گلشیفته فراهانی: بازیگر ایرانی

او دختر بازیگر، بهزاد فراهانی، است و فعالیت حرفه‌ای خود را با بازی در فیلم درخت گلابی (۱۳۷۶) آغاز کرد که برای آن برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم فجر شد. او در سال ۱۳۸۲ برای نقش‌آفرینی در اشک سرما نیز نامزد دریافت این جایزه شد و برای فیلم بوتیک جایزهٔ بهترین بازیگر زن از جشنواره سه قاره را کسب کرد.

گلشیفته فراهانی
فراهانی در جشنواره بین‌المللی فیلم برلین، ۲۰۲۳
نام هنگام تولد	رهاورد فراهانی
زادهٔ	۱۹ تیر ۱۳۶۲ ‏(۴۰ سال) تهران، ایران
محل زندگی	پاریس، فرانسه
محل تحصیل	دانشگاه جامع علمی کاربردی
پیشه	بازیگر
سال‌های فعالیت	۱۳۷۶–اکنون
والدین	بهزاد فراهانی (پدر)
خویشاوندان	شقایق فراهانی (خواهر)

فیلم درباره الی (۱۳۸۷) با نقش‌آفرینی فراهانی با تحسین همگانی منتقدان همراه بود و چندین جوایز و نامزدی در سراسر جهان را کسب کرد. او بعد از آن به پاریس، فرانسه رفت و در هیچ فیلم ایرانی کار نکرد. او در چندین فیلم پرمخاطب از قبیل یک مشت دروغ (۲۰۰۸)، خروج: خدایان و پادشاهان (۲۰۱۴)، دزدان دریایی کارائیب: مردگان حکایت نمی‌کنند (۲۰۱۷) و استخراج (۲۰۲۰) ظاهر شده‌است. فراهانی در جوایز سزار برای بازی در سنگ صبور (۲۰۱۲) نامزد دریافت جایزهٔ امیدبخش‌ترین بازیگر زن شد. همچنین فیلم پترسون (۲۰۱۶) با نقش‌آفرینی او، نقدهای مثبتی را از سوی منتقدان دریافت کرده‌است. او از اعضای آکادمی علوم و هنرهای سینما است.

اوایل زندگی و پیشرفت غیرمنتظره

رهاورد فراهانی در ۱۹ تیر ۱۳۶۲ در تهران به دنیا آمد. پدر او بهزاد فراهانی، بازیگر است و مادرش نیز فهیمه رحیمی‌نیا است. خواهر بزرگ‌تر او شقایق فراهانی، بازیگر است و برادرش آذرخش فراهانی، موسیقی‌دان و نقاش است. هنگامی که والدینش برای تهیهٔ شناسنامه او نام گلشیفته را ارائه کردند، ادارهٔ مربوط با این نام مخالفت کرد و به‌ناچار، نام شناسنامه‌ای او با نام شناخته شده او تفاوت پیدا کرد. او در ۱۶ سالگی درحالی که در یکی از خیابان‌های تهران قدم می‌زده‌است مورد حمله فردی بنیادگرا قرار می‌گیرد که به پشت وی اسید می‌پاشد و منجر به سوختگی او می‌شود. او فارغ‌التحصیل در رشتهٔ موسیقی است.

فراهانی فعالیت حرفه‌ای خود در سال ۱۳۷۶ با فیلم درخت گلابی به کارگردانی داریوش مهرجویی آغاز کرد. این فیلم به داستان نویسنده‌ای (همایون ارشادی) می‌پردازد که برای نوشتن کتاب جدیدش به باغ خانوادگی می‌رود و در آن‌جا شیفتهٔ دخترعمه‌اش، میم (فراهانی) می‌شود. فراهانی در مراحل پیش از تولید فیلم در هنرستان موسیقی مشغول به تحصیل بود و مادرش مخالف با بازیگر شدن او بود. دستیار کارگردان فیلم پس از جستجوی فراوان برای یافتن بازیگر مناسب برای نقش میم، روزی به خانه فراهانی رفت و با گرفتن عکس از او و نشان دادن آن به مهرجویی باعث شد که مهرجویی از او برای بازی در این نقش دعوت کند. علی‌اصغر کشانی از وبگاه نماوا نقش‌آفرینی او را تحسین کرد و آن را از «جذاب‌ترین و ماندگارترین نقش‌ها در تاریخ سینما» یاد کرد. او برای نقش‌آفرینی در این فیلم برندهٔ جایزهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن جشنواره فیلم فجر شد، که در ۱۴ سالگی جوان‌ترین فردی است که این جایزه را به خود اختصاص داده‌است. او چند سال بعد در فیلم هفت پرده (۱۳۷۹) به کارگردانی فرزاد مؤتمن ایفای نقش کرد که هیچ‌وقت منتشر نشد. داستان فیلم در مورد چهار جوان است که هر کدام به دلایل خود به دزدی می‌پردازند.

یک مشت دروغ اولین فیلم خارجی بود که او در آن به ایفای نقش پرداخت. در نخستین پوستر رسمی این فیلم هالیوودی که از سوی کمپانی برادران وارنر منتشر شد، نام گلشیفته فراهانی در فهرست بازیگران فیلم در مقام چهارم و به عنوان نخستین بازیگر زن فیلم به چشم می‌خورد. لئوناردو دی کاپریو، راسل کرو و مارک استرانگ، بازیگرانی هستند که نام‌هایشان پیش از فراهانی در پوستر فیلم قرار دارد. جای اژدها به کارگردانی رولند جافه و خورشت آلو با مرغ به کارگردانی مرجان ساتراپی و ونسان پارونو از دیگر فیلم‌های او در خارج از ایران هستند.

 

فراهانی در مجموعهٔ تلویزیونی علمی تخیلی هجوم (۲۰۲۱–اکنون) از شبکهٔ اپل تی‌وی پلاس نقش مادری را ایفا می‌کند که در حین حملات فرازمینی‌ها در حال تلاش برای حفاظت از خانواده خود است. او در ابتدا تمایلی به حضور در یک پروژهٔ تلویزیونی را نداشت اما بعد از اینکه فیلم‌نامهٔ آن را خواند و احساس می‌کرد که از یک فیلم بهتر است، پذیرفت تا این نقش را ایفا کند. مراحل ساخت این پروژه برای او سخت و طاقت‌فرسا بود. این مجموعه نقدهای ضد و نقیضی از طرف منتقدان دریافت کرده‌است. اندرو وبستر از د ورج نقش‌آفرینی پریشان او یکی از نکات برجسته این مجموعه دانست. او در سال ۲۰۲۱ در مجموعهٔ تلویزیونی فرانسوی وی‌تی‌سی حضور داشت.

فراهانی در فیلم برادر و خواهر ساختهٔ ارنو دپلشن در کنار ماریون کوتیار و ملویل پوپو ایفای نقش کرد. او بار دیگر نقش نیک خان از فیلم استخراج را در دنباله‌اش با عنوان استخراج ۲ ایفا کرد.

خوانندگی

گلشیفته فراهانی پس از خارج شدن از ایران در زمینهٔ خوانندگی نیز فعالیت کرد و ترانه‌هایی نظیر سکوت، جستجوی سرنوشت و جز تو را اجرا کرد. در آلبوم آخ از محسن نامجو، گلشیفته فراهانی در تنظیم، نواختن پیانو و همخوانی همکاری نمود.

فراهانی در سال ۲۰۱۴ میلادی در نماهنگ (تک‌آهنگ) پولا (Pola) با خوانندگی گروه فرانسوی جبرووکی ایفای نقش کرد.

مشکلات حرفه‌ای در ایران

 

در مرداد سال ۱۳۸۷، خبر ممنوع‌الخروج شدن گلشیفته فراهانی به دنبال ایفای نقش وی در فیلم هالیوودی یک مشت دروغ اعلام شد. و بعد از مدتی خبری مبنی بر سفر او به آمریکا در خبرگزاری‌ها پخش شد. او در تیزر فیلم یک مشت دروغ در کنار لئوناردو دی‌کاپریو بدون حجاب دیده می‌شود. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – که کنترل فیلم‌ها را انجام می‌دهد – اعلام کرد که مسئول ممنوع‌الخروج کردن افراد نیست. در همین حال، فراهانی بخاطر بازی در فیلم هالیوودی تذکر دریافت کرده بود. پس از این که شایعه‌هایی مبنی بر پیش آمدن مشکلاتی برای وی در ایران رواج پیدا کرد، ریدلی اسکات کارگردان فیلم تلاش کرد با تغییراتی در فیلمنامه شرایطی را بر اساس قوانین ایران رعایت کند تا فیلم مشکلی برای فراهانی ایجاد نکند.

در تاریخ ۷ اکتبر ۲۰۰۸ میلادی، گلشیفته فراهانی در مصاحبه با روزنامه آمریکایی دیلی‌نیوز گفت: «این فیلم برای من دردسرهای زیادی ایجاد کرد. گذرنامه من را توقیف کردند و چندین بار از طرف وزارت اطلاعات بازجویی شدم. نهایتاً قاضی دادگاه انقلاب اعلام کرد که باید ابتدا فیلم را ببیند تا نهایتاً حکم قضایی را برایم صادر کند.»

جواد شمقدری، معاونت سینمایی وزارت ارشاد، در نشست مطبوعاتی خرداد ماه ۱۳۹۰، دربارهٔ وضعیت گلشیفته فراهانی گفت:

«در ابتدای مسئولیتم با توجه به وضع موجود اعلام کردم که می‌تواند برگردد و تا آن لحظه منع زیادی برای بازگشت وجود نداشت، اما اتفاقاتی که امروز افتاده دیگر شرایط تغییر کرده و دیگر اختیار در دست ما نیست و حتی شنیدم فیلمی که در کردستان بازی کرده صحنه‌های خوبی ندارد که اگر حقیقت داشته باشد، دیگر جامعه سینمایی هم او را نمی‌پذیرد.»

فراهانی خود در گفتگو با بی‌بی‌سی فارسی دربارهٔ دلیل خروجش از ایران گفته بود:

«رفتاری که با من شد و بی‌اعتمادی که از یک سری مسئولین دیدم که در واقع پوست من را غلفتی کندند، باعث شد که دلم چنان بشکند که نتوان جمعش کرد.»

گلشیفته، نخستین‌بار در برابر دوربین ژان موندینو، عکاس سرشناس فرانسوی و برای مجلهٔ مادام فیگارو نیمه‌برهنه شد. همچنین فیلم کوتاهی از او و پانزده بازیگر جوانِ دیگر که نام‌شان برای نامزدی بخش «بهترین بازیگر مستعد» جایزهٔ سزار مطرح شده‌بود، منتشر شد که آن‌ها را در حال عریان‌شدن نشان می‌داد که مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. او بعدها گفت در آن ویدئوی جایزهٔ سزار چیزی که به من گفتند این است که نما از بالای سینه‌ام است، اما بعد دیدم که از زیر سینه گرفته‌اند.

خبر انتشار کلیپ و تصویر برهنه بازیگر بالیده در سال‌های پس از انقلاب ۵۷، در شبکه‌های اجتماعی، سایت‌های خبری و وبلاگ‌های فارسی‌زبان، واکنش‌های گوناگونی را در حمایت یا اعتراض و محکومیت عریان‌شدنِ گلشیفته برانگیخت.

مجلهٔ اگوئیست که یک مجلهٔ هنری فرانسوی است، در هفدهمین شمارهٔ خود تصاویری کاملاً برهنه از گلشیفته فراهانی را منتشر کرد. عکاس این مجموعه عکس‌ها پائولو راورسی، عکاس سرشناس ایتالیایی مُد بود.

• دعوت به همکاری در آکادمی اسکار: آکادمی علوم و هنرهای سینما (اسکار) از ۷۷۴ نفر برای عضویت در این آکادمی دعوت کرد که در میان آن‌ها نام گلشیفته فراهانی بازیگر زن ایرانی به چشم می‌خورد.
• جشنوارهٔ لوکارنو: در سال ۲۰۱۰ و در شصت و سومین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم لوکارنو، گلشیفته فراهانی به عنوان عضو هیئت داوران این جشنواره انتخاب شد.
• جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم مراکش: فراهانی در سیزدهمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم مراکش در دسامبر ۲۰۱۳ جز هیئت داوران بود.
• جشنواره فیلم ونیز: گلشیفته فراهانی دو بار در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۳ به عنوان داور در جشنواره فیلم ونیز حضور داشت. او در شصت و سومین دوره (۲۰۱۰) به عنوان عضو هیئت داوران این جشنواره و در هفتادمین دوره (۲۰۱۳) به عنوان یکی از داوران بخش افق‌های این جشنواره برگزیده شد.
• جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم برلین: فراهانی در هفتاد و سومین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم برلین که در سال ۲۰۲۳ برگزار شد، از اعضای اصلی هیئت داوران به ریاست کریستن استوارت بود.

فیلم

کلید

به آثاری اشاره دارد که در حال حاضر منتشر نشده‌اند

تلویزیون

تئاتر

• گفتگو گلشیفته فراهانی با مجله اکسپرس
• فرهنگ سینمای ایران
• هفته‌نامه همشهری جوان، شماره۱۵۴، ۱۳ بهمن ۱۳۸۶
• گلشیفته فراهانی در IMDb
• گلشیفته فراهانی در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران

• وبگاه رسمی گلشیفته فراهانی
• گلشیفته فراهانی در توئیتر
• گلشیفته فراهانی در فیس‌بوک
• گلشیفته فراهانی در اینستاگرام
• آهنگ جستجوی سرنوشت به خوانندگی گلشیفته فراهانی در یوتیوب
• فیلم کوتاه مجله فیگارو با حضور گلشیفته فراهانی
• گلشیفته فراهانی در IMDb