کتاب‌شناسی سید علی خامنه‌ای

دربارهٔ آثار وی می‌توان چهار دوره زمانی را در نظر گرفت:

• دوره اول، مکتوبات مربوط به دوران فعالیت‌های انقلابی از سال ۱۳۴۲–۱۳۵۷ که بیشترین فعالیت علمی وی در این دوره صورت گرفته و شامل حدود ۱۰ تألیف و ترجمه است؛
• دوره دوم از پیروزی انقلاب تا شروع دوران ریاست جمهوری (۱۳۵۷–۱۳۶۰) است؛
• دوره سوم مربوط به دوران ریاست جمهوری وی در بازه سال‌های ۱۳۶۰ – ۱۳۶۸؛
• دوره چهارم نیز متعلق به دوران رهبری اوست که از ۱۳۶۸ تاکنون را شامل می‌شود.

کتاب‌شناسی
سید علی خامنه‌ای

پرترهٔ سید علی خامنه‌ای

منابع و پانوشت

در یک دسته‌بندی از لحاظ نوع نگارش می‌توان کتاب‌های وی را در چهار دسته پژوهش‌های تألیفی، کتاب‌های گردآوری‌شده از درس‌گفتارها و سخنرانی‌ها، ترجمه‌ها که معمولاً در پاورقی نظرات خود را ذکر می‌کرده و در نهایت ترجمه-تألیف‌ها جای داد.

• انسان ۲۵۰ ساله، کتابی است شامل مجموعه بیانات سید علی خامنه‌ای دربارهٔ زندگی سیاسی و مبارزاتی امامان شیعه. مطالب کتاب، از میان سخنان رهبر ایران در بازه اردیبهشت ۱۳۵۹ تا اسفند ۱۳۸۹ انتخاب شده‌است.
• فلسطین از منظر حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای، کتابی است اثر سعید صلح میرزائی، که دربارهٔ دیدگاه‌های سید علی خامنه‌ای پیرامون مسئله فلسطین است. در این اثر، سخنان رهبر جمهوری اسلامی در مجامع عمومی و خطبه‌های نماز جمعه، پیرامون مسئله فلسطین طی سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۹۰ مورد بررسی قرار گرفته‌است. این کتاب در ۴۱۴ صفحه و توسط انتشارات انقلاب اسلامی در سال ۱۳۹۰ به چاپ رسیده و تاکنون چندین بار تجدید چاپ شده‌است. کتاب به صورت موضوعی در هشت بخش تنظیم شده‌است که شامل کلیات، شکست‌ها و پیروزی‌ها، مسئولیت‌ها، جنایات، راه حل‌ها، قهرمانان، روشنگری، و آینده روشن است.
• جاودانه تاریخ شامل سخنرانی‌های سید علی خامنه‌ای دربارهٔ شخصیّت علی بن ابیطالب از دوران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است که در خطبه‌های نماز جمعه یا در دیدارهایی که وی با مردم در ایام تولد یا وفات علی داشته، ایراد شده‌است. این کتاب به کوشش محمد محمّدیان جمع‌آوری شده‌است. ویراست نخست این اثر در سال ۱۳۸۵ توسّط مؤسّسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی تدوین و از سوی دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر شد و در سال ۹۵ با ویراست جدید و تحقیق مجدّد ارجاعات از سوی انتشارات انقلاب اسلامی عرضه شد.
• بیان قرآن تفسیر سوره مجادله کتابی شامل متن ویراستهٔ جلسات تفسیر سوره مجادله است. این جلسات در دوران مسئولیت ریاست جمهوری وی در جمع پاسداران و اعضای دفتر ریاست جمهوری در هفت نوبت از ۱۷ اردیبهشت تا ۱۱ تیر ۱۳۶۱ برگزار شده و همه ۲۲ آیهٔ این سوره مورد بحث قرار گرفته‌است. کتاب به کوشش انتشارات انقلاب اسلامی وابسته به مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی منتشر شده‌است.

• کفاح المسلمین فی تحریر الهند به فارسی مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان / مؤلف: عبدالمنعم النمر / ترجمه و تألیف: سید علی خامنه‌ای / سال چاپ: ۱۳۴۷ / ناشر: چاپخانه خراسان

کتاب «مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان» در اوایل سال ۱۳۴۷، توسط سیدعلی خامنه‌ای تألیف و ترجمه گشت و در تیر ماه همان سال منتشر شد. آن‌گونه که در مقدمه آمده، «نسخه اصلی این کتاب «کفاح المسلمین فی تحریر الهند» نام دارد که توسط یکی از علمای دانشگاه الازهر به نام «عبدالمنعم النمر» نگاشته شده و محصول سیر و سیاحت او در هند است؛ مترجم هنگام ترجمه این کتاب یادداشت‌ها و پژوهش‌هایی شخصی برای افزودن به این کتاب در اختیار داشته که به منظور جلوگیری از ازهم‌گسیختگی متن و حاشیه کتاب، آن‌ها را در متن کتاب گنجانده‌است. ازاین‌رو نام وی بر جلد این اثر، به عنوان مؤلف و مترجم ذکر شده‌است.»

 

• معرفی کتاب «رجال کشی»، این مقاله بازتألیف مقاله پژوهشی «چهار کتاب اصلی علم رجال» تألیف سید علی خامنه‌ای در سال ۱۳۵۱ است که در یادنامه علامه امینی منتشر شده، و در آن کتاب رجال کشی به‌عنوان یکی از آثار علمی کهن شیعی مورد بررسی قرار گرفته‌است. این مقاله به عنوان یکی از مدخل‌های حرف «ر» نوزدهمین مجلد دانشنامه جهان اسلام منتشر شده‌است.

نامه‌های رهبر ایران به جوانان جهان غرب، نامه‌هایی سرگشاده هستند که از سوی سید علی خامنه‌ای خطاب به جوانان جهان غرب و به‌طور خاص جوانان اروپا و آمریکای شمالی فرستاده شده‌است. اولین این نامه‌ها که با عنوان «خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی» و هشتگ Letter4u، در روز پنجشنبه ۲ بهمن ۱۳۹۳ در وبگاه او به ۴ زبان منتشر گردید و پس از آن در شبکه‌های اینترنتی پخش شده‌است، جوانان غربی به شناخت مستقیم و بی‌واسطهٔ اسلام فراخوانده شده‌اند.

در نامه دوم که با عنوان «به عموم جوانان در کشورهای غربی»، و با هشتگ CommonWorry به معنای «نگرانی مشترک» به واسطه حملات تروریستی فرانسه، در روز یکشنبه ۸ آذر ۱۳۹۴ در وبگاه وی به ۹ زبان منتشر گردیده و در اینترنت پخش شده‌است، به سیاست‌های متناقض آمریکا و غرب در قبال تروریسم، تهاجم‌های نظامی به جهان اسلام، محکوم کردن حمله تروریستی پاریس، خون‌ریزی در فلسطین و خشونت داعش درعراق و سوریه، لزوم مقابله با اندیشه خشونت زا، و تروریسم به عنوان درد مشترک جهان اسلام و غرب پرداخته شده‌است.

نامه ۲ بهمن ۱۳۹۳

خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی، نامه‌ای از سوی سید علی خامنه‌ای خطاب به جوانان اروپا و آمریکای شمالی است که با هشتگ Letter4u در روز پنجشنبه ۲ بهمن ۱۳۹۳ در وبگاه او به ۴ زبان منتشر گردید. در این نامه رهبر ایران از جوانان غربی خواست که به شناخت مستقیم و بی‌واسطهٔ اسلام اقدام کنند.

رهبر ایران در تاریخ ۹ آذر ۱۳۹۴ نامه دیگری را خطاب به جوانان کشورهای غربی نوشتند. در نامه دوم به سیاست‌های متناقض آمریکا در قبال تروریسم، تهاجم‌های نظامی به جهان اسلام، محکوم کردن حمله تروریستی پاریس، اشاره به خون‌ریزی در فلسطین و خشونت داعش در عراق و سوریه، لزوم مقابله با اندیشه خشونت زا، تروریسم درد مشترک جهان اسلام و غرب پرداخت که مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.

نامه ۸ آذر ۱۳۹۴

نامه دوم که با عنوان «به عموم جوانان در کشورهای غربی»، و با هشتگ CommonWorry به معنای «نگرانی مشترک» به واسطه حملات تروریستی فرانسه، در روز یکشنبه ۸ آذر ۱۳۹۴ در وبگاه رهبر ایران به ۹ زبان منتشر شده‌است، در این نامه رهبر ایران به سیاست‌های متناقض آمریکا و غرب در قبال تروریسم، تهاجم‌های نظامی به جهان اسلام، محکوم کردن حمله تروریستی پاریس، خون‌ریزی در فلسطین و خشونت داعش درعراق و سوریه، لزوم مقابله با اندیشه خشونت زا، و تروریسم به عنوان درد مشترک جهان اسلام و غرب پرداخته‌است.

ستاد تبلیغ و نشر نامه به جوانان غربی

ستادی با عنوان «ستاد تبلیغ و نشر نامه رهبر معظم انقلاب به جوانان غربی» به ریاست حمیدرضا مقدم‌فر مدیرعامل سابق خبرگزاری فارس برای تبلیغ این نامه تشکیل شده‌است. این ستاد در سالگرد صدور این نامه‌ها همایش‌هایی دربارهٔ آن‌ها برگزار کرده‌است.

در فاصله سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۹۴ بیش از ۵۰۰ عنوان کتاب غیرفارسی در ده‌ها کشور به اندیشه و زندگی سید علی خامنه‌ای پرداخته و در این زمینه‌ها ترجمه یا تألیف و منتشر شده‌اند. در جدول زیر تعدادی از عناوین ترجمه‌شده از کتاب‌های خامنه‌ای آمده‌است:

• دو پژوهش قرآنی / مؤلف: سید علی خامنه‌ای / سال تألیف: ۱۳۵۲ / سال چاپ: چاپ نشده

سید علی خامنه‌ای در سال ۱۳۵۲ شروع به دو پژوهش قرآنی کرد. تدوین لغت‌نامه قرآنی و تدوین کشف الآیات فارسی؛ اما این دو کار به پایان نرسید و منتشر نشد.

ترجمه‌ها

• صلح امام حسن، تألیف راضی آل یاسین.
• آینده در قلمرو اسلام، تألیف سید قطب.
• مسلمانان در نهضت آزادی هندوستان، تألیف عبدالمنعم نمری نصری.
• ادعانامه علیه تمدّن غرب، تألیف سید قطب.

آثار در مورد وی

• ولی مجدد یا رهبر احیاگر؛ این کتاب را نعیم قاسم معاون دبیرکل حزب‌الله لبنان نوشته‌است.
• فتوای هسته‌ای از منظر حقوق بین‌الملل

این کتاب را جابر سیوانی‌زاد در مورد فتوای سید علی خامنه‌ای در مورد برنامه هسته‌ای ایران از منظر حقوق بین‌الملل نگاشته‌است.

• شرح اسم؛ کتابی است که به زندگی‌نامه و خاطرات سید علی خامنه‌ای می‌پردازد.
• زندگی و زمانه حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، نویسنده: جعفر شیرعلی نیا، نشر سایان، ۱۳۹۴
• خون دلی که لعل شد.

تقریظ‌ها

سید علی خامنه‌ای که خود دارای تالیفاتی می‌باشد، ضمن تأکید بر ضرورت مطالعه و کتابخوانی، بر کتابهای بسیاری به ویژه کتاب‌هایی که در زمینه جنگ ایران و عراق نگاشته شده‌اند، تقریظ نوشته و آن‌ها را مورد توجه قرار داده‌است که این امر موجب معرفی این کتاب‌ها به اجتماع و بالارفتن تیراژ آن‌ها نیز شده‌است. از جمله کتاب‌هایی که مورد تمجید وی قرار گرفته و او بر آن‌ها تقریظ نوشته‌است، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

آب هرگز نمی‌میرد، همپای صاعقه، دا، نورالدین پسر ایران، تن‌تن و سندباد، دختران آفتاب، جنگ پابرهنه، آن بیست و سه نفر، گلستان یازدهم، وقتی مهتاب گم شد، دختر شینا، سرباز کوچک امام، پنجره‌های تشنه، پایی که جا ماند، آتش به اختیار، سفر به قبله، اردوگاه عنبر، بابانظر، دسته یک، سفر به قله‌ها، شانه‌های زخمی خاکریز، عبور از آخرین خاکریز، فرمانده من، ضربت متقابل، گزارش یک بازجویی، لشکر خوبان، مدال و مرخصی، مقتل، نجیب، نونی سفر، هنگ سوم، یادداشت‌های خرمشهر، یادداشت‌های ناتمام، یاد یاران، یاور صادق، فرهنگ جبهه: شوخ‌طبعی‌ها، حماسه هویزه، من زنده ام، از الوند تا قراویز، در کمین گل سرخ، خاک‌های نرم کوشک، عباس دست طلا، یاور صادق، رَه نمای طریق، فرنگیس،عصرهای کریسکان،و کتاب‌های دیگری از جمله: جشن حنا بندان، سفر به شهر زیتون، زنده باد کمیل، دشت شقایق‌ها، خط فکه، خداحافظ کرخه، جنگ خیابانی، جدال در زیویه، تیپ ۸۳، تپه‌های لاله سرخ، پیشانی شیشه ای، پرواز شماره ۲۲، پابه‌پای باران.

سیدعلی خامنه ای همچنین به تقریظ یا تمجید برخی از کتاب‌های خارجی نیز پرداخته‌است، همانند "بینوایان (ویکتور هوگو)"، "مهاتما گاندی (رومن رولان)"، لذات فلسفه (ویل دورانت)، دن آرام (میخائیل شولوخوف)، و غیره.

• آثار علی خامنه‌ای در کتابخانهٔ باز