گویش بهدینان: زبانی ایرانی شاخهٔ شمال غربی

گویش بِهدینان که به زبان پارسی زرتشتی، زبان دَری زرتشتی، زبان گَوْرونی، گبرانی و گَبری نیز مشهور است (زرتشتیان به آن دری و غیر زرتشت، به آن گبری می‌گویند) گویش ویژهٔ زرتشتیان ایران است که در استان‌های یزد و کرمان به آن سخن می‌گویند.

زبان دری زرتشتی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹gbz
گویش بهدینان: تاریخچه, ساختار و واژگان, جستارهای وابسته
نامه مهربان پولاد به همسرش، به زبان بهدینی، نگهداری شده در موزه نسخ خطی (مهربان پولاد) یزد

زبان دری یک زبان هندوایرانی و از شاخه زبان‌های ایرانی شمال‌غربی به شمار می‌رود. این زبان با زبان‌های مرکزی ایرانی،کردی سورانی و لری نزدیکی دارد. گویندگان آن نمی‌توانند با سخنگویان زبان های دیگر از آن جمله با فارسی زبانان به تفهیم و تفاهم بپردازند. این زبان درشمارۀ واج ها، واج آرایی، آواشناسی و نیز در ساخت واژه و نحو با فارسی متفاوت است. بررسی تاریخی نشان می‌دهد که از نظرگاه تکوین هم به گروهی جدا از زبان فارسی دری تعلق دارد. گویش بهدینی در نواحی مرکزی ایران از جمله استان یزد و کرمان رواج دارد، گویش گوری (gavri) یا گورونی (gavrani) نامیده می شود که گویندگانش آن را «دَری» می‌نامند. سپس برای اینکه با زبان فارسی دری خلط و اشتباه نشود به آن دری زرتشتی می گویند.

شباهت های بیشمار بهدینی با گروه زبان های شمال غربی (اقوام ماد و مادستان) وجود دارد اما از سوی دیگر بهدینی زیر تاثیر زبان فارسی و به طور کلی گروه جنوب غرب زبان های ایرانی قرارگرفته. شباهت،میان گویش بـهدینان و آنچه از اسناد کهن دربارۀ زبان مادی در دست است،بیشتراست تا بافارسی دری. آمیختگی مرزهای همگویی در بهدینی نشان میدهد که گویشوران این زبان از مناطق مختلف ایران به دو مرکز اصلی زرتشتیان امروزی، یعنی یزد و کرمان آمده اند

تاریخچه

گویش بهدینی بومی گفتار بومی یزد از دوران باستان است. این گفتار با مهاجرت مردم یزد به کرمان رفته است. در سال۱٢٦٨ روستاهای پیرامون کرمان به گویش بهدینی کرمانی و با لهجه های از این گویش سخن می گفتند که با گذشت زمان، به سبب تأثیر زبان فارسی یا گویشهای محلی، از میان رفته است تا آنجا که این گویش در زمرۀگویش های«در معرض خطر شدید»قرار گرفته است.در سال ۲۰۰۷ تنها ۸۰۰۰ نفر به این گویش سخن می گفتند.

ساختار و واژگان

ساخت ارگاتیو یا کنایی که نشاندهندۀ تمایز دستوری میان فعلهای لازم و متعدی در زمان گذشته است در گویش بهدینی وجود دارد. بدین صورت که شناسه های فعلی (واژبستهای عامل)که نشانگر شخص و شمار،فاعل در جمله هستند در فعل های لازم و متعدی در زمان گذشته تفاوت دارند. دکتر پارسا دانشمند: ساخت ارگاتیو فعل در زبان ایلامی دیده میشود.

چند واژه ی بهدینی:

بهدینی هجی کردن کردی فارسی بهدینی هجی کردن کردی فارسی
تو خو زونی ta xo zoni تو خو زانی تو که می دانی سوته sota ست سوخته
مه واته me

me vata

مه وتِم گفتم آو āv آو آب
ووین vevin ویه ببین ایسو iso ایسگه اکنون
بیو beio بور بیا زاموز zomod زما داماد

جستارهای وابسته

منابع

Tags:

گویش بهدینان تاریخچهگویش بهدینان ساختار و واژگانگویش بهدینان جستارهای وابستهگویش بهدینان منابعگویش بهدیناناستان کرماناستان یزدزرتشتیان ایرانگویش

🔥 Trending searches on Wiki فارسی:

آزادی سینه‌لختیدلدادگانبهزاد خلج (بازیگر)شیرجه بزرگبرادران لیلاحمیرااسلامروش آمیزش هم‌ترازیماساژ اروتیکناپلئون بناپارتباغ ارمترانه علیدوستیکاترین، شاهدخت ولزدورچیمایک تایسونبیرو (فیلم)خشایارشامحمد علی کلیابن سیناناپلئون (فیلم ۲۰۲۳)باشگاه فوتبال رئال مادریدرضا بیک ایمانوردیورزشگاه عشق‌آبادجام جهانی فوتبالفرج‌لیسیکریستوفر نولانپلاک وسایل نقلیه استان اصفهانمهدی طارمیسکسیبهروز وثوقیجنسیلدنافیلشهاب حسینیپلاک وسایل نقلیه استان‌های خراساناحمد نخجوانخواهر و برادرانمعلی بن موسی الرضامیل جنسی در انسانکشتی نوحلطفعلی‌خان زندحسنعلی منصوررشید عالی گیلانیسیاوش قمیشیکریستیانو رونالدوگوگوشآلت نریشاه عباس بزرگدیگو مارادونادودمان‌های ایرانزبان فارسیملکشاه یکمبانک ملی ایرانحشاشین (مجموعه تلویزیونی)ارتش جمهوری اسلامی ایرانرمضانسد دزواتس‌اپفرانسهرستگاری (مجموعه تلویزیونی)شمس پهلویکلونازپامپادشاهی ناک‌رانگفوتبالپاندای کونگ‌فوکارمشت کردنسایپا شاهینمحمدرضا نقدیمحمد قربانی (بازیکن فوتبال)قرص خودکشینیما شعبان‌نژادفرامرز اصلانیپورنوگرافی هاردکورنعوظکاناداخسرو شکیباییرضا داوودنژادلذت جنسی🡆 More