Φάρμακο Κάνναβη

Περισσότερες πληροφορίες: Ιατρική κάνναβη

Η πιο κοινή μορφή της κάνναβης που χρησιμοποιείται ως φάρμακο είναι η αποξηραμένη φυτική μορφή.

Η τυπική μορφή της φυτικής κάνναβης αποτελείται από τα λουλούδια και τα υποκείμενα φύλλα και μίσχους ώριμων έχοντα ύπερο ή θηλυκών φυτών. Το φάρμακο σε μορφή ρητίνης είναι γνωστό ως χασίς.

Η μείζων ψυχοδραστική χημική ένωση στην κάνναβη είναι η Δ⁹-τετραϋδροκανναβινόλη (κοινώς συντομογραφημένη ως THC). Τουλάχιστον 84 άλλα κανναβινοειδή είναι επίσης παρόντα στην κάνναβη, συμπεριλαμβανομένων της κανναβιδιόλης (CBD), της κανναβινόλης (CBN) και της τετραϋδροκανναβιβαρίνης (THCV), μεταξύ πολλών άλλων, οι οποίες πιστεύεται ότι οδηγούν σε διαφορετικά αποτελέσματα από εκείνα της THC και μόνο.

Η χρήση κάνναβης έχει βρεθεί ότι σημειώνεται ήδη από τη τρίτη χιλιετία π.Χ. Στη σύγχρονη εποχή, έχει χρησιμοποιηθεί για ψυχαγωγικούς, θρησκευτικούς ή πνευματικούς, και φαρμακευτικούς σκοπούς. Τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) εκτίμησαν ότι το 2004 περίπου το 4% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού (162 εκατομμύρια άνθρωποι) κάνουν χρήση κάνναβης ετησίως και περίπου 0,6% (22,5 εκατομμύρια) την χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση. Η κατοχή, χρήση ή πώληση παρασκευασμάτων της κάνναβης που περιέχουν ψυχοδραστικά κανναβινοειδή έγινε παράνομη στα περισσότερα μέρη του κόσμου στις αρχές του 20ου αιώνα. Από τότε, μερικές χώρες έχουν εντείνει την επιβολή της απαγόρευσης της κάνναβης, αρκετές την έχουν μειώσει, ενώ άλλες έχουν περάσει στο στάδιο της αποποινικοποίησης.

Το φυτό κάνναβη έχει ιστορικό ιατρικής χρήσης που χρονολογείται από χιλιάδες χρόνια σε πολλές κουλτούρες.

Μια ανασκόπηση του 2002 από τον Φράνιο Γκροτενχέρμεν πάνω σε ιατρική βιβλιογραφία αναφέρει ότι η ιατρική χρήση της κάνναβης έχει δείξει θετικά αποτελέσματα στη θεραπεία κατά της ναυτίας,της έμεσης,του προεμμηνοροϊκού συνδρόμου,της μη-σκόπιμης απώλειας βάρους,της αϋπνίας και της απώλειας της όρεξης από χημειοθεραπείες. Άλλα σχετικά καλώς επιβεβαιωμένα στοιχεία κάνουν λόγο για θεραπεία της σπαστικότητας σε άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας, του πόνου και ειδικότερα του νευρογενούς πόνου, των κινητικών δυσκολιών, του άσθματος και του γλαυκώματος.

Προκαταρκτικές ενδείξεις δείχνουν ότι φάρμακα με βάση την κάνναβη μπορεί να είναι χρήσιμα στη θεραπεία δυσλειτουργίας των επινεφριδίων, του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου, των ημικρανιών, της ινομυαλγίας και σχετικών παθήσεων. Η ιατρική χρήση της κάνναβης επίσης φαίνεται ότι θεραπεύει συγκεκριμένα συμπτώματα παθήσεων όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας και οι τραυματισμοί του νωτιαίου μυελού , παρουσιάζοντας αντισπασμωδική και μυοχαλαρωτική δράση, καθώς και αυξάνοντας την όρεξη σε αυτούς τους ασθενείς.

Άλλες ιατρικές έρευνες αναφέρουν ότι η κάνναβη ή συγκεκριμένα κανναβινοειδή πιθανόν να χρησιμεύσουν στη θεραπεία της κατάχρησης του αλκοόλ, της αρθρίτιδας που προκαλείται από περίσσια κολλαγόνου , του άσθματος, της αθηροσκλήρωσης,της διπολικής διαταραχής , του μετατραυματικού συνδρόμου, του καρκίνου του παχέος εντέρου, της αισθητηριακής νευροπάθειας σχετιζόμενης με τον HIV, της δυστονίας , της επιληψίας , συγκεκριμένων παθήσεων του πεπτικού συστήματος , των γλοιωμάτων (τύπος όγκου στον εγκέφαλο), της ηπατίτιδας C , της νόσου του Χάντιγκτον, της λευχαιμίας , ων όγκων του δέρματος , τα στελέχη του βακτηρίου Staphylococcus aureus που είναι ανθεκτικά στη μεθισιλλίνη , του Πάρκινσον , του κνησμού, της ψωρίασης , της δρεπανοκυτταρικής αναιμίας , της υπνικής άπνοιας καθώς και της νευρικής ανορεξίας . Ελεγχόμενη έρευνα στη θεραπεία του συνδρόμου Τουρέτ με ένα φάρμακο (Dronabinol) που περιέχει δραστική ουσία η οποία είναι συνθετικά ομόλογη με την δ9-τετραϋδροκανναβινόλη,την κύρια ψυχοδραστική ουσία της κάνναβης, έδειξε ότι οι ασθενείς είχαν μείωση των συμπτωμάτων του τους χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες , άλλες έρευνες όμως ισχυρίζονται ότι δεν είχε αποτελέσματα στην μείωση των τικ . Οι αναφορές των ίδιων των ασθενών δείχνουν μείωση των τικ με την ιατρική χρήση της κάνναβης , όμως χρειάζονται μακροπρόθεσμες, ελεγχόμενες έρευνες για να το αποδείξουν σε μεγαλύτερο αριθμό ασθενών.

Σε πολλά εργαστήρια σε όλον τον κόσμο γίνονται εντατικές έρευνες για να παραχθούν φάρμακα με βάση τα συστατικά της κάνναβης, που όμως δεν θα έχουν ψυχοτρόπες επιδράσεις, θα μένουν δηλαδή μακριά από την περιοχή του εγκεφάλου και θα δρουν μόνο στον περιφερειακό υποδοχέα στον οποίο δείχνουν προτίμηση τα μη ψυχοτρόπα ανάλογα (δηλαδή τα τροποποιημένα από τους ερευνητές κανναβινομιμητικά μόρια) παρουσιάζοντας υψηλή αντιφλεγμονώδη δράση. Το πρώτο τέτοιο παρασκεύασμα ενάντια στον πόνο και στο στρες ανακοινώθηκε την 1η Ιουλίου του 2005 στο περιοδικό «Nature» από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Τζόρτζια, ενώ άλλα για την επιληψία και την κατά πλάκας σκλήρυνση θα ακολουθήσουν.

Τον Μάρτιο του 2014 η Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ εγκρίνει τη μελέτη για την ιατρική μαριχουάνα, σημαίνοντας έτσι μια ιστορική αλλαγή στην Ομοσπονδιακή πολιτική των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, η Διεπιστημονική Ένωση Μελετών στα Ψυχοδηλωτικά (MAPS) έχει προσπαθήσει τα τελευταία 22 χρόνια να ξεκινήσει η έρευνα ανάπτυξης φαρμάκων που να βασίζονται στην ιατρική κάνναβη, και αυτή είναι η πρώτη φορά έκτοτε που έχει χορηγηθεί άδεια για αγορά μαριχουάνας προς ιατρική χρήση από το Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Ναρκωτικών (NIDA), τον μοναδικό πάροχο μαριχουάνας προς έρευνα, ρυθμιζόμενη σε ομοσπονδιακό επίπεδο στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ελλάδα

Η παραγωγή και κυκλοφορία ιατρικής κάνναβης στην Ελλάδα νομιμοποιήθηκε το 2018, ένα χρόνο μετά τη νομιμοποίηση της χρήσης της από την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. Η παραγωγή προέρχεται από εγχώριες καλλιέργειες, σύμφωνα με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις που αφορούν την κυκλοφορία τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης του είδους Κάνναβη η ήμερη L (Cannabis sativa L), περιεκτικότητας σε THC άνω του 0,2%. Η πρώτη συνταγή εκτελέστηκε τον Φεβρουάριο του 2024 απο ασθενή που υπέφερε από χρόνιους πόνους, λόγω ψωριασικής αρθρίτιδας.

Μηχανισμός δράσης

Η υψηλή λιποδιαλυτότητα των κανναβινοειδών έχει ως αποτέλεσμα την παραμονή τους στο σώμα για μεγάλες χρονικές περιόδους. Ακόμη και μετά από μία μόνο χορήγηση THC, ανιχνεύσιμα επίπεδα αυτού μπορούν να βρεθούν στο σώμα για εβδομάδες ή και περισσότερο (ανάλογα με την ποσότητα που χορηγείται και την ευαισθησία της μεθόδου αξιολόγησης). Ένας αριθμός ερευνητών έχουν προτείνει ότι αυτό είναι ένας σημαντικός παράγοντας αναφορικά με τα αποτελέσματα της μαριχουάνας, ίσως επειδή τα κανναβινοειδή μπορούν να συσσωρευτούν στο σώμα και ιδιαίτερα στις λιπιδικές μεμβράνες των νευρώνων.

Η THC των κανναβινοειδών ασκεί τα σημαντικότερα αποτελέσματα της μέσω των δράσεών της σε δύο τύπους υποδοχέων κανναβινοειδών, τον υποδοχέα CB₁ και τον υποδοχέα CB₂, οι οποίοι είναι υποδοχείς συζευγμένοι με πρωτεΐνη G (GPCRs). Ο υποδοχέας CB₁ βρίσκεται κυρίως στον εγκέφαλο καθώς και σε ορισμένους περιφερειακούς ιστούς και ο υποδοχέας CB₂ βρίσκεται κυρίως στους περιφερικούς ιστούς, αλλά εκφράζεται επίσης σε νευρογλοιακά κύτταρα. Η THC φαίνεται να μεταβάλλει τη διάθεση και τη γνωστική λειτουργία μέσω δράσης αγωνιστή στους υποδοχείς CB₁, οι οποίοι έπειτα αναστέλλουν ένα σύστημα δεύτερου αγγελιαφόρου (της αδενυλικής κυκλάσης), με δοσοεξαρτώμενο τρόπο. Αυτές οι δράσεις μπορούν να παρεμποδιστούν από τον εκλεκτικό ανταγωνιστή του υποδοχέα CB₁, την ριμοναβάντη, η οποία έχει δειχθεί σε κλινικές δοκιμές ότι είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για τη διακοπή του καπνίσματος, την απώλεια βάρους και μέσο για τον έλεγχο ή τη μείωση των παραγόντων κινδύνου του μεταβολικού συνδρόμου. Ωστόσο, λόγω της δυσφορικής επίδρασης των ανταγωνιστών του υποδοχέα CB₁, το φάρμακο αυτό συχνά διακόπτεται λόγω των παρενεργειών αυτών.

Μέσω της ενεργοποίησης του υποδοχέα CB₁, η THC αυξάνει έμμεσα την απελευθέρωση της ντοπαμίνης στην συναπτική σχισμή και έτσι παράγει τα ψυχοτρόπα αποτελέσματα ενεργοποιώντας το ντοπαμινεργικό μονοπάτι της ανταμοιβής. Η κανναβιδιόλη (CBD) δρα επίσης ως ένας αλλοστερικός τροποποιητής των μ- και δ- υποδοχέων των οπιοειδών. Η THC επίσης ενισχύει τις δράσεις των υποδοχέων γλυκίνης.

 

Η κάνναβη χρησιμοποιείται σε διάφορες μορφές:

• Ολόκληρο το λουλούδι και φύλλο

Οι όροι χόρτο ή μαριχουάνα ή μαύρο ή (λανθασμένα) χασίς αναφέρονται στο εξατμισμένο μείγμα των φύλλων,των λουλουδιών και των κλαδιών,και στο κακής ποιότητας χόρτο και των σπόρων.Οι τύποι μαριχουάνας που χρησιμοποιούνται συνήθως περιέχουν από 3 ως 22% THC, ενώ οι τύποι μαριχουάνας (hemp) που χρησιμοποιούνται για παραγωγή υφασμάτων, σχοινιών, χαρτιού κλπ περιέχουν λιγότερο από 1% THC, οπότε δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ναρκωτικό.Μικρή περιεκτικότητα σε THC.

• Κιφ

Το κιφ είναι μια σκόνη, πλούσια σε τρίχρωμα,που έχουν κοσκινιστεί από τα φύλλα και τα άνθη της Κάνναβης και είτε καπνίζονται, είτε χρησιμοποιούνται ως συστατικό σε τρόφιμα. Μεσαία περιεκτικότητα σε THC.

• Χασίς

Χασίς είναι είτε συμπιεσμένη ρητίνη του φυτού της κάνναβης είτε συμπιεσμένο κιφ. Μεγάλη περιεκτικότητα σε THC.

• Βάμμα

Τα κανναβινοειδή μπορούν να αποσταχθούν σε ένα βάμμα από το φυτό της κάνναβης χρησιμοποιώντας αλκοόλες, όπως το Green dragon. Νόμιμα βάμματα για ιατρική χρήση είναι οι ναβιξιμολες.

• Αιθέριο έλαιο

Το αιθέριο έλαιο κάνναβης είναι η απόσταξη των ελαίων από τα λουλούδια ή τα φύλλα της κάνναβης.Είναι πλούσιο σε κανναβινοειδή.

• Σπόροι κάνναβης

Οι σπόροι κάνναβης έχουν παρόμοια περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη,με όλα τα αμινοξέα, σχεδόν όσο το κρέας, το γάλα, τα αυγά και η σόγια. Είναι επίσης πλούσια σε ωμέγα 3, βιταμίνες και μέταλλα. Κυκλοφορούν στην Αμερική, στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία ως νόμιμο συστατικό σε τρόφιμα και ως superfood. Δεν είναι ψυχοδραστικοί, αλλά έχουν κάποια ιατρική αξία.

• Έλαιο σπόρων κάνναβης τύπου hemp

Το έλαιο αυτό είναι κατάλληλο για τηγάνισμα με μεγαλύτερο σημείο τήξης από το ελαιόλαδο, με την ιδανική ισορροπία ωμέγα 6 προς ωμέγα 3 λιπαρών οξέων που χρειάζεται ο οργανισμός. Δεν είναι ψυχοδραστικό.

Επίσης πίνεται και σε τσάι, άλλα χρειάζεται μεγάλη ποσότητα (1-1,5 γραμμάρια) και κάτι λιπαρό όπως γάλα ή βούτυρο για να αποστάξει τα κανναβινοειδή, ώστε να έχει σημαντική ιατρική ή ευφορική δράση. Η δια της πεπτική οδού προτιμάται από τους ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα ή καρκίνο, λόγω της απουσίας των καρκινογόνων ουσιών που δημιουργούνται κατά την καύση. Για ποικιλίες που προορίζονται για ευφορική χρήση, η δια της πεπτικής οδού κατανάλωση προκαλεί πολύ περισσότερη χαλάρωση και διαρκεί περισσότερη ώρα, ενώ οι επιδράσεις είναι λίγο διαφορετικές. Στις ευρωπαϊκές χώρες συνήθως η κάνναβη καπνίζεται αναμεμειγμένη με καπνό, ενώ στις ΗΠΑ και στον Καναδά συνήθως σκέτη, αλλά μπορεί επίσης να φαγωθεί, να γίνει ρόφημα ή να εξατμιστεί σε vaporizer, μειώνοντας έτσι το ποσοστό των καρκινογόνων που δημιουργούνται λόγω της καύσης.

Από το ιατρικό περιοδικό The Lancet,"δεν υπάρχουν επιβεβαιωμένοι θάνατοι από δηλητηρίαση που προκλήθηκε από κάνναβη" ,και ή δόση της δ9-τετραϋδροικανναβινόλης που χρειάστηκε για να προκαλέσει κατά 50% θάνατο σε ποντίκια ήταν υπερβολικά μεγαλύτερη σε σχέση με την κανονική δόση από ότι σε άλλα ναρκωτικά, όπως η καφεΐνη, η νικοτίνη και η ηρωίνη. Ο καπνός της κάνναβης περιέχει χιλιάδες οργανικές και ανόργανες ουσίες, άλλα την ίδια ποσότητα πίσσας με ένα τσιγάρο . Πάνω από 50 γνωστά καρκινογόνα έχουν εντοπιστεί στον καπνό της κάνναβης (π.χ. νιτροζαμινες, ενεργές αλδεϋδες, βενζοπυρένιο) , αλλά όχι στο ίδιο το φυτό.

Σύμφωνα με τη μεγαλύτερη έρευνα παγκοσμίως για το σχήμα και το μέγεθος του σπέρματος που περιέλαβε δείγματα από 1970 άντρες στη Βρετανία, η χρήση κάνναβης αποτελεί κύριο παράγοντα πρόκλησης ανωμαλιών στο σπέρμα. Συγκεκριμένα παρατηρήθηκε ότι, απομονώνοντας άλλους παράγοντες, υπήρχε διπλάσια πιθανότητα τα δείγματα που λήφθηκαν από άτομα που είχαν κάνει χρήση κάνναβης σε χρονική περίοδο μικρότερη των τριών μηνών από την εκσπερμάτωση, να παρουσιάζουν συγκέντρωση φυσιολογικού σπέρματος μικρότερη του 4 τοις εκατό.

Φάρμακα που παράγονται απ' ευθείας από το φυτό

1) Sativex - Στοματικό εκνέφωμα το οποίο περιέχει CBD και THC, ουσίες οι οποίες εξήχθησαν από το φυτό Cannabis Sativa, για πολλαπλές

ενδείξεις

Φάρμακα που περιέχουν συνθετικές μορφές ουσιών που παράγονται από την κάνναβη

1) Dronabinol/Marinol, συνθετική THC σε κάψουλα, για πολλαπλές ενδείξεις

2) Dronabinol Metered Dose Inhaler (MDI)/Marinol aerosol, συνθετική THC σε στοματικό εκνέφωμα, για πολλαπλές ενδείξεις

3) Bedrocan, συνθετική THC, κυκλοφορεί μόνο στην Ολλανδία

4) Bediol, Bedica, Bedrobinol, συνθετική THC και CBD που κάθε διαφορετικές δόσεις αυτών είναι ένα φαρμακευτικό προϊόν με διαφορετικό όνομα, κυκλοφορεί μόνο στην Ολλανδία

Φάρμακα που περιέχουν συνθετικά κανναβινοειδή όμοια με αυτά που βρίσκονται στο φυτό της κάνναβης

1) Nabilone/Cesamet, για τη θεραπεία της ναυτίας στους καρκινοπαθείς που κάνουν θεραπεία

2) Dexanabinol, προστατεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα από βλάβες έπειτα από εγχείρηση στην καρδιά

3) CT-3 (ajulemic acid), θεραπεία της σπαστικότητας και του νευροπαθητικού πόνου σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας

4) PRS-211,375/ Cannabinor, αναλγητικό-αντιφλεγμονώδες

5) HU 308, θεραπεία της υπέρτασης και αντιφλεγμονώδες

6) HU 331, θεραπεία της απώλειας μνήμης, της απώλειας βάρους, της απώλειας όρεξης, της καταστροφής των νευρικών κυττάρων, των όγκων και του πόνου.

Οι οξείες αρνητικές επιδράσεις μπορεί να περιλαμβάνουν άγχος και πανικό, διαταραχή της προσοχής και της μνήμης, αυξημένο κίνδυνο ψυχωτικών συμπτωμάτων, αδυναμία καθαρής σκέψης και αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων. Η κάνναβη επηρεάζει την ικανότητα οδήγησης ενός ατόμου και το παράνομο ναρκωτικό "THC" βρέθηκε συχνότερα στο αίμα οδηγών που είχαν εμπλακεί σε τροχαία ατυχήματα. Τα άτομα με THC στον οργανισμό τους έχουν τρεις έως επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να προκαλέσουν ατύχημα από εκείνους που δεν έχουν καταναλώσει ούτε κάνναβη ούτε αλκοόλ, αν και ο ρόλος της δεν είναι απαραίτητα αιτιώδης, επειδή η THC παραμένει στην κυκλοφορία του αίματος για ημέρες ή εβδομάδες μετά τη δηλητηρίαση.

Ορισμένες άμεσες ανεπιθύμητες παρενέργειες περιλαμβάνουν μειωμένη βραχυπρόθεσμη μνήμημειωμένη βραχυπρόθεσμη μνήμη, ξηροστομία, μειωμένες κινητικές δεξιότητες, κόκκινα μάτια, ζάλη, αίσθημα κόπωσης και εμετό. Ορισμένοι χρήστες μπορεί να βιώσουν ένα επεισόδιο οξείας ψυχίωσης το οποίο συνήθως υποχωρεί μετά από έξι ώρες, αλλά σε σπάνιες περιπτώσεις σε φανατικούς χρήστες, τα συμπτώματα μπορεί να επιμείνουν για πολλές ημέρες.

Η κάνναβη έχει προταθεί ως πιθανός παράγοντας ή άμεση αιτία αιφνίδιου θανάτου που έχει υποεκτιμηθεί λόγω της επιβάρυνσης που μπορεί να επιφέρει στο καρδιαγγειακό σύστημα. Πολλοί θάνατοι έχουν αποδοθεί στο σύνδρομο αυξημένου εμέτου που προκαλείται από τα κανναβινοειδή.

Μια μετα-ανάλυση του 2015 διαπίστωσε ότι αν και οι μεγαλύτερες περίοδοι αποχής συνδέονταν με χαμηλότερες τιμές εξασθένησης, τόσο η αναδρομική όσο και η μελλοντική μνήμη ήταν εξασθενημένες στους χρήστες κάνναβης. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ορισμένες, αλλά όχι όλες, οι διαταραχές χρήσης κάνναβης είναι αναστρέψιμες.

• CannabisHellas.com - Φαρμακευτική κάνναβη - Η κάνναβη, όπως είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια, έχει και θεραπευτικές ιδιότητες .
• Cannabis News - Νέα της κάνναβης από όλο τον κόσμο
• Drug Policy Alliance - Μύθοι και αλήθειες γύρω από την κάνναβη.
• Int'l Association for Cannabis as Medicine - Διεθνής οργάνωση προώθησης της φαρμακευτικής χρήσης της μαριχουάνας.
• electrIDEA - Άρθρο στα Ελληνικά γύρω από την ιστορία ποινικοποίησης της κάνναβης, την ελληνική νομοθεσία και το παράδειγμα της Ολλανδίας.