රීන් තුල වස බීමයි. මෙම ආකරදෙක 40%කට පමණ වගකියනු ලැබේ. ස්විට්සර්ලන්තයේ දළවශයෙන් සෑම පුද්ගලයෙකුටම ගිනිඅවියක් ඇති අතර එනමුදු එහි වැඩිපුරම දිවිනසගැනීම සිදුවන්නේ එල්ලී මැරීම තුලිනි. යමෙකුගේ මරණයට පන තම ජීවිතය නැති කරගැනීම හොංග් කොංග් සහ සිංගප්පුරුවේ පිළිවෙලින් 50%ක හා 80%ක ප්‍රමාණයකි. චීනයේ වසබීම ප්‍රධාන ක්‍රමය වේ. ජපානයේ තමාගේ බඩවැල් තමන්ම ඉවත් කරගැනීම හෙවත් "සෙප්පුකු" හා "හරාකිරි" තවමත් පවතී.එනමුදු ජපානයේ බහුතරව සියදිවි නසාගන්නේ එල්ලී මැරීම මගිනි.

සියදිවි නසාගැනීමට හෝ විෂාධයට විශේෂ වූ ව්‍යාධි මානසිකත්වක් නොමැත. .එනමුදු විශ්වාස කරන්නේ හැසිරීම්, සමාජයීය-පාර්සරික සහ මානසික සාධකවල අන්තර්ක්‍රියාවක් හේතුවෙන් මෙය හටගන්නා බවයි..

Brain-derived-neurotropic(BDNF) සාධකවල අඩුමට්ටම ඍජුවම දිවිනසාගනීමට බලපායි. එමෙන්ම එය වක්‍රාකාරව විෂාධය, post-traumatic disorder, schizophrenia, obsessive-compulsive disorder සදහා බලපායි.. පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂණවලදී තහවුරු වී ඇත්තේ BDNF වල මට්ටම hippocampus සහ prefrontal cortex හි අඩුවීම සිදූවී ඇත්තේ මානසික තත්වයන් සමග හෝ නොමැතිව බවයි.සියදිවි නසාගන්නා කාලය තුල serotonio නැමති ස්නායු සම්ප්‍රේෂකය අඩුබව විශ්වාස කරන්නේ මරණයෙන් පසුව හමු වූ වැඩිවූ 5-HT2A ප්‍රතිග්‍රාහක සාක්ෂිමතය. serotonin නිෂ්පාදනය බිදවැටීම සහ මස්තිෂ්ක සුසුම්නා තරලයේ 5-hydroxyindoleactic acid වැඩිවීම අනෙක් සාධක වේ. Direct evidence is however hard to gather.ඍජු සාක්ෂි ලබාගැනීම එතරම් පහසු නොවේ. Epigenedics හෙවත් පාරිසරික සාධකවලට ජාන ප්‍රකාශයේදී පාදක වූ DNA වෙනස් කිරීමද දිවිනසාගැනීමේ අවදානම වැඩිකිරීමට හේතුවන බව විශ්වාස කෙරේ.

 

සියදිවි නසාගැනීම වලක්වාගැනීම යනු සියදිවි නසාගැනීම් වලක්වා ගැනීම සදහා ගන්නාවූ ලබන සාමුහික ක්‍රියාමාර්ගයි.සමහර විධික්‍රමවලට ලගාවීම අඩුකිරීම තුලින් මේ දේ සිදුවේ. උදාහරණයක් ලෙස ගිනිඅවි භාවිතය හා වසවිෂ භාවිතය අඩුකිරීම තුලින් මේ දේ සිදුකල හැකිය.. අනෙකුත් ක්‍රියාමාර්ග වන්නේ ගල් අගුරු,පාලම් බාධක, උමං මාර්ගවලට ලගාවීම අඩුකිරීම වැනිදේය. අධිකලෙස මත්ද්‍රව්‍ය හා ඖෂධ භාවිතා කරන්නන් සහ මීට පෙර සියදිවි නසාගැනීමට උත්සාහ කල අයට ප්‍රතිකාර කිරීම වලක්වා ගැනීමට වඩාත්ම ඵලදායි වේ. මත්ද්‍රව්‍ය හා මත්පැන් සොයාගැනීම හා භාවිතා කිරීම අවම කිරීමට විදිවිධාන පැමිණවීමට සමහරු යෝජනා කරති. දුරකථන මාර්ග ඔස්සේ මාර්ගෝපදේශනය සැපයීම් තිබුනද ඒවා භාවිතා කරන්නේ සුළු පිරිසකි. එමනිසා ඒවායේ ඵලදායිතාවයක් නොමැත. පසුගිය කාලයේ සියදිවි නසාගැනීමට සිතු තරුණයන්ට cognitive behavioral therapy එයින් මිදීමට උදවු වී ඇත. එසේම ආර්ථික සංවර්ධනය තුලින් දරිද්‍රතාවය අඩුකිරීම දිවිනසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය අඩු කිරීමට සමත්වේ. විශේෂයෙන්ම වැඩිහිටි පිරිමි අයගේ සමාජයීය සබදතා වර්ධනය කිරීමද මේ සදහා ඵලදායී වේ.

ඉවත් කිරීම(Screening)

සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතයෙන් සාමාන්‍ය ජනගහනය ඉවත්කිරීමේ ඵලදායිතාවය පිළිබද දත්ත පවතින්නේ සුලුවශයෙනි. මෙම උපකරණ හරහා ධනාත්මක දෙයක් පරීක්ෂා කිරීමට ඉහළ ප්‍රතිශතයක් මිනිසුන් උත්සාහ ගන්නා අතර මෙමගින් ඔහුන් දිවිනසාගැනීමේ අවදානමක් නොමැති අතර ඔහුන් උත්සාහ කරන්නේ මානසික සම්පත් උපරිම ලෙස භාවිතා කිරීමටය. ඒවා ඉහල අවදානම් සහිතව උත්සාහ කිරීම කෙසේ වුවද අනුමත කර ඇත. සියදිවි නසාගැනීම පිළිබද ඇසීම සියදිවි නසාගැනීම ඉහල දමන්නේ නැත.

මානසික රෝගාබාධ

මානසික සෞඛ්‍යය ගැටළු පවතින අයට ඒ සදහා ප්‍රතිකාර කිරීම දිවිනසාගැනීමේ අවදානම අඩුකරයි. දිවිනසගැනීමට දැඩි ලෙස උවමනාවක් ඇති අය ස්වේච්චාවෙන් හෝ අනෙක් අයගේ බලපෑම් මත මානසික රෝගවලට ඇතුල්වේ. මෙහිදී යමෙකුට හානිවියහැකි ආකාර නැතිකර දමයි. සමහර රෝහල් සායන රෝගියා ලව සියදිවි නසා නොගන්නා බවට එකගතාවයක් අත්සන් කරනු ලබන්නේ එම රෝගියා රෝහලෙන් නිදහස් කිරීමට පෙරය. නමුත් මෙය සාර්ථක කමයක් නොවේ. රෝගියා අඩු අවදානම් තත්වයක පසුවේනම් බාහිර ලෙස මානසික ප්‍රතිකාර ලබාදීමට පිළියෙළ කරයි. කෙටිකාලීන ලෙස රෝහල්ගත කිරීම එතරම් ඵලදායි නොවන අතර ප්‍රජාව විසින් රෝගියා බලාගැනීම borderline personality disorder වැනි අයට වඩාත් ඵලදායි වේ.

වැඩිහිටියන් තුල dialectical behavior theory හා pshchotheraphy ක්‍රම මගින් සියදිවි නසාගැනීම අඩුකර ගතහැකි බවට ප්‍රමාණාත්මක සාක්ෂි පවතී. . as well as those with borderline personality disorder.නමුත් එම සාක්ෂි මරණයට පත් වූ සියදිවි නසාගැනීම් සදහා හමුවී නොමැත

විෂදනාශකවල වාසි සහ අවාසි පිළිබද මතභේදයක් පවතී. In young persons the newer antidepressants such as SSRIs appears to increased risk of suicidality from 25 per 1000 to 40 per 1000. In older persons however they might decrease the risk.වැඩිහිටියන් තුල එය දිවිනසාගැනීම් අඩුකලද තරුණයන් තුල දිවිනසාගනීම වැඩිකරනු ලබයි. bipolar disporder සහ unipolar dipression අඩුකර සාමාන්‍ය මට්ටමට ගෙන ඒමට ලිතියම් සමත් බව සොයාගෙන ඇත.

 

දළවශයෙන් 0.5% ක සිට 1.4% දක්වා මිනිසුන් ප්‍රමාණයක් දිවිනසගනිති. ලෝකයේ 2008/2009 වර්ෂවල මිනිසුන් මරණයට පත්වීමේ මාර්ග අතුරින් 10 වැනි ස්ථානයට පත්ව ඇත්තේ සියදිවි නසාගැනීමයි. ඒ 800000 සිට මිලියන 1 දක්වා මිනිසුන් ප්‍රමාණයක් වාර්ෂිකව මියයති. සියදිවි නසාගැනීමේ වාර්ෂික මරණ අනුපාතිකය 100000 කට 11.6% කි. සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය 1960 සිට 2012 වර්ෂය වනවිට 60%කින් වර්ධනය වී ඇත. බොහෝ වශයෙන් මේ වර්ධනය දැකගත හැක්කේ දියුණු වෙමින් පවතින රටවලය.මරණයෙන් අවසන්වන සෑම සියදිවි නසාගනීමකටම 10ත් 40ත් අතර සියදිවි නසාගැනීමේ උත්සාහයන්ද පවතී.

සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය රටවල් අනුව හා කාලය අනුව විවිධ වේ. 2008 වසරේ ලෝකයේ සියදිවි නසාගැනීමේ මරණ ප්‍රතිශතය මෙසේය. අප්‍රිකාව 0.5%, ගිනිකොණදිග ආසියාවේ 1.9%, ඇමෙරිකාවේ 1.2% සහ යුරෝපයේ 1.4% .100000කට ප්‍රතිශතයක් ලෙස ඔස්ට්‍රේලියාවේ 8.6%, කැනඩාවේ 11.1%, චීනයේ 12.7%, ඉන්දියාවේ 23.2%, එක්සත් රාජධානියේ 7.6%, ඇ.එ.ජ 1.4%. 2009 දී ඇ.එ.ජ මිනිසුන් මරණයට පත්වීමේ 10වෙනි සාධකය සියදිවි නසාගැනීම වන අතර එය 36000ක් පමණ වේ 650000 ක පමණ මිනිසුන් ප්‍රමාණයක් හදිසි අවස්ථා දෙපාර්තමේන්තුව යටතේ සියදිවි නසාගැනීමට තැත් කිරීම නිසා පුනරුත්ථාපනය ලරනු ලැබේ. ලිතුවේනියාව, ජපානය හා හංගේරියාවේ ඉහලම සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතයක් පවතී. සංඛ්‍යාත්මක වශයෙන් ගත්කල ඉහලම නිරපේක්ෂ අගයක් වාර්තාවන්නේ චීනයේ හා ඉන්දියාවේය. එය ලෝකයේ මුළු සියදිවි නසාගැනීම වලින් අර්ධ්යකටත් වඩා වැඩිය. චීනයේ මරණවලට හේතුවන පස්වන ප්‍රධානතම හේතුව සියදිවි නසාගැනීමයි.

ලිංගභේදය

Suicide rate per 100,000 males (left) and female (right) (data from 1978–2008).   no data   < 1   1–5   5–5.8   5.8–8.5   8.5–12   12–19   19–22.5   22.5–26   26–29.5   29.5–33   33–36.5   >36.5

යුරෝපානු රටවල සියදිවි නසාගැනීමෙන් මරණයට පත්වන පුරුෂයන් ගණන ස්ත්‍රීන්ට වඩා තුන්ගුණයේ සිට සිවුගුණය අතර වේ. එනමුදු ස්ත්‍රීන් සියදිවි නසාගැනීමට උත්සාහ ගන්නා වාර ගණන පුරුෂයන්ට වඩා සිවුගුණයක් වැඩිය. එනම් තම ජීවිතය නැතිකර ගැනීමට පුරුෂයන් වඩාත් මාරක ක්‍රම භාවිතා කරයි. වයස අවුරුදු 65ට වඩා වැඩි පුරුෂයන් ස්ත්‍රීන්ට වඩා 10 ගුණයකින් සියදිවි නසාගනියි. ලෝකයේ වැඩිම ස්ත්‍රී සියදිවි නසාගැනීම වාර්තා වන්නේ චීනයෙන් වන අතර ස්ත්‍රීන්ගේ සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය පුරුෂයන්ගේ ප්‍රතිශතය ඉක්මවා යන එකම රටද වේ.(අනුපාතය 1:0.9). නමුත් නැගෙනහිර මද්‍යධරනී රටවල ස්ත්‍රී පුරුෂ සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය වාර්තාවන්නේ දකුණු කොරියාවෙන් වන අතර එය 100000 කට 22කි. එමෙන්ම දකුණු හා නැගෙනහිර ආසියාවේ බටහිර පැසිපික් කලාපයේ ඉහල ප්‍රතිශතයක් පවතී..

වයස

බොහෝ රටවල මැදිවයසේ අයගේ සහ වැඩිහිටි අයගේ සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය වැඩිය. or elderly. වයස අවුරුදු 15-29 අතර සිටින ජනගහණය වැඩිවීම හේතුවෙන් නිරපේක්ෂ අගය එම වයස් ප්‍රාන්තරයේ වැඩිය. ඇ.එ.ජ. වයස අවුරුදු 80 ට වැඩි සුදු ජාතික පුද්ගලයන් හා තරුණයන්ගේ සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍උත්සාහයන් බහුලය. එය වැඩිහිටියන්ගේ දෙවැනි ප්‍රධානතම මරණීය සාධකය වන්නේ රිය අනතුරු පළමු ස්ථානයට පත් කරමින්ය.දියුණු රටවල තරුණ පුරුෂයන්ගේ මරණවලට 30%ක් වගකියනු ලබන්නේ සියදිවි නසාගැනීම වේ. නමුත් දියුණු වෙමින් පවතින රටවල තත්වය මෙසේ වුවද සමස්ථයක් ලෙස ගත්කල එම රටවල මරණවලින් වැඩි ප්‍රතිශතය ගන්නේ වෙනත් සාධකය. දකුණු ආසියානු රටවල ලෝකයේ වෙනත් ප්‍රදේශවලට සාපේක්ෂව තරුණියන්ගේ සියදිවි නසාගැනීමේ ප්‍රතිශතය වැඩිහිටි කාන්තාවන්ගේ ප්‍රතිශතයට වඩා වැඩිය.

 

අතීත ග්‍රීක ඇතන්ස් වැසියන් විසින් රජයේ අනුමැතියකින් තොරව සියදිවි නසාගන්නා පුද්ගලයන්ට අවසන් ගෞරව නොදැක්වූ අතර ඔහුන්ට උසස් භුමිදානයක් හිමිනොවේ. එසේ මැරුණු පුද්ගලයන් ළගපාත නගරයක මිහිදන් කරන අතර සිහිවටන ඵලක, සොහොන් වැනිදේ ඔහුන්ට නිර්මාණය නොකරන ලදී. In Ancient Greece and Rome suicide was deemed to be an acceptable method to deal with military defeat.අතීතයේ ග්‍රීසිය හා රෝමය යුද්ධ පරාජ හමුවේ සියදිවි නසාගැනීම පිළිගත් දෙයක් විය. අතීත රෝමයේ මේ සදහා ඉඩ ලැබුනද පසුව ආර්ථික වියදම් නිසා මෙය අපරාධයක් බවට පත්කරන ලදී. 1670 දී 14වන ලුවිස් රජතුමා නිකුත් කරන ලද අපරාධ ආඥපනත මගින් සියදිවි නසාගැනීමට දඩුවම් වැඩිකරන ලදී. මෙහිදී මැරුණු පුද්ගලයන් සිරුර වීදිවලට ගෙනවිත් මුහුණ යටට සිටිනසේ පාරදිගේ ඇදගෙනයාම හා සිරුර එල්ලා කුණු,මඩ වැනි දේවලින් ගැසීම සිදුකරන ලදී. ඉතිහාසයේ ක්‍රිස්තියානි පල්ලිවල අයගෙන් සියදිවි නසාගැනීමට තැත්කළ අය ආගම් සභාවෙන් ඉවත්කරන ලද අතර ඔහුන්ගේ සිරුරු පාරිශුද්ධතත්වයට පත්කරන ලද සොහොන් බිම් වලට එළියෙන් මිහිදන් කරන ලදී. 19වන සියවසේදී එක්සත් රාජධානියේ සියදිවි නසාගැනීමට වෙර දැරීම හා මිනිස් ඝාතනයට තැත්කිරීම සමාන වරදවල් ලෙස සලකූ අතර එල්ලා මැරීම දඩුවම් ලෙස ලබාදෙන ලදී. පසුව 19 වැනි සියවසේදී යුරෝපීය නීතිය මෙය පාපයක් නිසා සිදුවන්නක් හෝ සිහිවිකල් බව නිසා සිදුවන්නක් ලෙස සලකා ලිහිල් කරන ලදී.

නීති පැමිණවීම

 

අතීතයේ එනම් 1800 ගණන් දක්වා බටහිර යුරෝපීය රටවල සියදිවි නසාගැනීම අපරාධයක් ලෙස සැලකුවද වර්තමානයේ අපරාධයක් ලෙස නොසලකයි.. it however was in most Western European countries from the Middle Ages until at least the 1800s. නමුත් ඉස්ලාමීය රටවල මෙය අපරාධයක් ලෙස සලකනු ලැබේ.

ඔස්ට්‍රේලියාවේ සියදිවි නසාගැනීම අපරාධයක් නොවේ. එනමුදු සියදිවි නසාගැනීමට උපදෙස් දීම, උල්පන්දම් දීම හා උදවු කිරීම අපරාධයකි. එමෙන්ම ඕනෑම පුද්ගලයෙකුට තවත් සියදිවි නසාගැනීම වලක්වා ගැනීමට එම නීතිය භාවිතා කල හැකිය. ඔස්ට්‍රේලියාවේ උතුරු ප්‍රදේශයේ 1996-1997 වසරවල සියදිවි නසාගැනීම් වලට සහයෝගය දෙන විශේෂඥයෝද සිට ඇත. The Northern Territory of Australia briefly had legal physician-assisted suicide from 1996 to 1997.

යුරෝපයේ කිසිදු රටක් සියදිවි නසාගැනීම හෝ සියදිවි නසාගැනීමට තැත් කිරීම වරදක් ලෙස සලකනු නොලැබේ. 1961 දී එංගලන්තය හා වේල්සයද 1193 දී අයර්ලන්තයේද සියදිවි නසාගැනීම පනත මගින් සියදිවි නසාගැනීම අපරාධයක් නොවන බවට පත්කර ඇත. 'පෙළඹීම' යන වචනය නීතිවිරෝධී ලෙස සලකන අතර එම නිසා බොහෝ එම වචනය භාවිතා නොකරයි.

ඉන්දියාවේ සියදිවි නසාගැනීම නීත්‍යනුකුල නොවන අතර මරණයෙන් පසුව ඔහුගේ පවුලේ අයට නීතිමය ගැටලුවලට මුහුණ පෑමට සිදුවේ. ජර්මනියේ සක්‍රිය අනායාස මරණය නීතිවිරෝධී වන අතර එවැනි අයෙකු අධි චෝදනාවලට ලක්විය හැකිය.හදිසි අවස්ථාවකදී උදවු ලබාදීමට අසමත් වීම නිසා ස්විට්සර්ලන්තයේ මෑතකදී සියදිවි නසාගැනීම්වලට සහය දැක්වීම නීතිගතකර ඇති අතර ඒ ඌන මානසික රෝගවලින් පෙළෙන අය සදහා පමණි. Lausanne හි ඉහළ උසාවි මගින් 2006 වර්ෂය පුද්ගලයෙක් දීර්ග කාලයක් පවතින මානසික රෝගයකින් මිදීම සදහා සියදිවි නසාගැනීමට අවසර ලබාදී ඇත..

ඇ.එ.ජ මෙය නීතිගතකර නොමැති වුවද සියදිවි නසාගැනීමට උත්සාහ කරන අයට දඩුවම් පැමිණවේ. වෛද්‍ය නිර්දේශවලට අනුව සියදිවි නසාගැනීම ඔරිජින් . හා වොෂින්ටන් ප්‍රාන්තවල නීත්‍යනුකුල වේ

ආගමික දැක්ම

 

කතෝලික බොහෝ නිකායවල සියදිවි නසාගැනීම පවකි. මාධ්‍ය කාලීන යුගයේ දාර්ශනිකයෙකු වූ ඔගස්ටින් සහ තෝමස් විසින් රචිත ග්‍රන්ථ මේ සදහා බලපෑමද එල්ල කර ඇත. නමුත් බ්යිසන්ටිව් කතෝලික ධර්මය හා code of justinian ට අනුව සියදිවි නසාගැනීම පවක් නොවේ. කතෝලික භාෂිතය තුළ මෙම වාදය පවතින්නේ දෙවියන්ට නියම වූ " Thou shalt not kill" සහ ජීවිතය යනු දෙවියන් වහන්සේ විසින් ලබාදෙන ලද උතුම් ත්යගෞඅක් වන බැවින් එය විනාශකර ගත නොයුතු බවත් යන මතයන්ය. එමෙන්ම ස්වභාවධර්මය සියදිවි නසාගැනීමට විරුද්ධ බව ඔහුන් විශ්වාස කරති. එය දෙවියන් වහන්සේගේ සැලැස්මට බාධාවක් බව විශ්වාස කරති. . එසේ වුවද මානසික රෝග සහ වේදනාවිදීමට ඇති බයනිසා යමෙකු සියදිවි නසාගැනීමේ අවදානම අඩුකරන බව විශ්වාස සොයාගෙන ඇත.මීට විරුද්ධව මත පළකරන්නන් ප්‍රකාශ කරන්නේ 6 වෙනි දේව නියමය වඩා නිරවද්‍ය ලෙස " Thou shalt not murder " ලෙස පරිවර්තනය වියයුතු බවයි. එනම් තමාට මෙය අදාළ නොවන අතර දෙවියන් වහන්සේ විසින් මිනිසුන්ට නිදහස් වරමක් ලබාදී ඇත. එනම් ලෙඩරෝග සුවකරන තරම් සියදිවි නසාගැනීම දේවනීතිය උල්ලංගණය නොකරන අතර එමනිසා දෙවියන් වහන්සේගේ අනුගාමිකයන් බයිබලයේ සදහන් සියදිවි නසාගැනීම් වලදී දරුණු දඩුවම් පැමිණවීම් වාර්තා වී නොමැත

යුදෙව් ආගම ජීවිතයේ අමිල බව අගය කරන අතර සියදිවි නසාගැනීම දෙවියන්ගේ පාරිශුද්ධත්වය පිළිනොගන්නා බවක් ලෙස සැලකේ. නමුත් අත්‍යන්ත අවස්ථාවලදී එනම් වෙනත් කිසිදු විකල්පයක් නොමැති අවස්ථාවලදී තමාගේ ජීවිතය නැතිකර ගැනීම හෝ ආගම පාවාදීම සිදුවේ. යුදෙව්වන් තනි තනිව හෝ සමුහ වශයෙන් දිවිනසා ගැනීම සිදුකරගෙන ඇති අතර ඔහුන් සදහා උග්‍ර සිහිකැදවීමක් යුදෙව් දේවමෙහෙයන් තුලදී " when the knife at the throat " ලෙස සිදු කරනු ලැබේ. එම මරණයට පත් වූ පිරිස පාපයෙන් මුදවාගැනීම මෙහි අරමුණ වේ. මෙම ක්‍රියාවන්ට යුදෙව් අධිකාරීන්ගේ මිශ්‍ර ප්‍රතිචාර පවතින අතර යම් පිරිසක් වීර ජීවිත පරිත්‍යාග වලට උදාහරණ ලෙස මෙය හදුන්වයි. අනෙක් පිරිස ප්‍රකාශ කරන්නේ වීරත්වය බලාපොරොත්තුවෙන් තම ජීවිතය නැතිකර ගැනීම වරදක් බවය.

ඉස්ලාම් ආගමේ සියදිවි නසාගැනීම තහනම්ය. හින්දු ආගමේ සියදිවි නසාගැනීම වෙනත් මනුෂ්‍ය ඝාතනයක් කරන තරම් පවකට සමාන වේ. හින්දු ධර්ම ග්‍රන්ථවල සදහන් වන්නේ සියදිවි නසාගන්නා පුද්ගලයා අධ්‍යාත්මික ලෝකයේ කොටසක් වන අතර එම පුද්ගලයා සාමාන්‍ය විදියට එනම් දිවිනසගැනීමෙන් තොරව මරණයට පත්වෙනතුරු ලෝකයේ සැරිසරමින් පවතින බවය. However, Hinduism accept a man's right to end one's life through the non-violent practice of fasting to death, termed Prayopavesa.නමුත් හින්දු ආගමේ "ප්‍රයෝපවේස " නැමති අවිහින්සාවාදී ලෙස එනම් උපවාස කිරීම තුලින් තම ජීවිත නැතිකර ගැනීමට ඇති අයිතිය අනුමත කරනු ලැබේ. නමුත් මෙය ජීවිතයේ අරමුණක්,වගකීමක් නොමැති අයට තහනම්ය. යුදෙව් ආගමේදී මෙවැනිම දෙයක් "සන්ත්‍රා සතී " ලෙස පවතින අතර හින්දු ආගමේ වැන්දඹුවන් සදහා සති පුජා වැනි දේද පවතී.

දර්ශනය

 

සියදිවි නසාගැනීමේ දර්ශනය තුළ විවිධ ගැටළු පවතී.එනම් සියදිව් නසාගැනීම නියම වන කරුණු මොනවාදැයි සියදිවි නසාගැනීම හෝ නොගැනීම සහේතුක තෙරෙමක්ද යන වග සහ සියදිවි නසාගැනීමේ සදාචාරාත්මක අයිතිය යන ඒවාය සියදිවි නසාගැනීමේ සදාචාරාත්මක දැනුම වන්නේද නොවන්නේද යන විවාදයේදී එයට දැඩි විරුද්ධවදීන් පවසන්නේ එය සදාචාරාත්මක නොවන බව පවසන්නේ පක්ෂපාති සියදිවි නසාගැනීමේ සංකල්පය පරම අතිපූජ්‍ය නීතිය සැමට පවතින අතර එනමුදු සංඥානික හා යුක්ති සහගත ලෙස සංවේගයට තමාගේ ජීවිතය නැතිකර ගෙනීමේ තීරණය ගත හැකි බවයි.සියදිවි නසාගැනීමේ විරුද්දව කතෝලික දාර්ශනිකයන් වන්නේ Augusting of Hippo සහ Thomas Aqunas,Immanuel Kand සහ John Stuall Mill.Mills අවධානය යොමු කරන්නේ නිදහසෙ සහ ස්වාධීනත්වයේ වැදගත්කම කෙරෙහි වන අතර ඔහු පුද්ගල අනාගතයේ ස්වාධීනත්වයේ තීරණ ගැනීම ප්‍රතික්‍ෂේප කරති Immanuel Kant and, arguably, John Stuart Mill – Mill's focus on the importance of liberty and autonomy meant that he rejected choices which would prevent a person from making future autonomous decisions. සියදිවි නසාගැනීම පිලිබදව අනෙක් අදහසනම් එය නීත්‍යනුකුල පුද්ගල තේරීමක් බවයි.සුව කල නොහෙකි රෝග අවස්ථාවලදී මානසික රෝග,වර්ධනය නොවන වැඩිහිටියන් වෙනි තත්වයන් හිදී තමන් තීරණය පිළිබද විදවීම බලකිරීම නොකළ යුතු බව අදහසයි.ඔවුන් පවසන්නේ පුද්ගල ස්වාධීනනත්ව එම තීරණ ගැනීමේ අයිතිය පවතිය යුතු බවයි.ඔවුන් සියදිවි නසාගැනීමේ සදාචාරාත්මක නොවන විශ්වාසය බැහැර කරන අතර එය එම පුද්ගල වේදනාවේ අවසාන නවාතැන්පොල විය යුතුය යන මතයෙ ඔවුන් සිටිති.. පුද්ගල වේදනාවෙන් පෙළේද නැද්ද යන්න ස්වාධීන තීරණය බල නොපායි,මෙම පක්ෂපාති වන්නේ ස්කොට්ලන්තය අනුභූතවාදී වන David Hume සහ ඇමෙරිකා ජෛයවීය ආචාර්ය වන Jacob Appel ය. and American bioethicist Jacob Appel.

සියදිවි නසාගැනීමේ පක්ෂපාතීත්වය

 

බොහෝ සංස්කෘතීන් තුල හා උපසංස්කෘතීන් තුල සියදිවි නසාගැනීමේ පක්ෂපාතීත්වය ගොඩනැගී ඇත. දෙවන ලෝක යුධ සමයේ ජපාන හමුදා කමිස්කේ ප්‍රහාර සදහා උනන්දු කරවූ අතර මුළු ජපාන ප්‍රජාවම ඒ නිසා හැදින්වුයේ සියදිවි නසාගැනීම ඉවසන්නන් ලෙසය. (see Suicide in Japan).

10%-20% අතර අන්තර්ජාලයේ සියදිවි නසාගැනීම සෙවීම තුල අන්තර්ජාලයේ සියදිවි නසාගැනීමේ උත්ප්‍රේරකයක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. වෙබ්සයිට තමන්ගේ සීමාව ඉක්මවා කටයුතු කරයි යන මතයේද පවතී.සමහර මිනිසුන් තමන්ගේ මිතුරන් හා එක්ව හෝ chat rooms හා message boards වලදී හමුවූ මිනිසුන් එක්ව දිවිනසාගැනීමේ ගිවිසුම් හෝ කතිකාවන් ගොඩ නගයි.එනමුදු අන්තර්ජාල තුල හුදෙකලා වූ මිනිසුන්ට සමාජ කොට්ඨාශගොඩනැගීම තුලින් සියදිවි නසාගැනීම වැලැක්වීමට දායක වේ. The Internet however may also help prevent suicide by providing a social group for those who are isolated.

භූගෝලීය ස්ථාන

ඒවා අතර සැන්ෆ්‍රැන්සිස්කොහි Golden Gate Bridge, ජපානයේ Aokgaha වනාන්තරය, එංගලන්තයේ Beachy Head සහ ටොරොන්ටෝහි Bloor Street Viaduct ප්‍රමුඛ වේ.

සමහර භූගෝලීය ස්ථාන සියදිවි නසාගැනීම ඉහල මට්ටමින් පවතින ස්ථාන බවට පත්ව ඇත. 2010 වනවිට 1937 දී තැනු Golden Gate පාලමෙන් මිනිසුන් 1300ක් පමණ සියදිවි නසාගෙන ඇති අතර බාධක ගොඩනගා ඇත්තේ වලක්වා ගැනීමටය. මෙයට අමතරව ටොරොන්ටෝහි ලුමිනස් වේල්ල, සහ පැරීසියේ අයිෆල් කුලුනේ බාධක සහ නිවුයෝක්හි empire state ගොඩනැගිල්ල වේ.. එය ඵලදායී වී ඇත.

සියදිවි නසාගැනීම ස්වකැමැත්තෙන් සිදුවන දෙයක් වන අතර එය මිනිසුන් නොවන සතුන් තුලද දැකියහැකි වේ. salmonella ජීවීන් බැක්ටීරියා සමග තරග කිරීමට ප්‍රතිශක්තීකරණ පද්ධතියේ ප්‍රතිචාරයක් ලෙස සියදිවි නසාගැනීමේ හැසිරීම් දක්වයි. එමෙන්ම Forelius posilly නැමති බ්‍රසීලියානු කුබීන් තුල සියදිවි නසාගැනීම ඇති බව සොයාගෙන ඇත.

Pea aphids රැජිණකට මකුණන් විසින් තර්ජන ඇති වූ විට පුපුරවාගෙන සියදිවි නසගනියි. සාමාන්‍යයෙන් termites විශේෂ සදහා පුපුරවාගැනීමේ හමුදාවක් ඇත්තේ ඔහුන් සතුරන්ගෙන් ආවරණය කරමින්ය. Some species of termites have soldiers that explode, covering their enemies with sticky goo.

එසේම බල්ලා, අශ්වයා, ඩොල්පින් සියදිවි නසාගන්නා බව සොයාගෙන ඇත. එනමුදු ප්‍රමාණාත්මක සාක්ෂි නොපවතී. සතුන් තුල පවතින සියදිවි නසාගැනීම් පිළිබද විද්‍යාත්මක අධ්‍යනයක් කර නොමැත. There has been little scientific study of animal suicide.

සමුල දිවිනසගැනීමක් 1978 දී "Jonestown" cult suicide,හි වාර්තා වූ අතර එයින් මිනිසුන් 918ක් ඇමෙරිකාවේ Peoples Temple මියගොස් ඇත. Jim Jones නැමැත්තා විසින් මෙය මෙහෙයවා ඇත්තේ මිදී රසැති සයනයිඩ් පානය කිරීමෙනි. 10000 කට වැඩි ජපන් වැසියන් පිරිසක් 1944 Battle of Saipan හිදී "Suicide Cliff" සහ "Banzai Cliff" වලින් පන මියගොස් ඇත.

1981 දී හංගේරියා උද්ඝෝෂණවලදී මිනිසුන් 10ක් මරණයට පත්ව ඇත. එය මෙහෙයවා ඇත්තේ Bobby Sands විසිනි. මරණයට හේතුව ලෙස දක්වා ඇත්තේ බලෙන් කරවනලද ආහාර නොගැනීමේ උපවාස බවයි. දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී හිට්ලර් මගින් තර්ජන එල්ලවී ඇති අතර එල්ලී මැරී සියදිවි නසා නොගතහොත් ඔහුගේ පවුලෙන් පලිගන්නා බවයි. Erwin Rommel during World War II was found to have foreknowledge of the July 20 Plot on Hitler's life and was threatened with public trial, execution, and reprisals on his family unless he took his own life.

 

 

 

 

 

 

 

• සැකිල්ල:DMOZ